بررسی نظام مالی و اهم وظایف آن

به‌منظور آشنایی هرچه بیشتر فعالین اقتصادی با مفاهیم اقتصادی و به‌کارگیری صحیح این موارد در تحلیل‌های اقتصادی محیط کسب‌وکار، ایده تهیه و ارائه بروشورهایی با عنوان «اقتصاد به زبان ساده» در معاونت اقتصادی اتاق ایران طرح شد و توسط مرکز تحقیقات و بررسی‌های اقتصادی به اجرا درآمد. نسخه 22 بروشور اقتصاد به زبان ساده در خصوص تأمین مالی تولید است.

به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، در این نسخه نظام مالی و اهم وظایف آن تعریف و ویژگی‌های نظام تأمین مالی کارآمد برشمرده می‌شود. در ادامه به بحث تولید و تأمین مالی این بخش پرداخته و نشان داده می‌شود که چارچوب نهادی حاکم بر اقتصاد، در نحوه تخصیص منابع به بخش‌های مولد و غیر مولد بسیار حائز اهمیت است. 

اگر چارچوب نهادی مشوق تولید و سرمایه‌گذاری باشد، منابع به سمت تولید هدایت می‌شود، اما اگر فعالیت‌های غیرمولد و سوداگری را ترغیب کند، بیشتر منابع و توان بازیگران اقتصادی صرف این‌گونه فعالیت‌ها می‌شود و رشد باکیفیت و پایدار محقق نمی‌شود.

در چارچوب نهادی مشوق فعالیت‌های غیرمولد، نظام مالی و به‌طور خاص بانک‌ها نیز در خدمت تولید نخواهند بود و بیشتر فعالیت‌هایی را تأمین مالی می‌کنند که دارای کمترین ریسک و بیشترین بازدهی هستند تا سود خود را حداکثر سازند؛ ازاین‌رو به دلیل وجود هزینه‌های مبادله بالا در بخش‌های تولیدی، این منابع به سمت بخش‌های غیرتولیدی سرازیر می‌شوند. اگر چارچوب نهادی کارآمد باشد، هزینه مبادله و به‌تبع آن، هزینه‌های تولید کاهش می‌یابد و تولید نسبت به سایر فعالیت‌های اقتصادی به‌صرفه می‌شود. درنتیجه منابع جامعه ازجمله منابع مالی به سمت تولیدکنندگان سرازیر می‌شود.

متأسفانه چارچوب نهادی حاکم بر کشورمان ضد تولید و مشوق فعالیت‌های سوداگری است و نظام تأمین مالی نیز متأثر از این چارچوب نهادی، فعالیت‌های غیرمولد را تأمین می‌کند. به همین جهت با وجود رشدهای بالای نقدینگی طی یک دهه اخیر، رشدهای متناسب تولید را به همراه نداشته است.

بررسی سهم اعطای وام به بخش‌های تولیدی طی سال‌های اخیر نیز گویای این ماجراست و نظرسنجی‌های داخلی و بین‌المللی نیز حاکی از آن است که همواره مشکل دسترسی به منابع مالی از مشکلات اصلی فعالان اقتصادی است.

درمجموع اصلاح رویه فعلی و مقابله با مشکلات تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی نیازمند اصلاح و بازنگری اساسی در چارچوب نهادی کشور است و علی‌رغم اینکه اصلاحات پولی یا مالی در کوتاه‌مدت تا حدودی می‌تواند ثمربخش باشد، اما حل اصولی و بنیادی این مشکلات، نیازمند عزم آحاد جامعه و تغییر و بازنگری اساسی در نظام پاداش‌دهی کشور است. علاوه بر این نقش نهاد پولی کشور در هم راستاسازی بانک‌ها با منافع ملی بسیار حائز اهمیت و حیاتی است.

متن کامل بیست‌ودومین شماره بروشور «اقتصاد به زبان ساده» در اینجا قابل‌دسترسی است.