فعالیت داوطلبانه یا Volunteering فعالیتی است بشردوستانه که برای ترویج خوبی یا بهبود کیفیت زندگی انسانی انجام می‌شود. این نوع کار هیچ‌گونه منفعت مالی ندارد و در عوض احساس ارزشمندبودن و احترام را به‌وجود می‌آورد. فدراسیون بین‌المللی صلیب‌سرخ خدمت داوطلبانه را این‌گونه تعریف می‌کند: «خدمت داوطلبانه خدمتی است که فرد داوطلب آن را با میل و اختیار انجام می‌دهد و نه به‌علت عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی که بر او تحمیل شده باشد و هدف از آن ارائه خدمات به مردم آسیب‌پذیر جامعه است، نه کسب منافع مادی». کار داوطلبانه، از نقطه نظر جامعه، فعالیتی بسیار مطلوب در زمان فراغت است.
افرادی که این‌گونه کار می‌کنند، سهم قابل‌ملاحظه‌ای در رفاه اقتصادی دارند. وجود و حضور این افراد، باعث کاهش نیاز به منابع مالی و رایگان برای افزایش رفاه اقتصادی می‌شود. کار داوطلبانه در امور گوناگونی همچون آموزش، بهداشت، درمان و سلامت، هنر، فرهنگ و سرگرمی، خدمات اجتماعی، ورزش و محیط زیست است. فعالیت‌های داوطلبانه اغلب باعث می‌شود فرد دوستان جدیدی پیدا کند، به ارتقای فرهنگ عمومی کمک کند، مهارت‌های جدیدی فرا بگیرد و حتی در حرفه خود به پیشرفت‌های خوبی دست یابد. علاوه‌بر‌این، برای جامعه فوایدی مهمی به‌همراه دارد، به‌طوری‌که بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی را بدون صرف هزینه به ثمر رسانده و باعث مشارکت و همدلی بیشر مردم با هم و دولت و حاکمیت می‌شود. به دلیل اهمیت موضوع، پنجم دسامبر هر سال، روز جهانی کار داوطلبانه است. شعار امسال سازمان ملل این است: «داوطلبان اولین کسانی‌اند که دست‌به‌کار می‌شوند، اینجا و همه‌جا».
این شعار گویای آن است که داوطلبان هستند که در هر مسئله‌ای ابتدا وارد عمل می‌شوند؛ در هر جایی باشد، داخل کشور یا خارج کشور. بخشی از کار داوطلبانه در سازمان‌های مردم‌نهاد شکل می‌گیرد. این سازمان‌ها شرایطی را فراهم می‌آورند که افراد بر حسب موضوعات مورد‌علاقه بتوانند ساعاتی از اوقات فراغت خود را به کار داوطلبانه اختصاص دهند. در‌این‌میان، سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیستی در سراسر جهان هستند که در زمینه مدیریت محیط زیست و حفاظت از آن فعال‌اند و با جذب نیروهای داوطلب در صیانت و حفاظت از محیط‌زیست تلاش می‌کنند. در زمینه محیط‌زیست نیز تجارب کشورهای مختلف نشان می‌دهد که کار داوطلبانه (به صورت انفرادی) و سازمان‌های مردم‌نهاد نقش مؤثری در مدیریت و صیانت از محیط زیست به عهده دارند. برای نمونه، در کنیا، داوطلبان محیط زیست (KENVO)، یک سازمان مبتنی بر کار داوطلبانه است که در زمینه حفاظت از جنگل‌ها و جنگل‌زدایی از سال ١٩٩٦ تأسیس شده و در زمینه آموزش حفاظت از جنگل در مدارس و تعدادی از فعالیت‌های درآمدزا در اطراف جنگل، از جمله پرورش زنبورداری فعالیت می‌کنند.
کار دیگر این گروه حمایت از درختان محلی است. درکشور نیکاراگوئه، برنامه کشاورز-کشاورز (PCaC) از طریق شبکه‌ای برای کشاورزان اجرا می‌شود. این برنامه در سال ١٩٩٢ برای کنترل زمین‌های کشاورزی در حال گسترش در منطقه حفاظت‌شده بوسواس با هدف افزایش امنیت غذایی، افزایش درآمد خانوار و تقویت حاکمیت منطقه‌ای اجرا شده است. در این برنامه، ترویج شیوه‌های استفاده از خاک پایدار، افزایش آگاهی کشاورزان از توسعه پایدار و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات در میان کشاورزان انجام شده است. برای این منظور، ٣٠٠ کارمند ترویج داوطلب در بیش از ٨٠ جامعه محلی و بیش از سه‌هزار نفر کار انجام دادند. در طول دو دهه گذشته، این مأموران داوطلب موفق شدند چارچوب مدیریت منابع کارآمد را برای منطقه طراحی کرده و توسعه دهند و همچنین باعث هم‌گرایی و وفاق در میان جمعیت روستایی شوند.
کار داوطلبانه برای تغییرات آبوهوایی در میان دانشمندان و کارشناسان هم به چشم می‌خورد. مجمع بین‌المللی تغییرات آبوهوایی (IPCC)، ساختار اصلی برای ارزیابی تغییرات آبوهوایی، ارزیابی و بررسی اطلاعات علمی، فنی و اجتماعی و اقتصادی درباره تغییرات اقلیمی در سراسر جهان است. هزاران دانشمند و دیگر کارشناسان از سراسر جهان به‌طور داوطلبانه در آن مشغول ارائه تخصص، پشتیبانی تحقیق، تهیه پیش‌نویس، بررسی و نهایی‌کردن گزارش‌های IPCC درباره جنبه‌های مختلف تغییرات اقلیمی هستند. این کارشناسان داوطلب واجد شرایط طیف وسیعی از رشته‌ها، ازجمله آب‌و‌هواشناسی، هیدرولوژی، کشاورزی، جنگل‌داری و توسعه پایدار را پوشش می‌دهند.