نتایج سامانه چکاوک نشان میدهد در دیماه سال ۱۳۹۶، سهم ارزشی چکهای برگشتی نسبت به ماه قبل و نسبت به دیماه سال گذشته کاهش یافته است.
سهم تعدادی چکهای برگشتی نیز نسبت به ماه قبل کاهش و نسبت به دیماه سال گذشته افزایش داشته است. در دیماه سال ۱۳۹۶ درکل کشور بالغبر ۹.۶ میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۶۶۵ هزار میلیارد ریال مبادله گردید که از این تعداد، بالغبر ۱.۴ میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۱۲۹هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است (جدول شماره ۱).
بهاینترتیب در کل کشور ۱۴.۸ درصد از تعداد و ۱۹.۳ درصد از ارزش کل چکهای مبادلهای دیماه سال جاری را چکهای برگشتی تشکیل میدهد که سهم ارزشی این چکها نسبت به ماه قبل و نسبت به دیماه سال گذشته کاهش یافته است. سهم تعدادی چکهای برگشتی نیز نسبت به ماه قبل کاهش و نسبت به دیماه سال گذشته افزایش داشته است(جدول شماره ۲).
در دیماه سال ۱۳۹۶ در تهران حدود ۳.۵ میلیون فقره چک به ارزشی بالغبر ۳۹۶ هزار میلیارد ریال مبادله گردید که از این تعداد، بالغبر ۵۰۵ هزار فقره چک به ارزشی بالغبر۶۶ هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است.
بهاینترتیب، ۱۴.۴ درصد از تعداد و ۱۶.۸ درصد از ارزش کل چکهای مبادلهای دیماه سال جاری در تهران را چکهای برگشتی تشکیل میدهد که سهم ارزشی این چکها نسبت به ماه قبل و نسبت به دیماه سال گذشته کاهش یافته است. سهم تعدادی چکهای برگشتی نیز نسبت به ماه قبل کاهش و نسبت به دیماه سال گذشته افزایش داشته است.
بر طبق آمار موجود، بخش عمدهای از چکها به دلیل فقدان یا کسری موجودی برگشت داده شده است، بهطوریکه در دیماه سال جاری در کل کشور ۹۷.۱ درصد از تعداد و ۹۵.۲ درصد از ارزش کل چکهای برگشتی به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است.
در دیماه سال جاری در استان تهران ۹۶.۴ درصد از تعداد و ۹۴.۰ درصد از ارزش کل چکهای برگشتی به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است.
علیرغم پیشرفت بانکداری الکترونیک در روشهای نوین پرداخت چک بهعنوان یکی از ابزارهای مهم مبادلات همواره نقش خود را در تسویهحسابهای خرد و کلان حفظ نموده است. اگرچه طی دو دهه اخیر به دلیل تداوم توسعه سامانهها و تجهیزات پرداخت الکترونیکی، ابزارهای پرداخت الکترونیکی بهمرورزمان جایگزین ابزارهای پرداخت سنتی نظیر اسکناس و مسکوک شد. اما به دلیل اهمیت کارکرد و امتیاز چک و بهخصوص جایگاه اعتباری چک در مبادلات کشور، این ابزار پرداخت هنوز هم از مهمترین ابزارهای نظام پرداخت کشور محسوب میشود.
بانک مرکزی در راستای شفافسازی و مقاومسازی اقتصاد، علاوه بر تکمیل زیرساخت پردازش و پذیرش الکترونیکی چک، پیادهسازی کامل سامانههای نظارتی مرتبط نظیر سامانه چک برگشتی، سامانه مرکز کنترل و نظارت اعتباری (مکنا) و بهخصوص سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دستهچک (صیاد) را با هدف ایجاد زمینه و امکان نظارت مؤثر بر سازوکار صدور دستهچک در دستور کار قرار داده است.
با رونمایی از سامانه صیاد عملاً گام اجرایی برای پیادهسازی سامانه یکپارچه چک در کشور برداشته شد. با راهاندازی این سیستم، بانک مرکزی موفق به صدور چکهای یکپارچه میشود و همچنین اطلاعات چک بهصورت آنلاین در دسترس متقاضیان است که امکان شناسایی و اعتبارسنجی را فراهم میکند.
این سیستم سبب منحصربهفرد بودن چک و آنلاین بودن آن، بدون در نظر گرفتن بانک صادرکننده میشود. سامانهای که چهار هدف «ارتقای ضریب امنیتی و اعتباربخشی به برگه چک»، «استانداردسازی جانمایی مورد نوشتاری و کاهش عملیات تصدیگری»، «بررسی صلاحیت دارنده دستهچک از طریق سامانههای اعتبارسنجی بانک مرکزی» و«ایجاد شفافیت اطلاعاتی و جلوگیری از سوءاستفادههای ناشی از تبانی شعب در صدور دستهچک» را دنبال میکند.
انتظار میرود که با تکمیل و راهاندازی سامانه مزبور راهکاری برای کاهش چکهای برگشتی ایجاد شود و سهم چکهای برگشتی در نظام پرداخت کشور بهطور قابلملاحظهای کاهش یابد.