سال «جهش تولید با مشارکت مردم»
بر اساس تحلیل اندیشکده اقتصاد بینالملل پترسون، اینکه کانال مالی اینستکس بتواند در شکل کنونی آن نقش تعیینکنندهای در نجات توافق هستهای ایفا کند، در شرایط فعلی دشوار است اما غیرممکن نیست.
بهرغم هیاهوی رسانهای مقامات آمریکایی پس از تحریم شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، برخی تحلیلگران میگویند این اقدام در عمل تأثیر چندانی نداشته و تنها میتوان آن را یک اقدام نمادین دانست.
در یک سال اخیر واکنشهای اتحادیه اروپا به اقدامات آمریکا علیه برجام و ایران، بیشتر در حد ژستهای سیاسی، برگزاری نشست و صدور بیانیه در حمایت از برجام بوده است. آنها در زمینه اتخاذ سیاستهایی که بتوانند فشار تحریمهای آمریکا علیه ایران را کاهش دهند، کُند عمل کردهاند.
حسن حکیمیان، مدیر مؤسسه خاورمیانه لندن و استاد اقتصاد مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن (SOAS)، طی یادداشتی استدلالهای مدافعان تحریمهای اقتصادی را زیر سؤال برده است.
فدریکا موگرینی پس از نشست وزرای خارجه کشورهای اروپایی ضمن تاکید بر ضرورت ادامه حیات توافق هستهای با ایران، اعلام کرد نخستین تراکنش سازوکار مالی اروپا برای تجارت با ایران موسوم به «اینستکس» ظرف چند هفته آینده انجام میشود.
حسن روحانی در سی امین جشنواره ملی قدردانی از کارگران نمونه تاکید کرد: تولید و افزایش اشتغال بدون حضور بانکها و حمایت آنها امکان ندارد. او همچنین با اشاره به تصمیم اخیر آمریکا درباره معافیتهای نفتی، افزود: تصمیم آمریکا برای رساندن صادرات نفت ایران به صفر تصمیمی غلط و نادرست است که اجازه نخواهیم داد اجرایی و عملیاتی شود.
بری آیچنگرین، استاد اقتصاد دانشگاه کالیفرنیا در برکلی و مشاور ارشد سابق صندوق بینالمللی پول، در یادداشت خود در پایگاه تحلیلی پراجکت سیندیکیت تأکید میکند که تجربه «اتحادیه پرداختهای اروپایی» میتواند چراغ راه اتحادیه اروپا در پیادهسازی موفقیتآمیز اینستکس باشد.
به اعتقاد داوود سوری اقتصاددان، اگر با ادغام این بانکها در یک بانک دولتی قرار باشد دولت مسئولیت بدهیهای آنها را برعهده بگیرد، اصلاح نظام بانکی رقم خواهد خورد اما به نظر میرسد بیشتر به سرپوش گذاشتن بر بدهی این بانکها منجر شود.
اینستکس فارغ از منافع مالی آن که محل اختلافنظر است، از لحاظ سیاسی اقدام ارزشمندی محسوب میشود زیرا به ایران (و حتی به آمریکا) ثابت میکند که اروپاییها در حمایت از برجام کاملاً جدی هستند.
نشریه آمریکایی نیوزویک در گزارشی به بررسی نقش احتمالی سازوکار مالی ویژه اتحادیه اروپا در حفظ برجام پرداخته است. نیوزویک در گزارش خود نظرات دو تحلیلگر ایرانی را نیز در این خصوص منعکس کرده است.