اقتصاددان و کارشناس بازار کار
اقتصاد ایران طی 10سال اخیر، تغییر و تحولات اساسی را پشت سر گذاشته است. در کمتر دوره‌یی در اقتصاد کشور به اندازه چند سال گذشته چه به لحاظ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فراز و نشیب‌های اینچنینی را تجربه کرده‌ایم. فراز و نشیب‌هایی که کشور را از یک رشد اقتصادی بالا و وضعیت با ثباتی که در آستانه یک جهش اقتصادی بود، به کلی محروم کرد. سال‌های گذشته دستاوردی جز رشد پایین اقتصادی، تورم بالا، سرمایه‌گذاری محدود و انقباض سیاسی و اقتصادی در پی نداشت. این در حالی است که با روی کار آمدن دولت یازدهم نیز شاهد تغییرات اساسی در فضای اقتصادی کشور نبوده‌ایم، چرا که از سال 1393 تا 1394 آن‌گونه که انتظار می‌رفت و به دلیل محدودیت‌هایی که هنوز در حال و هوای اقتصاد ایران وجود داشت، شاهد تغییرات در بازار پول، کالا و خدمات، کار و حتی بازار سرمایه نبودیم. اما در این میان می‌توان گفت که خوشبختانه دولت در کنترل تورم توانست، موفق ظاهر شود. دولت در 2 سال اخیر به خوبی توانست از پس تورم 40درصدی برآید که می‌توان از آن به عنوان یک دستاورد بزرگ نام برد. از سوی دیگر خوشبینی صاحبان بنگاه‌های تولیدی به اقتصاد، در سایه تغییری که در فضای کسب و کار به وجود آمد، مشهود بود. چرا که تغییر رتبه قابل توجهی بعد از سال‌ها در شاخص‌های کسب و کار ایران به لحاظ بین‌المللی رخ داد. اما با وجود کسب این دستاوردهای مثبت، اقتصاد کشور آنچنان در گرداب رکود عمیق قرار داشت که حتی این گام‌های مثبت موثر نتوانست تکانه‌های اساسی به اقتصاد ایران وارد کند. از سوی دیگر در 2سال اخیر تحولات سیاسی و بین‌المللی برای کشور رقم خورد. دوره پرنوسانی که مدام در بیم و امید موفقیت یا عدم موفقیت توافق با قدرت‌های جهانی قرار داشت. اکنون نیز که به نقطه اجرای برجام رسیده‌ایم، بسیاری از مسائل و مشکلات مبنی بر اینکه آینده ما را به چه سمتی هدایت خواهد کرد، وجود دارد. همین موضوع عاملی برای توقف نسبی فعالیت‌های اقتصادی از جمله سرمایه‌گذاری که در شرایط فعلی اقتصاد کشور سخت به آن نیاز دارد، شده است.
بنابراین در یک نگاه کلی به فضای اقتصادی این روزهای ایران باید عنوان کرد که در شرایط مساعدی به سر نمی‌بریم. زمانی که میزان رشد تولید ناخالص داخلی در سال 1394 بین صفر تا یک درصد مثبت برآورد می‌شود، پیش‌بینی رشد بالای اقتصاد در سال جاری کمی دور از انتظار خواهد بود. اگر چه سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی به دلیل اجرایی شدن برجام و توافق صورت گرفته به آینده خوشبین‌تر هستند، اما به هر حال خوشبینی تنها می‌تواند یک طرف این قضیه باشد و بخش‌های دیگر همچنان در شرایط نامطمئن قرار دارند. یکی از همین بخش‌ها، بخش تولید کشور است. باید به این مهم اشاره کرد که تولید در بنگاه‌های اقتصادی شکل می‌گیرد و اینکه چگونه آنها را سیاست‌گذاری و مدیریت کرد، در آینده اقتصاد ایران موثر خواهد بود. برای بهبود وضعیت تولید که یکی از بال‌های اصلی اقتصاد هر کشوری در دنیا به شمار می‌رود، بیش از هر چیز نیازمند تحولات مثبت و امیدوار‌کننده در اکوسیستم بنگاه‌های تولیدی هستیم. پیشنهادی که می‌تواند فضای کسب و کار ایران را نیز دچار تغییرات کند.
اکوسیستم بنگاه‌های اقتصادی به عناصر، نهادها و سازمان‌ها اشاره دارد که می‌توانند مانند محرک یا مانعی جهت بهبود عملکرد بنگاه‌ها نقش‌آفرینی کنند. اما این موضوع در دو بعد قابل بررسی است. یکی از این ابعاد، بعد داخلی آن است که کمبود دانش و تکنولوژی در عرصه تولید صنعتی، فقدان سازمان تولید متناسب با دنیای کنونی، پایین بودن مقیاس و اندازه بنگاه‌های اقتصادی، عدم برخورداری از صرفه‌های ناشی از تنوع محصول، توان رقابت اندک با محصولات مشابه خارجی، منابع مالی ناکافی برای گسترش سرمایه‌گذاری، پیوند نامناسب بازارهای مالی و تولیدی و محیط نامناسب کسب وکار در سطح ملی از جمله مشکلات جدی محسوب می‌شوند. همچنین در بعد خارجی این موضوع باید به مساله جهانی شدن بازار محصولات، آشنایی با شیوه‌های نوین بازاریابی، شکاف علمی و تکنولوژیک، تولید کالا و خدمات دانش‌بر توجه کرد. بنابراین همچنان که مشاهد می‌شود به حرکت درآوردن چرخ‌های تولید در بنگاه‌های اقتصادی مساله آنچنان ساده‌یی نیست.