عکس: تسنیم، محمدحسن میرعمادی
نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزرا در تاریخ پانزده تیرماه به‌منظور بحث در مورد مسیر پیش رو برای حصول اطمینان از اجرای مستمر توافق هسته‌ای در تمامی ابعاد آن و بررسی مسائل حل نشده ناشی از خروج یکجانبه آمریکا از این توافق و وضع مجدد تحریم‌ها، در وین برگزار شد و با صدور بیانیه‌ای به پایان رسید.
جزئیات تعهد اروپا در بیانیه کمیسیون مشترک برجام
بر اساس مفاد ذکر شده در بیانیه کمیسیون مشترک برجام، کشورهای حاضر در برجام ضمن تأکید بر پایبندی به توافق هسته‌ای با ایران، متعهد شدند همکاری‌های اقتصادی با ایران را تداوم ببخشند.
حفظ و ارتقاء روابط گسترده‌تر اقتصادی در حوزه‌های مختلف با ایران، حفظ و استمرار کانال‌های مؤثر مالی برای تعامل با ایران و همچنین تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی از جمله مواردی بود که در بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام مورد تأکید قرار گرفت.
در این بیانیه، تداوم روابط حمل‌ونقل دریایی (از جمله کشتیرانی و بیمه)، زمینی، هوایی و ریلی و همچنین تقویت پوشش‌های اعتبار صادراتی نیز مدنظر قرار گرفته است.
از سوی دیگر، حمایت روشن و مؤثر از کنشگران اقتصادی که با ایران تجارت می‌کنند، به‌ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط که شاکله اصلی بسیاری از اقتصادها محسوب می‌شوند نیز به‌صراحت در بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام ذکر شده و در ادامه تشویق سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در ایران و حمایت از کنشگران اقتصادی در سرمایه‌گذاری‌ها و دیگر فعالیت‌های تجاری و مالی که با، یا در رابطه با، ایران انجام می‌دهند نیز جزو تعهدات کشورهای باقی‌مانده در برجام بوده است.
5 کشور باقی‌مانده در توافق هسته‌ای با ایران متعهد به حمایت عملی از تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران و گرد هم آوردن کارشناسان بخش دولتی و خصوصی و تقویت شوراهای تجاری شده‌اند ضمن اینکه حمایت از شرکت‌ها در برابر آثار فراسرزمینی تحریم‌های ایالات‌متحده نیز از جمله بندهای ذکر شده در بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام است.
شاخص بورس پا پس کشید
اجرایی شدن مواردی که در بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام ذکر شده، عملاً می‌تواند بخشی از مشکلاتی که موجب هراس بازارها و تغییرات قیمتی آنها شده بود را حل کرده و به اصلاح تحولات آنها بینجامد اما واکنش بازارها به این بیانیه چندان با پیامدهای مورد انتظار همخوانی ندارد.
شاخص کل بورس تهران در اولین روز کاری پس از صدور بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام در روند کاهشی قرار گرفت و با افت 1438واحدی تا رقم 111هزار واحد عقب‌نشینی کرد.
ارزش معاملات بورس تهران در روز جاری به 282میلیارد تومان رسید که در مقایسه با روزهای قبل کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است.
بررسی واکنش بازار سرمایه ایران به اتفاقات مشابه صدور بیانیه اخیر حاکی از این است که این بازار در اغلب موارد مانند امضای توافق هسته‌ای، امضای برجام، خروج آمریکا از برجام و اتفاقاتی از این قبیل، اخبار را پیش‌خور کرده و پس از قطعی شدن این مسائل، به روند عادی خود بازگشته است.
بر این اساس می‌تواند گفت رشد چشمگیر شاخص بازار سرمایه در دو هفته اخیر که باعث شد شاخص کل از حوالی 96 هزار واحد به حوالی 115هزار واحد برسد، تا حدی ناشی از پیش‌خور کردن پایبندی اروپا به برجام باشد.
بی‌تفاوتی معامله‌گران سکه
از سوی دیگر در بازار طلا و سکه نیز واکنش‌ها به صدور بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام غافلگیرکننده نبوده است. در معاملات امروز بازار طلا، تا لحظه تنظیم این گزارش قیمت هر گرم طلای 18عیار به 233هزار و 870 تومان رسیده که حدود 1.5 درصد کمتر از قیمت آن در روز پنج‌شنبه هفته گذشته است.
همچنین قیمت سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در معاملات امروز با 1.57 درصد افت، 44هزار و 500تومان ارزان شد و به 2میلیون و 840 هزار تومان رسید درحالی‌که قیمت دیگر مسکوکات طلا اعم از ربع‌سکه، نیم و تمام بهار آزادی طرح قدیم، به ترتیب 5هزار تومان، 40هزار تومان و 60 هزار تومان رشد کرد.
گفتنی است در دو جلسه اخیر معاملات بازار طلا، قیمت سکه تمام بهار آزادی از بالای 3میلیون تومان به محدوده 2میلیون و 800هزار تومان رسیده و کاهش قیمت آن در روز جاری نیز می‌تواند ادامه روند اخیر باشد اما دیگر مسکوکات طلا در دو جلسه اخیر معاملات تغییر قابل‌توجهی نداشته‌اند و افزایش قیمت امروز نمی‌تواند تغییر قابل‌توجهی میان ارزش معاملاتی آنها با ارزش معاملاتی سکه تمام بهار آزادی طرح جدید ایجاد کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت انواع مسکوکات طلا حباب قیمتی قابل‌توجهی دارد و حتی با نرخ دلار 8هزارتومانی نیز قیمت هر یک از مسکوکات بالاتر از ارزش ذاتی طلای استفاده شده در آن است. بر این اساس می‌توان گفت بازار سکه چندان اعتنایی به انتشار بیانیه نداشته و همچنان معاملات هیجانی در این بازار ادامه دارد.
سرخوشی بازار ارز غیررسمی
در بازار ارز غیررسمی نیز معاملات زیرزمینی در روند قبلی ادامه دارد و با صدور بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام تغییر ملموسی در آن ایجاد نشده است.
بر اساس داده‌های منتشر شده در تارنمای اتحادیه طلا و جواهر، در بازار امروز قیمت هر یورو با 209تومان افزایش به 9353تومان رسیده و هر پوند انگلیس نیز با 243تومان رشد، 10هزار و 583تومان معامله می‌شود.
همچنین درهم امارات با 39تومان افزایش و لیر ترکیه با 31 تومان رشد به ترتیب 2168 تومان و 1733تومان معامله می‌شوند.
در میان واکنش‌هایی که بازارهای مختلف به انتشار بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام دارند، می‌توان واکنش بازار غیررسمی ارز را غیر معقولانه‌ترین واکنش دانست که می‌تواند ناشی از بی‌اعتمادی این بازار به تعهدات موجود در بیانیه یا دستاوردهای اجرای آنها باشد چراکه در صورت کارا بودن این بیانیه و تعهد اروپا به حفظ و استمرار کانال‌های مؤثر مالی برای تعامل با ایران و همچنین تضمین فروش نفت، نگرانی‌های مربوط درآمدهای ارزی و نقل‌وانتقال پول تا حدی برطرف می‌شود و قیمت‌ها در بازار ارز آزاد باید تا حدی تعدیل شوند.
آرامش در بازار نفت
آخرین قیمت‌های منتشر شده از معاملات بازارهای جهانی نفت از آرامش این بازار پس از صدور بیانیه کمیسیون مشترک برجام حکایت دارند. بر این اساس تا لحظه تنظیم این گزارش، قیمت هر بشکه نفت برنت (به‌عنوان نفت شاخص) 77.13 دلار ثبت شده که نسبت به‌روز قبل فقط 0.03درصد رشد دارد.
این در حالی است که کارشناسان و تحلیلگران یکی از بانک‌های آمریکایی به رئیس‌جمهور این کشور هشدار داده‌اند در صورت توقف 100 درصدی صادرات نفت ایران، قیمت جهانی نفت به 120 دلار برای هر بشکه خواهد رسید.
بر این اساس می‌توان گفت فعلاً بازار نفت نسبت به صدور بیانیه هسته‌ای ایران و اروپا خوش‌بین بوده و احتمالاً تا راستی آزمایی این تعهدات، آرامش آن کم‌وبیش ادامه دارد.