محمدحسین ادیب، اقتصاددان
بازار ایران مملو از توصیه‌های مالی قدیمی است که با شرایط اوج قیمت‌های نفت و دوران رونق منطبق بوده و به همین دلیل فعالان اقتصادی ایران با ورود اقتصاد به دوران رکود غافلگیر شده و آمادگی ورود به شرایط جدید را نداشتند.
واقعیت آن است که عمده مشکلات امروز اقتصاد ما به کسانی مربوط می‌شود که از آغاز سال 92تا‌کنون و با نرخ بهره 27درصدی به امید احیای اقتصاد متناسب با دوران رونق گذشته، سرمایه‌گذاری کرده‌اند.در حقیقت جذابیت دوران رونق، مهم‌ترین عامل شکست سرمایه‌گذاری در ایران طی دوران رکود است اما هنوز هم دل کندن از اینگونه جذابیت‌ها بسیار سخت است. براساس تحقیق انجام شده در دانشگاه توکیو، آینده 17درصد شبیه گذشته و گذشته نیز فقط به میزان 17درصد چراغ راه آینده است.
همچنین بزرگ‌ترین عامل شکست «کسب و کار ها» جذابیت گذشته و به‌خصوص جذابیت عوامل موفقیت گذشته» است. در واقع دل‌کندن از عوامل «موفقیت گذشته» که دیگر عامل موفقیت محسوب نمی‌شود، راه‌حل «موفق باقی‌ماندن» در فضای جدید کسب و کار است. تورم نقطه به نقطه نسبت به یک سال قبل در بخش تولید‌کننده صنعتی نیم درصد و در بخش تولید‌کننده کشاورزی صفر درصد بوده است.
تورم مصرف‌کننده (همان تورمی که در آغاز دولت جدید طی 12ماه 40درصد بود) در اردیبهشت نسبت به فروردین، منفی 0.4 درصد و طی6ماه گذشته فقط نیم درصد بوده است. به‌عبارت دیگر 6ماه است که در ایران دیگر تورم وجود ندارد و در‌ماه گذشته نیز تورم ماهانه منفی بوده است. بزرگ‌ترین عامل عدم‌موفقیت، توصیه‌های مالی قدیمی است، قدیمی به این معنا که این توصیه در مقطع مشخصی از گذشته درست و از نقطه معینی در گذشته غلط بوده است. 4 توصیه مالی قدیمی به این شرح است:
توصیه‌های مالی متناسب با اقتصاد «تورم محور» در دورانی که دیگر تورم وجود ندارد، منشأ عدم‌تعادل‌های سنگین در بازارهاست. از سال 1380 تا 1391توصیه اصلی برای موفقیت، پرداختن به مسکن در کنار کار اصلی بود، اما کسانی که از این مدل از ابتدای سال 92تا‌کنون استفاده کرده‌اند، اکنون با زیان سنگینی مواجه شده‌اند.
توصیه مالی قدیمی دیگر که براساس تجارب موفق گذشته بوده و از آغاز سال 92تا‌کنون، سرانجامی جز ورشکستگی نداشته است، استفاده از وام بانکی برای ورود به بخش مسکن در کنار کار اصلی بود.توصیه مالی سوم که تا پایان سال 91جواب می‌داد اما از آغاز سال 92به این سو با زیان سنگین همراه شده است، تاسیس مؤسسه مالی و بانک به وسیله واحد‌های بزرگ، تخصیص عمده سپرده‌های جمع‌آوری شده به شرکت‌های زیر مجموعه و ورود به بخش مسکن بود.
آخرین توصیه مالی غلط که تا سال 92منطبق با شرایط بازار بود و از آغاز سال 92با زیان همراه شده است، ورود مستقیم بانک‌ها به سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی غیراز مسکن بود.