نمایی از بندر شهید رجایی.
توافق تاریخی که میان ایران و ابرقدرت‌های جهانی صورت گرفت در منطقه آسیای میانه اثری جدی داشت؛ این توافق یک فاکتور مهم به شمار می‌آید که بسیاری از بازی‌های و مناسبات اقتصادی و سیاسی را در این منطقه تغییر می‌دهد. بر اساس گزارش اندیشکده امنیت و سیاست خارجی اتحادیه اروپا، توافق هسته‌ای به رویه‌ای پر از مشکل پایان داد و اعتماد را در دولت‌هایی که خواستار برقراری رابطه با این کشور بودند، ایجاد کرد. کشورهایی که در منطقه آسیای میانه قرار دارند قطعاً به دلیل موقعیتی که در آن قرار دارند بیشترین تأثیر را از ایران می‌گیرند. هیچ‌یک از کشورها در ای منطقه از عربستان سعودی گرفته تا افغانستان و پاکستان، همگی مواضعی در برابر توافق هسته‌ای داشتند که آن را اعلام نیز کرده‌اند.
بر اساس بررسی‌های پایگاه خبری اتاق ایران از گزارش اندیشکده امنیت و سیاست خارجی اتحادیه اروپا، یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی که از توافق هسته‌ای ایران در منطقه آسیای میانه بیشترین تأثیر را می‌پذیرد بدون تردید «اقتصاد» است. روابط تجاری و اقتصادی به دنبال توافق هسته‌ای رشد چشمگیری داشته‌اند. این فعالیت‌ها که پیش‌تر به صورت محدود انجام می‌شدند اکنون به صورت وسیع‌تری در حال انجام است. هر چند این فرصت‌ها با توافق هسته‌ای افزایش پیدا کرده اما همه‌چیز به خودِ کشورها بستگی دارد؛ آن‌ها تصمیم‌گیرنده نهایی هستند. به این ترتیب این کشورها در نهایت انتخاب می‌کنند که با ایران ارتباط تجاری وسیعی برقرار کنند یا خیر.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در آینده نزدیک تنها عرصه‌ای که پیشرفت خواهد داشت مواد خام و هیدروکربن‌ها خواهد بود. علاوه بر آن انتظار می‌رود صادرات برخی از کالا از مرزهای ایران به کمک کشورهای آسیای میانه از سر گرفته شود. اما مشکل اصلی این است که اکثر کشورهای آسیای میانه در زمینه شفافیت بین‌المللی در روابط تجاریِ خارجی رتبه بسیار ضعیفی دارند. اما ایران در زمینه ترانزیت کالا به دلیل هزینه کمی که دارد می‌تواند حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته باشد. هرچند در حال حاضر چین و روسیه مسیرهای بسیاری را برای ترانزیت کالا به خود اختصاص داده‌اند اما ایران می‌تواند واسطه بسیار خوب و ایده‌آلی برای تزانزیت کالا باشد.
سازمان همکاری‌های اقتصادی که در سال 1965 توسط ایران، ترکیه و پاکستان تشکیل شد و در سال 1992 کشورهای افغانستان، آذربایجان، ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قزاقستان نیز به آن ملحق شدند اکنون فرصت بسیاری برای رشد خواهد داشت. فعالیت‌های این سازمان با توافق هسته‌ای می‌تواند رنگ‌وبوی جدی‌تری به خود بگیرد؛ ایران عضو کلیدی این سازمان است و اکنون می‌تواند نقش پررنگ‌تری را در تجارت منطقه و جهان ایفا کند. به هر صورت می‌توان از تعهد دوباره این سازمان و فعالیت‌های عمیق‌ترِ آن در سال‌های آتی خبر داد.
اما در میان تمامی فضاهای مثبتی که با توافق هسته‌ای ایران و غرب از آن صحبت می‌شود، دو نگرانی عمده وجود دارد. نخستین مورد به جاده‌های ترانزیت کالا مربوط می‌شود. آیا می‌توان امید داشت تمام این جاده‌ها تنها با آمادگی ایران، راه‌اندازی شوند؛ یعنی آیا تمرکز به تنها روی ایران برای این مسئله کافی است؟ شاید توافقی مانند توافق چابهار بسیار خوب باشد اما تا زمانی‌که دولت‌های کشورهای آسیای میانه درگیر موانع بوروکراتیک باشند به نظر می‌رسد نمی‌توان توقعات زیادی داشت. نگرانی دوم نیز به مسئله انرژی در ایران مربوط می‌شود؛ آیا ایران یک رقیب است یا یک همکار؟ به هر حال ایران دوباره وارد بازار نفت و گاز جهان شده‌است. حتی در این شرایط که قیمت نفت به پایین‌ترین سطوح خود رسیده‌است ایران می‌تواند نفت ارزان را تولید و روانه بازار کند.