صنعت چاپ و نشر از ابتدای سال 97 مانند دیگر حوزههای اقتصادی کشور به دلیل اعمال تحریمهای یکجانبهگرایانه آمریکا علیه کشور، دچار مشکلات فراوانی شد که مهم ترین اثرات ناشی از اعمال این تحریمها را در افزایش قیمت ناگهانی کاغذها شاهد هستیم. بهطوریکه قیمت کاغذ از بندی حدود 50 الی 60 هزار تومان به 400 هزار تومان نیز جهش یافت که برای صنعت نشر که طی سالهای اخیر شکنندهتر شده، غیرقابلتحمل است.
همانطور که آمار و ارقام منتشرشده در حوزه کتاب هم نشان میدهد، به دلیل عدم فرهنگسازی مناسب از سوی سیاستگذاران و همچنین تبلیغات اندک صورت گرفته در رسانه ملی، فرهنگ کتابخوانی در کشور ما بسیار پایین است. بنابراین افزایش قیمت یکباره کتاب در طول یک سال گذشته مزیدی بر علت شده تا خرید کتاب و کتابخوانی در کشور به فراموشی سپرده شود. حتی تعداد مشتریان اندکی هم که قبلاً در بازار کتاب وجود داشتند بهتدریج حذف شدند .
در شرایط فعلی اگر دولت به مسئله کاغذ برای نشر کتاب در کشور از دید کالاهای اساسی نگاه نکند و از طرفی به منظور تهیه کتاب به قیمت مرسوم یارانه کافی در اختیار ناشران قرار دهد، میتوان انتظار داشت که تا حدودی از مشکلات این صنعت کم شود.
خوشبختانه امسال نیز سی و دومین نمایشگاه بینالمللی کتاب به قوت هرساله در مصلی امام خمینی در حال برگزاری است. هرچند امسال احتمالاً با توجه به میزان قدرت سبد خرید مردم تعداد کتابی که فروخته میشود نسبت به سال قبل کمتر خواهد بود. ممکن است به دلیل گرانی کتاب، میزان ریالی خرید کتاب مانند سال قبل نباشد؛ سال قبل مردم با ۵۰ هزار تومان میتوانستند ۳ کتاب بخرند، اما امسال تعداد کتابی که میخرند کاهش مییابد، چون سبد خرید مردم کاهشیافته است. اما مطمئناً اگر هرساله همزمان با برگزاری این نمایشگاه بینالمللی، اطلاعرسانی خوبی در خصوص این نمایشگاه صورت گیرد و دولت هم با اختصاص بن خرید کتاب، مردم را تشویق و جذب نمایشگاه کند، میتوان امیدوار بود تا حدودی باری از مشکلات ناشران کم کند و نوری بر صنعت روبه خاموشی کتاب بتاباند.
از طرفی با توجه به پیشرفتها و تغییرات صورت گرفته، صنعت نشر و کتاب نیازمند تغییر و هم تنوع در محتوا و تولید است. حضور بخش خصوصی در این صنعت بیش از قبل محسوس است. سال گذشته یکی از اتفاقات قابلتوجه و مهمی که به همت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران صورت گرفت، تدوین چندین کتاب با محور شخصیتهای برجسته اقتصادی از جمله «حاج آقا علا؛ کارآفرین نیکوکار» بود که نقش حائز اهمیتی در تشویق مردم به کارآفرینی و جا انداختن فرهنگ کارآفرینی و اشتغال در کشور دارد. انتشار چنین کتابهایی که هم لازمه فعالان اقتصادی و دانشجویان و جوانان نخبه است، از خلأهایی بود که سالها نیاز به آنها در کشور احساس میشد.
نباید فراموش کنیم کشوری که در آن فرهنگ کتاب و کتابخوانی جا نیفتاده باشد و مردم آن برای تفکر و تأمل فقط بخواهند به نوشتههای منتشرشده در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی بسنده کنند، کشوری است که در اولین ضربه و برخورد با فشارهای بیرونی از هم خواهد پاشید.