مسیر مطلوب «پایگاه خبری اتاق ایران» از نگاه اقتصاددانان

پایگاه خبری اتاق ایران، اردیبهشت‌ماه 1395 در دوازدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق ایران در دوره هشتم رونمایی شد. این رسانه با شعار صدای رسانه بخش خصوصی فعالیت خود را آغاز کرد و در روز ارتباطات وارد چهارمین سال فعالیت خود شد.

پایگاه خبری اتاق ایران در سومین سالگرد تاسیس خود می‌خواهد با این شعار به مسیر خود ادامه دهد: «نقدی به گذشته؛ راهی برای آینده». به همین دلیل با صاحبنظران اقتصادی در مورد ارزیابی عملکرد پایگاه خبری و مسیر پیش رو با توجه به اقتضائات اقتصادی، گفت‌وگو کرده‌ایم. کمال اطهاری، وحید شقاقی شهری، هادی حق‌شناس و مهدی پازوکی به عنوان کارشناسان اقتصادی و تحلیلگران توسعه درباره عملکرد پایگاه خبری اتاق ایران و مسیر پیش‌رو اظهار نظر کرده‌اند.

  به طراحی مدل توسعه کمک کنید

کمال اطهاری، پژوهشگر ارشد اقتصاد توسعه

اتاق ایران کارهای خوبی را تابه‌حال انجام داده و قدم‌های مهمی را به‌سوی توسعه اقتصاد کشور برداشته است؛ تأسیس «پایگاه خبری اتاق ایران» هم در این راستا است. اگرچه نهادهای مدنی همچون اتاق ایران در سیستم بوروکراتیک خود چون دولت به کارشناس‌های بیرون اعتماد چندانی ندارد ولی اتاق در مسیر کار خود قدم‌های مثبتی برداشته است. به‌نظر می‌رسد لازم است اتاق ایران در آینده راه دیگری در پیش بگیرد. فعالان حوزه سیاسی درگیر قدرت هستند و تابه‌حال موفق نشده‌اند برای توسعه کشور مدل مناسب ارائه دهند. ما هنوز مدل توسعه ارائه نداده‌ایم و بحث‌های توسعه گسیخته از هم عنوان می‌شود نه در قالب مدل توسعه. بنابراین نمی‌تواند به مسیر برای توسعه به‌عنوان هدایتگر اقتصاد کشور برسد. نیروهای اقتصادی و فعالان اقتصادی در کنار اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی می‌توانند در این زمینه کار کنند.

پایگاه خبری اتاق ایران می‌تواند فرصت‌هایی را در اختیار پژوهشگران جوان قرار دهد تا نتایج کار خود را منتشر کنند؛ برخی از آنها حوزه‌ها و رشته‌های متعدد اقتصادی را به‌صورت علمی و میدانی بررسی کرده‌اند؛ مشکل اصلی این است که این دانش جایی برای جمع‌بندی و ارائه ندارد. احزاب علاقه‌ای به این حوزه‌ها ندارند. آن‌ها درگیر جزئی‌نگری هستند. سیاست‌مداران فکر می‌کنند مثلاً اگر مشکل فساد برطرف شود می‌توانند مسیر توسعه را هموار کنند یا اینکه اگر 3 درصد تولید ناخالص داخلی به امر عدالت اجتماعی صرف شود، وضعیت جامعه بهتر می‌شود. درصورتی‌که در کشورهای اروپایی و امریکایی حدود 30 تا 40 درصد تولید ناخالص داخلی را صرف امر عدالت اجتماعی می‌کنند. اگر ما پایگاه خبری‌ای داشته باشیم که نتیجه پژوهش‌های علمی را منتشر کند، یا موضوع‌ پایه‌ای توسعه پایدار را بررسی و منتشر کند، می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند؛ چیزی که سیاست‌مداران آن را فراموش کرده‌اند.

از طرفی مشکل اصلی اقتصاد کشور نهادهای ناقص است؛ فساد و غارتگری به خاطر نقص همین نهادها، گسترده می‌شود. به قول «داگلاس نورث» گویی اولین و آسان‌ترین نحوه رسیدن به منافع، رانت‌جویی است و این مشکلِ امروز اقتصاد ایران است. شفافیت جز وظایف ذاتی دولت است؛ یکی از منابع بودجه عمومی دولت، مالیات است و دولت باید عملکرد شفافی داشته باشد، اگرچه در ایران اینگونه نیست. اما نهادهای مدنی هم به‌عنوان جایی که باید سرمایه را به ارزش‌افزایی برسانند در توسعه کم کاری می‌کنند. وظیفه بسیار مهم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و بازرگانی این است که طراحی مدل توسعه سازگار با شرایط ایران را در دستور کار قرار دهد و پایگاه خبری اتاق ایران هم باید در این مسیر گام بگذارد.

باید اراده تدوین مدل توسعه در اتاق ایران باشد تا خبرنگاران و پایگاه خبری‌اش، مجموعه دانش خبر و کارشناسان را به هم پیوند مستمر دهد تا در نهایت این اطلاعات به مدل تبدیل شود. اگر این هم‌پیوندی اتفاق نیفتد، پایگاه خبری در حد خبر روز تنزل می‌کند و این برای اتاق ایران وجهه خوبی نخواهد داشت. اتاق ایران به‌عنوان پایگاه بخش خصوصی باید بتواند گفتمان خود را پالایش کند تا به دولت لایحه پیشنهاد کند و درنهایت به قانون تبدیل شود. اگرچه در ایران قانون‌گذاری به نهادهای سیاسی واگذارشده، اما باید توافق اجتماعی صورت گیرد تا درنهایت جعل قانون اتفاق نیفتد. در اقتصاد سیاسی دولت‌هایی را که درگیر منافع گروه رانت هستند، «دولت اسیر» می‌گویند. دولتی که در آن جریان‌ها برای چنگ انداختن به قدرت در تلاشند و به‌جای اینکه توافق‌های اجتماعی را به قانون تبدیل کند، منافع رانتی را به قانون تبدیل می‌کنند. این موارد را اتاق باید پایش کند و بعد در اختیار خبرنگاران و رسانه خود قرار دهد. در مسیر آینده اتاق ایران باید برای هم‌پیوندی فعالان اقتصادی کارشناسان و خبرنگاران بهره گیرد. وگرنه سقوط اقتصاد ایران ادامه خواهد داشت و نهاد مدنی هم با پراکندگی خود سبب خواهند شد که درنهایت جامعه به هر کاری و عکس‌العملی تن دهد.

 نظر دولتی‌ها را هم جویا شوید

وحید شقاقی‌شهری؛ اقتصاددان

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نماینده و پارلمان بخش خصوصی است؛ به عبارتی اتاق ایران باید مطالبات بخش خصوصی از نهادهای سیاست‌گذار را دنبال کند. مسئولیت اتاق پیگیری مطالبات و دغدغه‌های اقتصاد بخش خصوصی است و پایگاه خبری اتاق ایران باید این دغدغه‌ها را منعکس کند. باید چالش اقتصاد بخش خصوصی با سیاست‌های روز مشخص شود و برای حل آن راهکار ارائه شود. این راهکارها و هشدارها باید به موقع بیان شود. اگرچه تا به حال پایگاه خبری اتاق ایران توانسته از دغدغه‌ها و چالش‌های بخش خصوصی بگوید ولی باید در کنار بیان چالش‌ها کار دیگری هم راهکارهای دیگری در پیش گرفت. پایگاه خبری اتاق ایران باید اقدامات و پیشرفت‌های بخش خصوصی را براساس آمارهای دقیق اطلاع‌رسانی کند و کارنامه شفافی از عملکرد بخش خصوصی در اقتصاد کشور ارائه دهد. باید با رسانه‌های عمومی دیگر ارتباط برقرار کند تا اخبار اتاق در سطح گسترده‌تری منعکس شود؛ اگرچه در شرایط حاضر این کار انجام می‌شود ولی باز هم نیاز به ارتباط گسترده‌تری است. تا امروز اقتصاد ایران نفت‌محور و دولت‌محور بوده؛ اما به نظر می‌رسد نفت از گردونه اقتصاد در حال خارج شدن است و بخش خصوصی و پارلمان بخش خصوصی جایگاه بالایی در نظام حکمرانی کشور خواهد داشت. در این شرایط اتاق ایران و پایگاه اطلاع‌رسانی اتاق ایران رسالت سنگین‌تری خواهد داشت. باید مطالبات بخش خصوصی مشخص، مستند، واضح و کارشناسی شده بیان شود. همچنین پایگاه خبری اتاق ایران نباید فقط صدای بخش خصوصی باشد و نظرات آن‌ها را بیان کنید؛ باید بتواند با وزارتخانه‌های متعدد ارتباط برقرار کند و با گزارش، مصاحبه یا میزگرد مطالبات آن‌ها از بخش خصوصی را هم مطرح، بررسی و بیان کنید. در صورت تعامل است که می‌توان به شناخت دقیق‌تری از وضع موجود و مطالبه‌ها رسید. همه این‌ها می‌تواند مأموریت پایگاه خبری اتاق ایران باشد.

 کارآفرین‌ها را معرفی کنید

هادی حق‌شناس؛ اقتصاددان

کارکرد برخی از نهادها در ایران فراتر از مرزها تعریف می‌شود و محدود به داخل مرز جغرافیایی ایران نیست؛ اعضای آن نهادها با کسب‌وکار خارج از مرزها در ارتباط هستند. برخی از اعضای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران همیشه در انتقال تکنولوژی، نگاه مدرن و نگاه انتقاد به خود پیشتاز بوده‌اند. به‌عنوان‌مثال نیروگاه برق‌آلستوم کار یک تاجر ایرانی بوده است. بنابراین وقتی تعدادی از ایرانی‌ها در قالب اتاق بازرگانی و فعال اقتصادی این فرصت را دارند که با دنیای خارج ارتباط برقرار کنند، دستاوردهای داخل را به خارج صادر کرده و کالایی را وارد کنند، باید نگاه کلان مبتنی بر منافع بلندمدت داشته باشند. این نگاه کمک موثری برای توسعه کشور است. یقیناً همه بنگاه‌های تولیدی این امکان را ندارند که با دنیای خارج ارتباط برقرار کنند؛ اتاق ایران باید بتواند کالا، خدمات، کیفیت تولید، و نوع سرمایه‌گذاری را برای فعالان اقتصادی کوچک‌مقیاس تبیین کند. وظیفه پایگاه خبری اتاق ایران ارائه این اطلاعات در دنیای رقابتی است. باید بدانیم این اطلاعات است که می‌تواند مزیت رقابتی ایجاد کند و یکی از نهادهایی که می‌تواند این اطلاعات را مبادله کند، اتاق ایران و پایگاه خبری آن است. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی و سایت خبری اتاق ایران می‌تواند این‌گونه اطلاعات را در اختیار اعضا قرار دهد. یا اینکه الگوهای اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته مثل آلمان را معرفی کند؛ بنگاه‌ها و کارآفرین‌های کوچک و متوسط در این کشورها را معرفی کرده تا فعال اقتصادی داخلی کشور همتای خود را بشناسد و از ایده‌های آن‌ها درس بگیرد. همچنین می‌توان اتاق‌های بازرگانی این کشورها را هم معرفی کرد تا برای بهبود عملکرد اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران الگویی باشند. من فکر می‌کنم اگر پایگاه خبری اتاق ایران بتواند کارآفرین‌ها و اتاق‌های بازرگانی موفق دنیا را معرفی کند، خدمت بزرگی به اقتصاد کشور کرده است.

 از بازارهای منطقه بنویسید

مهدی پازوکی، اقتصاددان

پایگاه خبری اتاق ایران به‌عنوان صدای بخش خصوصی اطلاعات اقتصادی خوبی دارد و کارهای خوبی انجام داده است؛ تحلیل‌های خوبی از وضعیت اقتصاد ایران و جهان ارائه می‌دهد. موانع توسعه را می‌شناسد و برای رفع آن راهکار ارائه می‌دهد. اطلاعات خوبی درباره تحولات بازار ارز، پولی و مالی ارائه می‌دهد. اما در مسیر آینده این پایگاه باید بتواند مطالعه تطبیقی درباره بازارهای جهانی به مخاطبان خود ارائه دهد. هر چقدر بازرگانان و فعالان اقتصادی شناخت دقیق‌تری از تحولات اقتصاد جهانی داشته باشند با دید بازتری مسیر خود را انتخاب می‌کنند. صادرکننده‌ها و واردکننده‌های ما باید تحولات بازار جهانی را بدانند و بر اساس آن مسیر خود را انتخاب کنند. همچنین از آنجایی که در وضعیت جدید اقتصادی باید ارتباط گسترده‌تری با اقتصاد منطقه داشته باشیم، باید بازارهای منطقه و بازارهای کشورهای همسایه و نقاط ضعف و قوت آن را بشناسیم. رسانه بخش خصوصی رسالت سنگینی در آینده بر دوش دارد.