FATF یک گروه فرادولتی است که استانداردهای مقابله با پولشویی را تنظیم میکند. این کارگروه در سال ۱۹۸۹ توسط اعضای گروه هفت با هدف مراقبت از نظام مالی این کشورها در برابر فعالیتهای مجرمانه نظیر قاچاق مواد مخدر ایجاد شد. این کارگروه احتمالاً بیش از همه با دستورالعملهای معامله با مشتریان شناخته شده است که بهعنوان یک راهنما برای شناسایی ریسک طرف مقابل و شناسایی صاحبان حساب به کار میرود. بسیاری از بانکها، نهادهای سرمایهگذاری و شرکتهای پرداختی اکنون از این دستورالعمل استفاده میکنند.
کارگروه اقدام مالی (FATF)، در سال سه بار تشکیل جلسه میدهد و اخیراً اجلاسی نداشته و اجلاس آتی آن برای بررسی و تصمیمگیری در خصوص اقدامات کشورها از جمله ایران، در فوریه ۲۰۲۰ (بهمن ۱۳۹۸) برگزار میشود. در این راستا و درحالیکه هنوز پیوستن یا نپیوستن ایران به FATF تعیین تکلیف نشده است، در پی مطرح شدن برخی خبرها درباره بازگشت جمهوری اسلامی ایران به لیست سیاه کارگروه اقدام مالی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، بازگشت ایران به لیست سیاه FATF را تکذیب کرد.
در این راستا، میثم امیری، رئیس مرکز اطلاعات مالی وزارت اقتصاد ضمن اعلام اینکه تصویب لوایح پالرمو و CFT در کمیسیونهای مجمع تشخیص مصلحت نظام روند قانونی را طی میکند، بر لزوم هوشیاری فعالان اقتصادی تأکید کرد و افزود: اینگونه شایعات ساخته و پرداخته کسانی است که با استفاده از ابزار شایعهپراکنی قصد التهاب آفرینی در بازارها، بهویژه بازار ارز را دارند و منفعتطلبی خود را دنبال میکنند.
طبق اعلام رسمی FATF، جمهوری اسلامی ایران در لیست «نیازمند اقدام» (Call for action) قرار دارد که به تعبیری همان لیست سیاه است، اما اقدامات پیشبینیشده در لیست سیاه این سازمان در مورد ایران به حالت تعلیق درآمده است. درصورتیکه تا پیش از فوریه ۲۰۲۰ ایران اقدامات لازمِ باقیمانده را مصوب و عملی نکند، موارد تحریمیِ موجود در لیست سیاهِ گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در مورد ایران اجرا خواهد شد.
تبعات اقتصادی عدم تصویب FATF برای ایران
در این راستا، جمشید پژویان، اقتصاددان با اشاره به موضوع تصویب FATF در ایران، اظهار کرد: معنای ضمنی عدم تصویب FATF این است که به گروههایی که نه از نظر خودمان بلکه از نظر جهان، گروههای تروریستی هستند کمک میکنیم. از سوی دیگر با عدم تصویب FATF ممکن است اروپا هم علیه ایران شود.
وی ادامه داد: اروپا تعهد داده است تا زمانی که ایران برجام را رعایت کند سعی میکند کمک کند؛ هرچند که تاکنون کار عمدهای نکرده اما حداقل این است که خودشان ما را تحریم نکردند؛ اما عدم تصویب FATF میتواند اروپا یا بخشی از اروپا را هم به سمتی ببرد که برای ما محدودیتهایی قائل شوند و در نتیجه بازهم فشار روی ایران بیشتر خواهد شد.
این اقتصاددان با بیان اینکه برخی به خاطر منافعشان نمیخواهند FATF به تصویب برسد، ابراز کرد: این در حالی است که بخش دیگری از حکومت آگاه هستند که عدم تصویب FATF عواقب خوبی برای ما ندارد. درواقع بین این دو گروه اختلاف و فاصله وجود دارد. دولت خواهان تصویب FATF است، زیرا بهخوبی از عواقب آگاه است.