حسن عباسی‌معروفان، عضو موظف هیأت‌مدیره و معاون بازرگانی داخلی شرکت بازرگانی دولتی
چندی پیش یکی از رسانه‌های منتقد دولت بار دیگر نامه سازمان بازرسی به وزیر جهاد کشاورزی را که در سال ٩٢، منتشر شده بود، بازنشر کرده بود. به نظر شما چرا برخی مخالفان مدام بر مشکلاتی که در گذشته در شرکت بازرگانی دولتی وجود داشته و به آن رسیدگی شده است، تأکید می‌کنند؟
با توجه به اینکه شرکت بازرگانی دولتی ایران یک شرکت اجرائی است، قاعدتا عملکردهای اجرائی هم دارد و در سال، دستگاه‌های نظارتی سؤال و جواب‌هایی از آن می‌کنند. وظیفه دستگاه‌های نظارتی همین است که تمام عملیات، اعم از خریدوفروش ما را بپرسند. اینکه یک شرکت عملیاتی-اجرائی پاسخ سؤالات دستگاه‌های نظارتی را بدهد، هم یک امر رایج و همیشگی است؛ اما اینکه یک رسانه، نامه‌ای را که یک شرکت یا یک اداره دولتی به یک دستگاه ناظر به‌صورت محرمانه می‌فرستد، منتشر کند، به نظر می‌رسد با انگیزه‌ای خاص صورت گرفته باشد. اگر هدف دوستان این است که این رویه اصلاح شود، این شیوه درست نیست. اگر هدف این است که هرازگاهی تذکر داده شود که دولت حواسش باشد که نکاتی را رعایت کند، هم مسئله‌ای نیست؛ اما اینکه رسانه‌ای به خودش اجازه دهد هفته‌ای یک بار به صورت یک الزام درباره یک شرکت دولتی بنویسد، معنی‌دار است. علاوه بر آنکه بیشتر انتقاداتی که می‌شود، مربوط به مشکلاتی است که دولت گذشته پدید آورده و دولت کنونی در راستای اصلاح آن برآمده است. بر فرض ماجرای برنج‌های آلوده را مطرح می‌کنند. اینجا بحث سیاسی نداریم، بحث اقتصادی داریم. می‌گوییم کالاهایی را که در دولت قبل بیش از اندازه وارد کشور کرده‌اند، با دغدغه بیت‌المال دور نریزیم. سازمان غذا و دارو روی آنها آزمایش می‌کند و اعلام می‌کند این برنج‌ها را می‌توان مصرف کرد؛ بنابراین ما نیز شش ماه دیگر آنها را تمدید کردیم و فروختیم. ذهن ٨٠ میلیون مصرف‌کننده را مشوش می‌کنند تا به چه هدفی برسند؟ اگر دوستان به جای دستگاه‌های نظارتی، سؤالی از ما دارند و پاسخ می‌خواهند، رسما نامه بنویسند تا با توجه به اسناد موجود به آنها پاسخ دهیم.
شما به بحث پشت پرده سیاسی‌ای که وجود دارد اشاره کردید. آیا انگیزه صرفا سیاسی است یا اینکه ممکن است گروه‌های دارای منافع اقتصادی هم در‌این‌میان باشند که از این مسئله استفاده می‌کنند؟
حقیقت این است که ما پای همه دلال‌ها را از شرکت بازرگانی دولتی بریده‌ایم. هیچ دلالی اجازه کار‌کردن در اینجا را ندارد. شاید آنها از قماش کسانی باشند که ما با آنها برخورد کرده‌ایم یا دوستان آنها باشند. من شخصا آدمی سیاسی نیستم و تجارت می‌کنم. از زمانی که در این مجموعه شروع به کار کرده‌ام، همه فروش‌ها به صورت شفاف در بورس کالا وجود دارد. تمام خریدهای خارجی در شورای خرید که به وسیله دستگاه‌های ناظر اداره می‌شود، انجام می‌شود. برای همه فرایندهای خریدوفروش، نرخ‌های مصوب داریم و برای لحظه‌به‌لحظه هم پاسخ می‌دهیم؛ اما در دولت قبلی مدیران چه کار کردند؟ خود دستگاه‌های ناظر می‌توانند وارد شوند، بپرسند و جواب بگیرند.
مخالفان تأکید بر رانتی دارند که در این شرکت وجود دارد. پاسخ شما به این مسئله چیست؟
رانت زمانی است که انحصار باشد. وقتی به صورت عمومی اعلام می‌کنیم چه کالاهایی را در کدام مکان‌ها می‌فروشیم و هر‌کسی می‌خواهد بخرد و خریداران نیز به‌راحتی اقلام مورد نیاز خود را می‌خرند، رانت چه معنایی دارد؟ رانت زمانی است که کالایی را به برخی نفروشیم و به عده‌ای بدهیم. وقتی ما کالاها را عرضه عمومی می‌کنیم و هر‌کسی میتواند بخرد، رانت معنایی ندارد. به‌اضافه اینکه خرید و فروش این نیست که مثلا امروز کالایی در بازار کمیاب باشد. در دولت گذشته آن‌قدر برنج وارد کشور کردند و کالا زیاد آورده بودند که برای اینکه نزدیک به تاریخ انقضای آنها بود، به دانشگاه‌ها، زندان‌ها و پادگان‌ها اعلام شد هر‌چقدر برنج می‌خواهید، با نرخ دولتی بخرید. در‌این‌صورت، رانت به چه معنایی است؟ اگر کسی در آن تاریخ آمده و به او کالایی را نداده‌ایم و به افراد خاص داده‌ایم، رانت معنا دارد. اگر امروز کالایی کمیاب را به کسی دادیم و به کسی ندادیم، اسمش رانت است؛ در حالی‌که هیچ رانتی در اینجا به هیچ کسی داده نشده است.
در دولت گذشته چنین بود و در دولت یازدهم جلوی آن گرفته شد؟
بله، همین‌طور است.
شرکت بازرگانی دولتی همیشه خیلی مطرح بوده است. خودتان هم اشاره کردید روی این شرکت به‌شدت تمرکز می‌شود. فکر می‌کنید علت تمرکز روی این شرکت به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های دولتی با گردش مالی بالا، چیست؟
باید از کسی که روی این شرکت تمرکز کرده، بپرسید علت چیست. اگر این مخالفان چنین می‌نویسند که بیایند اینجا را مدیریت کنند، ما حاضریم دودستی مدیریت را به هر‌کسی بدهیم که این دوستان تشخیص می‌دهند. بیایند اینجا را اداره کنند. کسی هم کیسه‌ای برای این شرکت ندوخته است.
شما چه فکر می‌کنید؟ آیا به علت گردش مالی بالاست؟
بله، این شرکت گردش مالی بالایی دارد. کل مایحتاج عمومی و ذخایر استراتژیک، در این شرکت خرید و فروش می‌شود. بالاخره اینجا میتواند محملی باشد که یک دولت را خیلی خوب جلوه بدهد یا یک دولت را تضعیف کند. این شرکت، یک نقطه استراتژیک برای کشور است. باید از این دوستان پرسید دنبال چه هستند؟ ما حاضریم کل هیأت مدیره را به اینها بدهیم.
گردش مالی شرکت چقدر است؟ می‌گویند حدود یک‌دهم نقدینگی در کشور است؟
این را نمی‌دانم؛ اما فقط یک قلم کالای گندم تضمینی که امسال از کشاورزان در این شرکت خریده‌ایم، حدود ٢١٤ هزار میلیارد تومان است. اگر اینها را دوباره به کارخانه‌های آرد بفروشیم، به همین میزان، گردش مالی داریم. برنج، شکر و بقیه اقلام هم هست. شاید بالای ٥٠ تا ٦٠ هزار میلیارد تومان در مجموع گردش مالی در سال داشته باشیم.
همیشه مطرح می‌شد این شرکت حیاط‌خلوت دولت است؛ مانند شستا که این حرف‌ها درباره آن زده می‌شود. شرکت بازرگانی هم به دلیل اینکه دخل‌وخرج و گردش مالی بالایی دارد، ممکن است نگاه حیاط‌خلوت به آن وجود داشته باشد؟
به قول معروف در خانه قاضی گردو زیاد است، اما هر کدام حساب‌وکتاب دارد. حیاط‌خلوت اگر به معنی این باشد که خلوت باشد و کسی کارها را نبیند، شرکت بازرگانی دولتی، این‌طور نیست. همه دستگاه‌های نظارتی کشور اینجا مستقر هستند و دفتر و نیرو دارند. خریدوفروش‌ها را ضبط و بررسی می‌کنند. من چنین شرایطی را در اینجا ندیده‌ام که به آن بشود حیاط‌خلوت گفت. همه‌چیز شفاف است و همه حساب‌وکتابش هم در هر محکمه‌ای امکان دفاع دارد. اینجا حداقل برای ما در این دولت، حیاط‌خلوت نبوده است.
در دولت قبل بوده است؟
در دولت قبل، نمی‌دانم. من قبلا اینجا نبودم و قضاوتی ندارم؛ اما بعید می‌دانم در دولت قبل هم اینجا حیاط‌خلوت بوده باشد.