واریز وجه حاصل از صادرات کالاهای ایرانی به عراق و افغانستان در حالی با مشکل مواجه شده بود که بانک مرکزی هم هیچ‌گونه صادرات ریالی به این دو کشور را نمی‌پذیرفت و بازگشت ریال آن را به‌منزله رفع تعهد ارزی تلقی نمی‌کرد. بر همین اساس صادرکنندگان طی یک سال و نیم گذشته، با مشکلات بسیاری در راستای بازگشت ارز صادراتی از این دو کشور مواجه بودند.
به‌تازگی و آن‌گونه که مقامات ارشد نظام بانکی می‌گویند، تلاش‌هایی صورت گرفته تا بتوان تسهیلاتی را برای بازگشت ارز صادراتی از عراق و افغانستان به کشور را صورت داد؛ اما در طرف مقابل، صادرکنندگان نیز همواره از درصد کارمزد صرافی‌ها بابت این نقل و انتقالات ارزی گلایه داشته و بر این باور هستند که صادرات برایشان از حاشیه سود بالایی برخوردار نیست که بخواهد کارمزد ده تا ۱۲ درصدی را برای نقل‌وانتقال ارز حاصل از صادراتشان به کشور بپردازند.
در این میان، یک مقام مسئول در نظام بانکی گفت: برای صادرات به عراق، این امکان فراهم شده تا صادرکننده بتواند به صرافی‌ها و کارگزاری‌های تعیین شده و مشخص، وجوه حاصل از صادرات خود را به‌صورت اسکناس یا حواله تحویل داده و ریال آن را در سامانه نیما دریافت کند.
وی افزود: چند بانک این کار را صورت می‌دهند و البته یک بانک عامل در این حوزه بسیار قوی‌تر از بقیه مشغول به کار است.
پیش‌ازاین، علی صالح‌آبادی، مدیرعامل بانک عامل بخش صادرات اعلام کرده بود: با توجه به اینکه صادرکنندگان می‌توانند ۲۰ درصد ارز خود را به‌صورت اسکناس وارد کشور کنند، طبق توافقی که با بانک مرکزی صورت گرفته است، این بانک توسعه‌ای می‌تواند هر میزان اسکناس صادرکنندگان را به نرخ سنا از آنها خریداری کند.
وی افزود: چنانچه این اسکناس قبل از ساعت ۱۲ ظهر به بانک ارائه شود، مابه‌ازای ریالی آن در همان روز و چنانچه پس‌ازاین ساعت ارائه شود، ریال آن روز بعد پرداخت خواهد شد.
بر اساس آمار صادراتی ۵ ماهه ابتدای امسال، عراق با ۳ میلیارد و ۹۰۷ میلیون دلار و سهم ۲۱.۹۵ درصدی، دومین کشور مقصد صادراتی ایران بوده است؛ ضمن اینکه کشور افغانستان نیز با ۸۹۸ میلیون دلار و سهم ۵.۰۴ درصد از کل ارزش صادرات ایران، در رتبه پنجم قرار گرفته است.