تهدید ویروس کرونا برای اقتصاد جهان چیست؟

هفده سال پیش، تولید ناخالص داخلی چین چهار درصد بود، امروز این مقدار به 17 درصد رسیده است. بر مبنای تخمین اقتصاددان‌ها، شیوع ویروس کرونا می‌تواند علاوه بر کندتر کردن رشد اقتصادی چین، حدود 62 میلیارد دلار صرفاً در سه‌ماهه جاری به اقتصاد پکن لطمه وارد کند.

هفته‌نامه بلومبرگ بیزینس در شماره اخیر خود نوشت: برای اینکه تاثیر اقتصادی این بیماری روی چین را درک کنیم، می‌توانیم به تاریخ گسترش ویروس سارس در سال 2003 رجوع کنیم. سندروم حاد تنفسی «سارس» به کشته شدن 800 تن انجامید. این ویروس 2 درصد از رشد اقتصادی چین را کاست، به طوری که این رقم از 11.1 درصد در نخستین فصل سال 2003 به 9.1 درصد در همان دوره رسید. با کنترل گسترش بیماری، رشد اقتصادی در سومین سه‌ماهه سال به 10 درصد افزایش پیدا کرد.

در سال 2003، انواع صنایعی که به دلیل تحریم‌های مسافرتی بیشتر از بقیه تحت تاثیر قرار گرفته بودند- صنایع خرده‌فروشی، رستوران‌ها، صنعت سرگرمی و گردشگری- شامل حدود 42 درصد تولید ناخالص داخلی می‌شدند. از آن زمان، سهم صنایع خدماتی از تولید ناخالص داخلی به 54 درصد رسیده است.

هرچند ویروس سارس خبر اقتصادی بدی برای چین و همسایگان فقیرش بود، وزن کم اقتصادی چین اثر خود را بر اقتصاد جهانی گذاشت. تولید ناخالص داخلی این کشور در 2003 تنها چهار درصد جی‌دی‌پی جهانی را تشکیل می‌داد. این سهم اکنون به 17 درصد رسیده است.

محققان بلومبرگ با تحقیق روی داده‌های اقتصادی مربوط به گسترش ویروس سارس و تغییراتی که دولت چین به دنبال آن در اقتصاد ایجاد کرد، سناریوهای احتمالی تاثیر ویروس کرونا بر رشد اقتصادی چین و جهان را بررسی کرده‌اند. یکی از فاکتورهای دخیل در این پژوهش توجه به زمان شیوع این ویروس بود که با آغاز سال جدید چینی‌ها و در اوج زمان خرید و فروش سال اتفاق افتاد.

افزون بر این، محدودیت‌های فعلی روی مسافرت‌ها بسیار گسترده‌تر از دوره شیوع سارس است؛ به عنوان مثال در سال 2003 هیچ دستوری برای تعطیلی یا قرنطینه کردن شهرها صادر نشد. اما مهم‌تر از همه، نوسانات فعلی در رشد اقتصادی چین به هیچ وجه برابر با نوسانات 2003 نبود. در آن زمان ایجاد نوسانات بزرگ در نرخ تولید ناخالص داخلی اتفاق عجیبی نبود. این مساله علاوه بر بلوغ اقتصاد چین حساسیت بیشتر آن را نشان می‌دهد.

در صورتی که ویروس با شدت اما طی دوره کوتاهی شیوع پیدا کند، ممکن است ضربه شدیدی به رشد اقتصادی چین طی سه ماه نخست سال وارد کند. ضربه‌ای که بهبود و تثبیت اقتصادی را در سه‌ماهه دوم سال ضروری خواهد کرد. با وجود این، پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی این کشور طی یک سال به 5.7 درصد برسد که 0.2 درصد کمتر از پیش‌بینی بلومبرگ اکونومیکس پیش از شیوع ویروس و زیر 6.1 درصد پیش‌بینی سال 2019 خواهد بود. اگر کنترل شیوع ویروس طولانی‌تر شود، ضربه به رشد اقتصادی شدیدتر خواهد بود.

از منظر جهانی، همسایگان چین در آسیا و صادرکنندگان کالا بیشتر در معرض آسیب قرار دارند. همسایگان آسیایی چین عمیقاً درگیر زنجیره تامین منطقه‌ای و صادرات به مصرف‌کنندگان چینی هستند و از گردشگری چین سود می‌برند. از نظر کارشناسان بلومبرگ، در این میان هنگ‌کنگ، کره جنوبی و ویتنام از دیگر همسایگان آسیب‌پذیرتر هستند. از بین کشورهای صادرکننده کالا، استرالیا و برزیل بیشتر آسیب خواهند دید و کشورهای قدرتمند غربی که در فاصله دورتری قرار دارند و کمتر به بازار تقاضای چین وابسته‌اند کمتر زیان خواهند دید.

مهم‌ترین نکته این است که تاثیر اقتصادی ویروس کرونا بیشتر به شدت و مدت‌زمان شیوع آن وابسته است؛ اگر یکی از درس‌های ویروس سارس این باشد که بیماری می‌تواند تاثیر منفی‌ای بر اقتصاد چین داشته باشد، درس دیگر این است که واکنش وحشت‌زده به آن در مراحل اولیه شیوع می‌تواند به برآوردهای اغراق‌آمیز از خطرات آن منتهی شود.