مهدی تقوی؛ اقتصاددان
فساد یکی از پیامدهای اقتصاد غیررسمی و زیرزمینی است و مانع پیشرفت و توسعه اقتصادی کشورها می‌شود. این روزها نگرانی از بیماری‌های اقتصاد و فساد که در حوزه‌هایی نظیر پولشویی خود را بیشتر نشان می‌دهد، گسترش یافته است. برای مقابله با این کج‌راهه‌ها، باید اقتصاد غیررسمی به سمت حذف کامل برده شود و شناسایی پول‌های کثیف اولویت داشته باشد. در چند ماه گذشته، همه کشورها با پاندمی کرونا مواجه شدند و رکود اقتصادی را تجربه کردند. کاهش تقاضا، طرف عرضه را دچار مشکلات جدی کرده است هرچند به‌تدریج، روزنه‌هایی از گشایش و رشد اقتصادی به چشم می‌آید. کرونا، تولید را کاهش داد و این مسئله درنهایت منجر به رکود اقتصادی و بی‌کاری می‌شود. این موضوع شامل تمامی کشورهای درگیر کرونا است. البته کشورهایی که دارای اقتصاد قوی، منابع مالی و سیاست‌گذاری‌های مناسب و کارآمد هستند، آسیب کمتری دیده و سریع‌تر از این شوک اقتصادی عبور می‌کنند.
در شرایط فعلی اقتصادهای ضعیف که مشکلات اقتصادی جدی حتی پیش از کرونا نیز داشته‌اند، با مشکل بزرگ و جدیدی روبه‌رو هستند؛ زیرا منابعی برای هزینه‌کردن در راستای رفع مشکلات اقتصادی کرونا ندارند. همچنین به‌دلیل اینکه سیاست لازم را برای مقابله با چنین شرایطی نداشته‌اند، در تداوم همان سیاست‌های قبلی حتی با کمی تغییر، نتوانستند در کارایی اقتصادی اثری مثبت بر شرایط بگذارند. ایران به‌دلیل تحریم‌های طولانی‌مدت و تشدید آنها دچار مشکلات زیادی بود و با وجود کرونا نیز مشکلات آن چند برابر شده است؛ برای اجرای هر پروژه‌ای ازجمله پروژه‌های اقتصادی، نیاز به منابع داریم و اگر منابع در دسترس نباشد و بخواهیم طرح و برنامه‌ای را برای نجات اقتصاد اجرا کنیم، چاره‌ای جز تأمین مالی وجود ندارد و اقتصاد ایران از نظر منابع این تأمین، به‌شدت تحت فشار است.
اکنون در کنار مشکلاتی نظیر فاسد اقتصادی و البته تحریم‌های ثانویه آمریکا که سال‌هاست اقتصاد ملی را درگیر کرده است، پیامدهای کرونا نیز اقتصاد ایران را رها نمی‌کند. وضعیت اقتصادی پس از کرونا بدون سرمایه‌گذاری و تأمین مالی، در رکود باقی خواهد ماند مگر اینکه پس از این شرایط به منابعی دسترسی داشته باشیم و سیاست‌های مناسب اقتصادی را در پیش گیریم؛ این موضوع نیاز به منابع دارد. ایران سال‌هاست با تحریم مواجه است و اعمال تحریم در این سال‌های طولانی، تأثیر بسیار منفی روی اقتصاد کشور گذاشته است.
ضربه اصلی به اقتصاد را در سال‌های اخیر، تحریم‌ها وارد کرد و فساد و پنهان‌کاری اقتصادی نیز یکی از پیامدهای تحریم است. اکنون کرونا نیز درآمد بیشتر افراد و مشاغل را با مشکل مواجه کرده است. کرونا سال گذشته در آستانه نوروز اندک سودی را که ممکن بود صاحبان کسب‌وکار‌های خرد به دست بیاورند، از بین برد و ماه‌های ابتدایی امسال نیز شرایط بهبود نیافته است. وقتی با وجود تمام گمانه‌زنی‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که در سال‌های گذشته انجام شده، همچنان اقتصاد ایران وابسته به نفت است راهی جز فراهم‌کردن فضا برای بازگشت صادرات طبیعی نفت و به‌دست‌آوردن درآمدهای ارزی حاصل از آن وجود ندارد.
مگر اینکه عزم لازم برای ایجاد یک تحول اقتصادی وجود داشته باشد. این امر به اراده کلان سیاسی و برنامه‌‌های دقیق نیاز دارد که با توجه به اثر تحریم‌ها و معضلات ریز و درشت اقتصاد سیاسی ایران، در کوتاه‌مدت دسترسی به آن دور از ذهن است. تقویت قدرت خرید مردم، کاهش قیمت کالاها بر اثر کاهش هزینه‌های تولید و بهبود درآمدهای مردم، راهکارهایی است که برای تثبیت آن باید تلاش کرد.