ابوالفضل خاکی، رئیس اتاق قم -عکس: محمد علیمهدی
اقتصاد کشور روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد؛ ازیک‌طرف تولید در تنگنای کمبود مواد اولیه است و از طرف دیگر تورم، رکود، وضعیت ارز و کاهش تقاضا شرایط را برای فعالان اقتصادی دشوار کرده است. ابوالفضل خاکی، رئیس اتاق قم در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: هر روز به مشکلات حوزه تولید و صادرات افزوده می‌شود؛ آمار و ارقامی که توسط گمرک و مرکز آمار ایران اعلام‌شده این گفته را تأیید می‌کند، در کنار همه این موارد حوزه صادرات مشکلات خاص خود را هم دارد.
خاکی می‌گوید: صادرکننده‌ها اجازه دارند فقط 30 درصد ارز حاصل از صادرات خود را مواد اولیه وارد کنند و مابقی آن را باید به سامانه نیما بازگردانند؛ این یکی از مشکلات حوزه تولید و صادرات است.
رئیس اتاق قم تصریح می‌کند: بازار اصلی کالای صادراتی ما دو کشور عراق و افغانستان هستند. تجارت با کشور عراق و افغانستان با پایه ریالی انجام می‌شود؛ از قدیم در این دو کشور روال تجارت به این شکل بود. باید بانک مرکزی واقعیت‌های اقتصادی دو کشور را قبول کند. باید شیوه خاص تجارت با این کشورها را به رسمیت بشناسد وگرنه این مختصر صادرات به کشور عراق و افغانستان هم به مشکل می‌خورد و بازار را به رقبا واگذار می‌کنیم.
او تأکید می‌کند: البته الآن بانک مرکزی می‌گوید که تجار باید ارز مورد نیاز را برای ایفای تعهدات خود از بازار آزاد ارز خریداری کرده و تسویه کنند؛ این به‌هیچ‌وجه رویه درستی نیست. در این شرایط فقط صادر کننده متضرر می‌شود.
به گفته رئیس اتاق قم با ادامه این روند ما پیش‌بینی می‌کنیم که حجم صادرات در شش‌ماهه دوم سال به نصف برسد؛ تولیدکننده و صادر کننده انتظار دارند که در این شرایط اجازه داشته باشد با ارز حاصل از صادرات مواد اولیه و ماشین‌آلات مورد نیاز خود را وارد کشور کند.
او ادامه می‌دهد: کسانی هم که کالایی غیر از تولید خود را صادر می‌کنند، معتقدند که بانک مرکزی اجازه دهد آن‌ها ارز خود را در اختیار واردکننده‌ها برای ورود مواد اولیه بگذارند؛ اما بانک مرکزی اجازه هیچ کاری را به فرد نمی‌دهد. قبلاً هم واحدهایی که زیر دو میلیون دلار صادرات انجام می‌دادند، می‌توانستند ارز خود را در اختیار داشته باشند. این موجب روان‌سازی روند صادرات می‌شود.
خاکی می‌گوید: اخیراً اطلاعیه‌ای منتشر کرده‌اند با این مضمون صادرکننده‌هایی که به عراق و افغانستان کالا صادر کرده‌اند مثل بقیه جاها رفع تعهد ارزی کنند. این‌ها یا از طریق دو صرافی مجاز که بانک مرکزی معرفی کرده، ارز خود را برگردانند یا با سامانه نیما کار کنند. تفاوت قیمت نرخ ارز در بازار آزاد و سامانه نیما حدود 8 الی 10 هزار تومان است؛ این وضعیت انگیزه صادر کننده را از او می‌گیرد. باید این رویه صادرات ما به زیر 50 درصد نسبت به سال قبل خواهد رسید.
به گفته خاکی بانک مرکزی باید اهداف خود را مشخص کند. بانک مرکزی به دنبال ارز است یا به دنبال حمایت از صادرات؟ اگر مقوله صادرات کالای داخلی و رونق صادرات مطرح باشد پس باید همه شرایط را برای صادرات هموار کنند، اما اگر فقط و فقط توجه به ارز بازگشتی موردنظر است در این صورت باید شرایط طوری باشد که صادرکننده بتواند در مقابل کالای صادراتی، دلار، دینار و ریال برگرداند؛ صادرکننده باید بتواند تعهد بخشی از صادرات خود را با واردات کالا و مواد اولیه انجام دهد.
او ادامه می‌دهد: اینکه صادر کننده را مقید کنند که برای ایفای تعهد خود ارز از صرافی بخر د و در سامانه نیما عرضه کند هم به‌هیچ‌وجه به‌صرفه نیست؛ چطور ممکن است صادر کننده دلار را سی هزار تومان از بازار آزاد بخرد و با 10 هزار تومان پایین‌تر در سامانه نیما عرضه کند؟ در چنین شرایطی صادر کننده عدم فعالیت را به ضرر ترجیح می‌دهد.
رئیس اتاق قم تأکید می‌کند: ما به‌عنوان صادر کننده نمونه مدت‌هاست تصمیم گرفته‌ایم که کار نکنیم؛ دولت باید اجازه دهد تولیدکننده و صادر کننده از کل ارز خود برای ارتقای کار و حفظ تولید خود استفاده کند. واقعاً تولید و صادرات کشور در خطر است.