با اعلام خبر کشف واکسن کرونا، موجی از امیدواری در دنیا شکل گرفته است تا هرچه زودتر از دست این ویروس منحوس که از سال گذشته همه ابعاد مختلف زندگی را تحت تأثیر گذاشته، رها شویم.
فایزر و بیون‌تک (Pfizer and BioNTech ) و مدرنا ( Moderna) دو شرکت مهم داروسازی آمریکایی- آلمانی و آمریکایی هستند که هفته‌های گذشته نتایج حاصل از تحقیقات آنها برای ساخت واکسن کرونا هیاهویی در رسانه‌ها ایجاد کرد و این دو شرکت دارویی، از سازمان غذا و داروی آمریکا درخواست کردند تا برای واکسن مشترک آنها علیه ویروس کرونا مجوز اضطراری صادر کند.
واکسن شرکت آمریکایی فایزر با مشارکت شرکت آلمانی بایون‌تک در تحقیقات اولیه، ایمنی ۹۰ درصدی در برابر کووید ۱۹ ایجاد می‌کند. شرکت مدرنا هم اعلام کرده، واکسن آن ۹۴.۵ درصد در برابر ویروس کرونا مؤثر است. سطح مشابهی از کارایی که فایزر و بیو اند تک وعده داده است. شرکت‌های سازنده که این واکسن‌ها را در تعداد فراوانی از نفرات آزمایش کرده‌اند می‌گویند واکسن‌هایشان بی‌ضرر بوده و عارضه جانبی مهم ایجاد نکرده است.
حال به فرض موافقت سازمان غذا و داروی آمریکا با درخواست مجوز اضطراری این دو واکسن، سؤال این است که سهم ایران از این کشف‌ها چیست و آیا ایران هم می‌تواند، واکنش کرونا را دریافت کند؟ تحریم‌ها امکان خرید واکسن را می‌دهند یا باید منتظر گشایشی در مناسبات بین‌الملل باشیم؟
واکنس کرونای ایرانی در مرحله ورود به فاز انسانی
روز گذشته، سعید نمکی، وزیر بهداشت سه مدلی که وزارت بهداشت برای تأمین واکسن کرونا دنبال می‌کند، تشریح کرد. او توضیح داد: « اول خرید واکسن از منابعی است که در دنیا تائید شدند و ما جزو کشورهایی هستیم که اختیار تعیین منبع با خود ماست و چهار منبع را برای خرید انتخاب کردیم و قرار است حدود ۱۸ میلیون دوز واکسن کرونا را خریداری کنیم و همچنین رایزنی‌هایی با سایر واکسن سازهای دنیاداریم که مازاد بر تولید واکسن آنها را خریداری کنیم.»
نمکی ادامه داد: «نوع دوم مدلی است که بتوانیم در قالب قرارداد مشترک تولید داخل و همراهی دانش فنی بیرون دنبال کنیم.»
طبق گفته او، مدل سوم تکیه‌بر دانش و تولید داخل است که ۴ مورد از شرکت‌ها در قالب وبینار به سازمان جهانی بهداشت گزارش عملکرد دادند و به دو مورد روز چهارشنبه اجازه ورود به فاز انسانی را خواهیم داد. تا حداقل یکی از آنها بتواند آزمایش‌ها فاز انسانی را آغاز کند.
پیش از این، مینو محرز، عضو ستاد ملی مقابله با کرونا با تاکید بر اینکه نباید امیدی به توزیع زود هنگام واکسن کرونای خارجی داشت، اعلام کرده بود: « آزمایش حیوانی واکسن کرونا موفق بوده است و به زودی بر روی انسان آزمایش می‌شود. فکر نکنید فقط دو نوع واکسن آمریکایی کرونا موثر و کاربردی است. نتایج انسانی واکسن کرونا تا دو-سه ماه آینده اعلام می‌شود و می‌توانیم از واکسن خودمان استفاده کنیم. ساخت واکسن کرونا شروعی برای ساخت تمام واکسن‌های مورد نیاز است.»
به گفته محرز، در خوش‌بینانه‌ترین حالت، واکسن‌های آمریکایی به مصرف داخلی خودشان می‌رسد، شرکت‌های تولید واکسن در هندوستان نیز قادر هستند به تولید انبوه واکسن دست پیدا کنند که این امر حداقل یک سال زمان می‌برد.
او همچنین بر این باور است که هر کشوری به دلایل مختلف از جمله مسائل ژنیتیکی باید واکسن بومی خود را تولید کند.
تحریم، مانع واریز پیش‌پرداخت خرید واکسن کرونا
«ایران به برنامه جهانی پیش‌خرید و توزیع عادلانه واکسن کووید19 پیوسته و از این رو به محض تایید نهایی واکسن برای دریافت آن اقدام می‌کند، گرچه به خاطر تحریم‌ها هنوز موفق به واریز پیش‌پرداخت خرید این واکسن نشده است.» این را ناصر ریاحی رئیس اتحادیه وارکنندگان دارو می‌گوید و توضیح می‌دهد:« هر زمان که تولید و توزیع واکسن در جهان به میزان انبوه رسد، ایران نیز سهمیه خود را دریافت خواهد کرد. البته به دلیل وجود موانعی در انتقالات ارزی در شرایط تحریم، ایران موفق به واریز میزان پیش‌پرداخت COVAX نشده که امید است این اتفاق به زودی بیفتد.
تا 1400 به واکسن نباید امیدوار باشیم
به گفته رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، تمرکز ایران بر خرید واکسن تولید شده توسط آکسفورد، چین، هند و روسیه است. اما اگرچه اعلام شده است که استراتژی اصلی ایران برای خرید، انتقال تکنولوژی است اما تا 6 ماه آینده قادر به دسترسی به این واکسن نخواهیم بود.
وزیر بهداشت هم تاکید کرده است از آنجایی که تولید و ساخت واکسن پروسه‌ای بسیار زمانبر است، بنابراین تا پایان سال 1400 نباید به واکسن کرونا امیدوار باشیم. اما نمکی گفته است واردات واکسن آنفلوآنزا افزایش خواهد داشت تا تمامی گروه‌های آسیب پذیر بتوانند واکسینه شوند.