مجیدرضا حریری؛ نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین
بی‌توجهی به تدوین استراتژی برای روند توسعه صادرات غیرنفتی و تقویت حضور در بازارهای هدف، به اعتقاد رئیس اتاق مشترک ایران و چین، مهم‌ترین دلیل توفیق نیافتن در دوران برجام است. او تأکید دارد در دوران برجام تمام وقت و انرژی صرف رسیدگی به رفت‌وآمد هیات های مختلف از اقصی نقاط جهان شد و نمی‌دانستیم که استراتژی کشور پیدا کردن شرکای جدید است و یا تمرکز بر شرکای قبلی.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک ایران و چین در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران خاطرنشان کرد: اگر قرار است بعد از رفع تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران از فرصت‌ها و ظرفیت‌های کشور به بهترین شیوه استفاده کنیم باید پیش از هر چیز مشخص کنیم که در پی چه چیزی هستیم. اینکه اولویت در توسعه همکاری با چه کشورهایی است؟ آیا به دنبال بازارهای جدید هستیم و یا می‌خواهیم سطح مناسبات را با شرکای قبلی خود افزایش دهیم.
به باور این فعال اقتصادی در دوران تحریم هیچ‌گونه برنامه‌ای برای استفاده از فرصت‌ها نداشتیم و به همین دلیل عملکرد موفقی نداشتیم.
رئیس اتاق مشترک ایران و چین در ادامه تحریم‌ها را بزرگ‌ترین مانع در مقابل همکاری‌های بین‌المللی ایران دانست و یادآور شد: اگر روزی بزرگ‌ترین مانع در برابر فعالیت‌های اقتصادی در سطح بین‌المللی برداشته شود، تازه مشکلات کوچک‌تر مانند ممنوعیت فعالیت‌های بانکی به دلیل نپیوستن به FATF خودنمایی می‌کند.
حریری تصریح کرد: اینکه خود را برای دوران بعد از رفع تحریم‌ها آماده کنیم منوط به شناسایی مشکلات، و برنامه‌ریزی در حوزه دیپلماسی است. از طرفی باید با برای بخش‌هایی از تحریم که احتمال دارد، باقی بماند، سناریو تهیه کنیم. اینکه بدانیم با این حوزه‌ها چگونه برخورد کنیم و در مقابل بخش‌هایی از تحریم که رفع خواهد شد، چه رفتاری از خود داشته باشیم. باید به همه این موضوعات به نگاهی کلی نگریست و یک بسته جامع تهیه کرد و در نهایت بر اساس این رویکرد کلی یک به یک برای هر کشور برنامه‌ریزی کرد.
او درباره بازار چین یادآور شد: در صورت رفع تحریم‌ها، عمده مشکلاتی که امروز در بازار چین وجود دارد، رفع خواهد شد. البته این نکته را نیز باید در نظر داشت که سهم ایران در این بازار بسیار ناچیز است و از 2400 میلیارد دلار وارداتی که توسط این کشور انجام می‌شود، سهم ایران با احتساب فروش نفت حدود 12 میلیارد دلار است.
این فعال اقتصادی با توجه به کاهش حجم تجارت ایران و چین در دوران تحریم، عنوان کرد: به تبع کاهش کلی سطح تجارت کشورمان، سطح روابط بین ایران و چین نیز کاهش یافته است. در روزهایی که تحریمی وجود نداشت، حدود 100 میلیارد دلار در دنیا نفت می‌فروختیم. بین 30 تا 35 میلیارد دلار هم صادرات غیرنفتی داشتیم. از طرفی بین 60 تا 70 میلیارد دلار هم واردات انجام می‌دادیم که در مجموع سهم ایران در تجارت جهانی حدود 200 میلیارد دلار می‌شد. در حال حاضر این رقم به نصف کاهش پیدا کرده و به تبع آن سطح تجارت ایران با چین نیز کاهش داشته است.
بر اساس اظهارات او در عین حال که حجم تجارت ایران با چین کوچک‌تر شده، اما سهم این کشور در تجارت فرامرزی ایران افزایش پیدا کرده است. در گذشته سهم این کشور در تجارت ایران حدود 22 درصد بود که در حال حاضر این رقم به 26 درصد رسیده است.
حریری در ادامه بیشتری محصولاتی که ایران به چین صادر می‌شود را بعد از نفت محصولات پتروشیمی، مواد فلزی معدنی و غیرمعدنی عنوان کرد و افزود: بدون شک برای تنوع دادن به سبد صادراتی و افزایش سطح مناسبات، استفاده از ظرفیت سفارتخانه‌ها در کشورهای هدف مهم است اما باید توجه داشته باشیم که مهم ذهنیت و رویکرد دیپلماسی خارجی ماست. متأسفانه اولویت امروز این حوزه اقتصاد نیست و اگر چندین رایزن بازرگانی هم در یک بازار داشته باشیم اثری نخواهد داشت چون اولویت آنها مسائل اقتصادی و تجاری نیست.