حضور گردشگران خارجی در مسجد نصیرالملک شیراز. عکس: خبرگزاری مهر، عبدالله فیروزی.
هم‌زمان با هفته گردشگری معاونت کسب‌وکار اتاق ایران، گزارش بررسی اثرات و کنش‌های متقابل شیوع کرونا بر گردشگری طبیعی (بوم گردی) در ایران را منتشر کرد.
بر اساس این گزارش هم‌زمانی شیوع کرونا با آغاز تعطیلات نوروزی در ایران صدمات به صنعت گردشگری را چندبرابر کرد. زیرا در بازه زمانی 5 ســال گذشــته ســالیانه از ابتدای اســفندماه تا پایان فروردین‌ماه حدود 1 میلیون گردشگر ایرانی به مسافرت خارجی رفته و حدود 850 هزار گردشگر خارجی در این مدت به کشور وارد می‌شدند. همچنین در این مدت حدود 20 میلیون نفر سفر داخلی با 75 میلیون شب اقامت داشته‌اند. ایران در سال 1398 میزبان حدود 8 میلیون گردشگر خارجی بوده (غالباً از کشورهای همسایه) که به همین دلیل در این سال از نظر میزان رشد در جذب گردشـگر خارجی در میان ســه کشــور اول جهان قرار گرفته است.
اما با همه این‌ها با شیوع کرونا کسب‌وکارهای حوزه گردشگری (داخلی، ورودی و خروجی) عملاً تعطیل شده و به عبارتی چرخ این صنعت اشتغال‌زا نیز متوقف شده اســـت و واحدها و فعالیت‌های فراوانی در زنجیره وابســـته به آن (ازجمله اقامت، حمل‌ونقل، غذا و خوراک، مجتمع‌های تفریحی و سرگرمی و سایر واسطه‌های بالادستی و پایین‌دستی، مراکز بوم‌گردی و اقامتی) آسیب‌دیده و کارکنان آن‌ها ممکن است کار خود را از دست بدهند.
در این گزارش تأکید شده است در ایران، با فرض حدود 24 میلیون نفر شـاغل در کشـور، سـهم بخش گردشگری حدود 2 میلیون نفر است. از این تعداد بیش از دوسوم آن‌ها به‌صورت غیرمستقیم (بخش پنهان) در صنعت گردشگری شاغل بوده و کسب درآمد می‌کنند که در استخدام تأسیسات گردشگری نبوده و غالب آن‌ها نیز به علت ماهیت فصلی بودن گردشگری (بهار و تابستان فصول اصلی سفر)، مشاغل فصلی هستند. به‌علاوه بیش از 80 درصد کسب‌وکارهای گردشگری از جنس بنگاه‌های کوچک و خرد هستند که بخش عمده‌ای از این شاغلان بدون پوشش بیمه به‌واسطه شغل و دارای اشتغال فصلی و فاقد پوشش بیمه‌ای هستند. حتی بسیاری از راهنمایان گردشگری که به‌طور مستقیم اشتغال آن‌ها به گردشگری مربوط است در استخدام تأسیسات گردشگری نبوده و از پوشش بیمه‌ای خاصی برخوردار نیستند به‌طوری‌که حدود 3 هزار نفر از این افراد هیچ‌گونه پوشش بیمه‌ای ندارند.
لذا بر اساس این گزارش اعطای کمک و حمایت از تأسیسات گردشگری باعث می‌شود تا عملاً بخش زیادی از کسب‌وکارها و شاغلان مرتبط با صنعت گردشگری نتوانند از نتایج تصمیمات و اقدامات حمایتی دولت منتفع شوند. درنتیجه می‌توان گفت که بسته‌های حمایتی دولت برای تمامی فعالان، شاغلان و دست‌اندرکاران صنعت گردشگری کار آیی نداشته و صرفاً بخش بسیار محدودی از صنعت گردشگری را بهره‌مند خواهد کرد.
از سوی دیگر با توجه به اینکه بسیاری از بنگاه‌ها و کسب‌وکارهای بوم‌گردی، کسب‌وکارهای خرد با منابع مالی محدود هستند، لذا نسبت به این پاندمی آسیب‌پذیر هستند و بازگشت آن‌ها به شرایط قبل از کووید 19 در مقایسه با سایر کسب‌وکارها بسیار طولانی و بعضاً غیرممکن خواهد بود. پیش‌بینی می‌شــود که تأثیر کووید 19 بر گردشــگری 5 تا 7 ســال به طول انجامد.
در این بررسی پیشنهاد شده است برای گذار از این دوره تدابیر و سـیاسـت‌های حمایتی مناسـبی مانند اصـلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده، بازنگری قوانین قدیمی و به‌روزرسـانی آن‌ها، اعطای تسـهیلات و وام‌های کم‌بهره، کاهش هزینه‌های آب و برق، اسـتمهال حق بیمه کارفرمایان بخش گردشگری، استمهال بدهی‌ها و وام‌ها و سایر سیاست‌های مالی و پولی در دستور کار دولت قرار گیرد. در غیر این صورت بر مبنای پیش‌بینی این بررسی، بسیاری کسب‌وکارهای گردشگری، به ویژه بوم‌گردی حتی پس از پایان این پاندمی قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.