دلار بعد از تعطیلات نوروزی در بازار آزاد افزایش قیمت قابل‌توجهی داشت و قیمت آن مجدداً به کانال ۲۷ هزار تومانی صعود کرد. حالا چند روزی است که در همین کانال نوسان دارد؛ به‌طوری‌که چند روز قبل قیمت آن از نیمه کانال ۲۷ هزار تومان نیز عبور کرد هرچند در ادامه اندکی در همین کانال قیمت آن کاهشی شد.
مهم‌ترین دلیل افزایش قیمت دلار، اخبار مرتبط با مذاکرات هسته‌ای در وین عنوان می‌شود. به نظر می‌رسد معامله گران در برهه فعلی، اخبار مذاکرات را مثبت ارزیابی نمی‌کنند و دلار که با انتشار خبرهای مثبت درباره نزدیک شدن به توافق، سیر نزولی به خود گرفته بود، حالا دوباره خیز برداشته است.
بااین‌حال، رئیس سابق کانون صرافان، فقط اخبار مرتبط با مذاکرات هسته‌ای را دلیل افزایش قیمت دلار بعد از تعطیلات نوروز نمی‌داند و از محدود شدن عرضه ارز در سامانه نیما از سوی صادرکنندگان عمده خبر می‌دهد که موجب شکل‌گیری بار روانی در بازار و افزایش قیمت ارز شده است.
کاهش عرضه ارز در سامانه نیما
کامران سلطانی زاده در گفت‌وگو با همشهری آنلاین، گفت: مذاکرات بر قیمت دلار تأثیر مستقیم دارد اما بعد از تعطیلات نوروزی، درحالی‌که مذاکرات جدی‌تر شده و قیمت نفت هم افزایش قابل‌توجهی داشته است، بازهم دلار روند افزایشی چشمگیری به خود گرفت.
وی افزایش پلکانی قیمت ارز در سامانه نیما را دلیل مهمی برای افزایش قیمت ارز عنوان کرد و افزود: در حال حاضر عمده بازار ارز ما از سوی بازارگردان مدیریت می‌شود و گرچه ذخایر ارزی کشور نیز وضعیت نسبتاً خوبی دارد؛ اما در عمل، صادرکنندگان عمده با کاهش عرضه در سامانه نیما موجب افزایش قیمت ارز شده‌اند.
سلطانی زاده ادامه داد: این در حالی است که ما با افزایش تصاعدی قیمت درآمد نفتی مواجه بوده و مانند سایر کشورهای صادرکننده نفت مانند عراق، امارات و عربستان، با افزایش ذخایر ارزی مواجهیم که مردم منتظر تأثیر مثبت آن در بازار ارز بودند؛ موضوعی که عملاً اتفاق نیفتاد.
رئیس سابق کانون صرافان اضافه کرد: دسترسی دقیقی به اطلاعات سامانه نیما نداریم اما تا آنجا که می‌دانیم در دو هفته اول فروردین‌ماه عرضه عمده ارز در این سامانه از سوی صادرکنندگان نداشته‌ایم.
وی با اشاره به اینکه، شرکت‌های پتروشیمی به‌عنوان عرضه‌کننده عمده ارز در سامانه نیما، قیمت درهم را از شش هزار و ۲۰۰ تا شش هزار و ۳۰۰ تومان در سال گذشته به شش هزار و ۶۰۰ تومان رسانده است که معادل افزایش حدود هزار تومانی در قیمت دلار است، گفت: این موضوع موجب می‌شود که صادرکنندگان دیگر هم ارز خود را باقیمت بالاتر عرضه کنند یا به امید افزایش بیشتر قیمت، صبر کرده و اصلاً ارزی عرضه نکنند.
گلایه صرافان بخش خصوصی از شیوه توزیع ارز
رئیس سابق کانون صرافان همچنین از گلایه صرافی‌های بخش خصوصی از شیوه توزیع ارز خبر داد و گفت: همکاران صراف ما در کل کشور از تأیید نشدن درخواست‌های خرید خود گلایه‌مند هستند؛ چراکه درخواست‌های خرید ارز از سوی صرافی‌های خصوصی یا همان تضامنی از سوی عرضه‌کنندگان عمده مورد تأیید قرار نمی‌گیرد و ارز فقط به صرافی‌های بانکی عرضه می‌شود.
به گفته وی، عادلانه نبودن توزیع ارز بین صرافی‌های دولتی و تضامنی موجب می‌شود که بازار به لحاظ روانی دچار تنش شود؛ چراکه خریداران با مراجعه به صرافی‌های خصوصی با نبود ارز مواجه می‌شوند که آن را کمبود ارز معنا می‌کنند.
سلطانی زاده گفت: از سوی دیگر، حذف دلار چهار هزار و ۲۰۰ تومانی به‌صورت ناگهانی و تأمین ارز این کالاها از محل سامانه نیما موجب افزایش تعداد خریداران در سامانه نیما می‌شود که خود شوکی دیگر برای بازار است.
وی ادامه داد: این انتظار وجود داشت که حداقل با کاهش تقاضا برای ارز مسافری در ابتدای سال، قیمت ارز افزایش پیدا نکند؛ اما در عمل شاهد افزایش قیمت‌ها در بازار بودیم. در حقیقت با آغاز سال مالی که آغاز معاملات کالا و ارز است، عرضه ارز کم و سیگنال افزایشی به بازار داده شد.
به عقیده این کارشناس بازار ارز، جو روانی ایجاد شده در بازار ارز، کاملاً محسوس است.
توزیع ارز همگن شود
سلطانی زاده با تأکید بر اینکه حتی اگر عرضه ارز افزایش پیدا کند اما توزیع آن به‌صورت همگن نباشد، بازهم قیمت در عمل کاهش نمی‌یابد، افزود: «خریداری که نتواند ارز موردنیاز خود از صرافی‌های رسمی تهیه کند مجبور است آن را در بازار غیررسمی با قیمت بالاتری بخرد. در این شرایط بازار غیررسمی به بازار رسمی جهت می‌دهد؛ درحالی‌که اگر ارز تک‌نرخی شود، با قیمت بهتری می‌توان ارز را از صادرکننده خرید و به خریدار عرضه کرد و سود آن نیز به‌جای دلال، نصیب صادرکننده می‌شود.»
وی گفت: افزایش عرضه عادلانه ارز در سامانه نیما و کاهش تدریجی قیمت عرضه در این سامانه می‌تواند نرخ ارز را به تعادل برساند.
رئیس سابق کانون صرافان ادامه داد: البته درگیری میان روسیه و اوکراین را نیز نمی‌توان ازنظر دور داشت؛ چراکه هم ثبات امنیت منطقه، رابطه مستقیمی با اقتصاد دارد و هم تحریم‌های وضع شده علیه روسیه به دلیل بالا بودن حجم تجارت ایران با روسیه برای ما اثرگذار است.
سلطانی زاده با اشاره به اینکه کف قیمت دلار از محدوده ۱۵ هزار تومان در قانون بودجه ۱۴۰۰ به ۲۳ هزار تومان در قانون بودجه ۱۴۰۱ رسیده است، گفت: به نظر می‌رسد با احیای برجام و حتی رفع تحریم‌های بانکی و برقرار شدن سوئیفت، قیمت دلار در اقتصاد ایران افت چندانی نخواهد داشت و صرف‌نظر از رفتارهای هیجانی بازار، به زیر ۲۳ هزار تومان که نرخ ایده آل دولت در بودجه است، نمی‌رسد.