کمیسیون حاکمیت شرکتی و مسئولیت اجتماعی بنگاه ها
صبح دیروز جلسه کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران، با حضور فاطمه دانشور، رئیس و دیگر اعضای این کمیسیون برگزار شد.
در این جلسه، امین ناصری، دانشجوی دکترا به عنوان کارشناس حضور داشت و نتایج پژوهشی را که در قالب رساله دکترا در حوزه حاکمیت شرکتی انجام داده بود، ارائه داد. او در این پژوهش، به صورت میدانی به بررسی چند شرکت و مصاحبه با کارشناسان خبره این حوزه پرداخته بود.
ناصری به عنوان نتیجه کار خود، این موارد را برای اجرای حاکمیت شرکتی در بنگاه‌های اقتصادی مطرح کرد:«در قانون اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ از منظر بهبود نحوه حاکمیت بنگاه‌های عمومی و دستگاه‌های اجرایی آن جهت جلوگیری از ایجاد انحصار پس از واگذاری ها باید بازنگری شود، چرا که انحصار شرکت‌های خصوصی بدتر از انحصار دولتی‌هاست. از ظرفیت‌های مدیریتی و نوآوری بخش خصوصی به جای استفاده از مالکیت صرف خصوصی، باید بهره‌گیری شود. با توجه به چالش فیش‌های حقوقی رتبه‌بندی شرکت‌ها از منظر حاکمیتی می‌تواند مبنایی برای تعیین پاداش هیئت مدیره و مدیر عامل قرار گیرد.هم‌چنین تغییر تام سازمان خصوصی‌سازی به سیاست‌گذاری مالکیت دولتی پیشنهاد می‌شود. چرا که تنها روش واگذاری شرگت‌ها، واگذاری سهام‌شان نیست.»
بنگاه‌های ایرانی حاکمیت شرکتی ندارند، پس دوام پیدا می‌کنند اما توسعه نه
در این پژوهش شرکت‌های خصوصی حاضر در بورس مطالعه شده بودند. سعید ترکمان دهنوی، نایب رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی درباره آن گفت:« ما معتقدیم که شرکت‌های بخش خصوصی حاضر در بورس، اقلیت هستند. مثلا تنها نماینده صنعت پلاستیک در بورس، شاهین است که یک هزارم این صنعت و شاید کم‌تر در دست آن باشد. شرکت‌های خصوصی برای اجرای حاکمیت شرکتی الگو ندارند. اگر الگو داشته باشند، استقبال می‌کنند. من خودم شرکتی را می‌شناسم که می‌خواهد از قانونِ آوردن سرمایه برای شرکا استفاده کند. بارها برایشان توضیح داده‌ام که فروش غیررسمی شما ۶۰ میلیارد تومان است و به دارایی ۵ میلیارد تومان اعلام کرده‌ای و تا زمانی که شفافیت نداشته باشی، نمی‌توانی این کار را انجام دهی. حاکمیت شرکتی نیاز این شرکت است. خیلی‌ها به این دلیل از اجرای حاکمیت شرکتی می‌ترسند که نگران مالیات هستند.
باید به شرکت‌ها این اطمینان را بدهیم که در صورت اجرای حاکمیت شرکتی، کارشان هم سریع‌تر پیش می‌رود. چند وقتی است که فروش اوراق بدهی افزایش پیدا کرده است، اگر انتشار این اوراق افزایش پیدا کند، ابزار نوین مالی می‌شود که باعث می‌شود فشار از روی بانک‌ها برداشته شود. اما اساس اینکه نمی‌توانیم این کارها را انجام دهیم، این است که ما حاکمیت شرکتی را پیاده نکرده‌ایم.»
ناصری، کارشناس حاضر در نشست این کمیسیون نیز با تاکید بر شروع اجرای شفافیت از شرکت‌های دولتی گفت:« شرکتی که معتقد به شفافیت نباشد، دغدغه حاکمیت شرکتی ندارد. ولی شرکت‌ها ما چون هر جا شفاف بوده‌اند به ضررشان بوده، دوست ندارند شفاف باشند. اکر سیاست‌گذار از شرکت‌های دولتی شفافیت را شروع کند، بخش خصوصی هم پیروی می‌کند. زمانی که آن‌ها شروع کنند، بخش خصوصی هم شفاف خواهد شد.»
بنابیان، نایب‌رئیس دوم این کمیسیون نیز در ادامه در خصوص اندازه شرکت‌های ایران و لزوم اجرای حاکمیت شرکتی گفت:«اکثر شرکت‌های ما در ایران کوچک و زیر ۱۰۰ نفر هستند. این‌ها هیچ کدام ساختار شرکتی درست ندارند. اگر تعریف کنیم و آگاه باشند که باید خدمات حساب‌داری را از شرکت‌های تخصصی خدماتی بگیرند و بعضی از کارهای بانکی و تسهیلاتی را به شرکت‌های مشاوره بانکی واگذار کنند، اوضاع بهتر می‌شود.»
ناصری، کارشناس این نشست در خصوص تجویز نسخه حاکمیت شرکتی برای اصلاح وضعیت بنگاه‌های اقتصادی ایران، چنین توضیح داد:«بالاترین لایه هر شرکتی، حاکمیت شرکتی است. استراتژی‌ها که ریخته شد، ساختار سازمانی تازه طراحی می‌شود. بعد فرایندها شکل می‌گیرد و بعد هم ICTs طراحی می‌شود. این سیستم‌ها که آماده شد، مدیریت ارشد سازمان برای تصمیم‌گیری، تازه وارد کار می‌شود.اما در بسیاری از شرکت‌ها، بدون سیستم اطلاعاتی، مدیر عامل تنها بر اساس شهود تصمیم می‌گیرد. به همین دلیل که بر اساس شهود اقدام کرده‌اند، شرکت دوام می‌آورد ولی توسعه پیدا نمی‌کند.»
او ادامه داد:«اما شرکت‌های خارجی به این دلیل که روی اصول هستند مانند زیمنس، هم ماندگار شده‌اند و هر سال هم رشد بیشتری داشته‌اند. چرا که آن‌ها ساختارهای اطلاعاتی‌شان درست چیده شده است. برای شرکت‌های فعلی ایران نسخه حاکمیت شرکتی تجویز کردن، مسکن است. من خیلی دوست دارم که به سرعت این شرکت‌ها اصلاح شوند، ولی می‌دانم که مسکن اسن و مشاوره‌های کنونی برای ۳، ۴ سال پاسخ می‌دهد.»
برای اجرای درست حاکمیت شرکتی باید از زن‌ها استفاده شود
در بخشی دیگر از نشست این کمیسیون، در خصوص حضور زن‌ها در حاکمیت شرکتی و توسعه بهتر شرکت‌ها گفتوگو شد. فاطمه دانشور، رئیس این کمیسیون که در شورای شهر تهران هم عضویت دارد، درباره لزوم حضور زنان در شرکت‌ها چنین توضیح داد:«خود من در شورای شهر این را دیدم که هر قدر مشکلات در خصوص زنان و کودکان وجود دارد، روی زمین مانده است. حتی برای جمع کردن کارتن‌خاوب‌ها، از طرف مردان سامان‌دهی می‌کردند اما برای مادران و کودکان فکر جدی نشده است. از زمانی که در شورا آمدم، مصوب شد که به وضعیت آن‌ها رسیدگی شود. بعضی موضوعات را زنان متوجه می‌شوند. آقایان متوجه نمی‌شوند. مردان متوجه نبودند که زن‌های کارتن خواب، امکان بارداری هم دارند و باید به وضعیت آن‌ها رسیدگی شود، در صورتی که آمار نوزادهایی که در کیسه زباله پیدا می‌شد، بسیار زیاد بود. این چالشی است که نشان می‌دهد به بعضی از موضوعات باید نگاه زنانه هم حاکم باشد. در شرکت‌ها هم بعضی از مسائل فقط از عهده زنان برمی‌آید. تولید، ماهیت زنانه دارد. ذات زن خلقت و آفرینش و زایش است. ماهیت جنسی زن به خلقت و تولید نزدیک‌تر است.»
در انتهای این نشست، تایماز، یکی از اعضای کمیسیون گزارشی در خصوص عملکرد کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران در نمایشگاه شیر و شکلات ارائه داد و گفت:«ما در این نمایشگاه هیچ ابزار خاصی نداشتیم ولی شرکت‌های زیادی به ما مراجعه کردند و مشاوره گرفتند که نگرانی‌هایی برایشان در حوزه مدیریت شرکت‌شان ایجاد شده بود. در این نمایشگاه متوجه ضعف‌هایی مثل عدم انعکاس فعالیت‌هایمان شدیم. شرکت‌ها نمی‌دانند چنین کمیسیونی وجود دارد و می‌تواند خدماتی ارائه دهد. من ۴ نفر پرسنل از متخصصین برده بودم، سرشان بسیار شلوغ بود. رایزن بازرگانی سفارت ترکیه آمد و برایشان بسیار جالب بود که چنین خدماتی در اتاق ایران وجود دارد. مدیر بازرگانی شرکت بورس و اوراق بهادار نیز با ما گفتوگو داشتند و حاضر بودند همکاری‌هایی انجام دهند. حتما باید مرکز کسب‌وکار مسئولیت اجتماعی اتاق ایران که سند آن ۲ سال پیش تدوین شده بود، راه‌اندازی شود.»