غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران، در همایش تجاری ایران و ژاپن که با حضور محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران، هیروشیگه سِکو وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن هیرویوکی ایشیگه و رضا نظرآهاری سفیر جمهوری اسلامی ایران در توکیو و فعالان اقتصادی دو کشور در پایتخت ژاپن برگزار شد، به سخنرانی پرداخت.
ژاپن سومین مقصد هیات عالی سیاسی-اقتصادی ایران در سفر به سه کشور آسیایی بود. پیش از این هیات ایرانی به هند و چین سفر کرده بود.
متن کامل سخنرانی رئیس اتاق ایران به این شرح است:
جناب آقای دکتر ظریف، وزیر محترم امور خارجه‌ی ایران
جناب آقای هیروشیگه سِکو، وزیر محترم اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن
جناب آقای هیرویوکی ایشیگه، رئیس محترم سازمان توسعه‌ی تجارت خارجی ژاپن
جناب آقای دکتر نظرآهاری، سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در توکیو
حضار محترم
خانم‌ها و آقایان
باعث مباهات است که امروز فرصتی به دست آمد تا همایش تجاری ایران و ژاپن را با حضور وزرای محترم امور خارجه‌ی دو کشور و در جمع صمیمانه و پرشور فعالان اقتصادی در توکیو برگزار کنیم. این رویداد نقطه‌ی عطفی در روابط دوجانبه‌ی دو کشور به‌حساب آمده و می‌تواند فصل جدیدی را در توسعه‌ی روابط فی‌مابین بخصوص مناسبات بازرگانی و اقتصادی بگشاید.
در ابتدا از عوامل برگزارکننده‌ی این نشست و نهایت تلاش‌شان برای موفقیت این رویداد و همچنین از همکاری‌ها و هماهنگی‌های سفارت محترم جمهوری اسلامی ایران در توکیو تشکر و قدردانی می‌کنم و اجازه می‌خواهم تا به زمینه‌های همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و ژاپن اشاره‌کنم.
روابط رسمی ایران و ژاپن به سال 1929 یعنی 87 سال پیش‌برمی گردد، درحالی‌که روابط تجاری دو کشور به قرن هفتم برمی‌گردد که حاکی از روابط دوستانه و دیرینه‌ی دو ملت است که علیرغم فراز و نشیب‌های بسیار از جایگاه مثبتی در افکار عمومی دو ملت برخوردار است. متأسفانه روابط تجاری فی‌مابین طی دهه‌ی اخیر و تحت تأثیر عوامل مختلف سیاسی به‌ویژه موضوع هسته‌ای از وضعیت مناسب و شایسته‌ی پیوندهای دوستانه‌ی دو ملت برخوردار نبوده است.
فعالان اقتصادی و تجار محترم ایران و ژاپن
آمار و ارقام مبادلات تجاری 6 ماهه‌ی سال جاری ایران حکایت از رشد 20 درصدی در صادرات غیرنفتی دارد و طبق آخرین آمار گمرک 2/23 میلیارد دلار با احتساب میعانات گازی به خارج از کشور صادر شده که رشد نزدیک به 20 درصد را نشان می‌دهد. اگر میعانات را از این میزان کم کنیم رقمی حدود 7/16 میلیارد دلار صادرات داشته‌ایم که رشدی معادل 10 درصد داشته است. بیشترین صادرات ما به 5 کشور بوده است که چین با 6/4 میلیارد دلار مقام اول، عراق با 8/2 میلیارد دلار مقصد دوم و امارات با 9/1 میلیارد دلار سومین کشوری است که بیشترین صادرات ایران به آن صورت گرفته است. حجم واردات ایران 26 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال قبل از رشد 30 درصدی برخوردار است. امارات با 5/6 میلیارد دلار رکورددار واردات به ایران است و پس‌ازآن چین با 6 میلیارد دلار، هند با رقمی معادل 2 میلیارد دلار، کره‌ی جنوبی و ترکیه هرکدام با 9/1 میلیارد دلار جزء 5 کشور اول صادرکننده به ایران هستند که 50 درصد واردات کشور از آن‌ها صورت گرفته است.
خانم‌ها و آقایان
با گذر زمان و رشد اقتصادی ایران پهناور برپایه انرژی ارزان، نیروی کارورزیده و تحصیل‌کرده و موقعیت جغرافیائی ویژه‌اش در مرکز چهارراه شمال- جنوب و شرق- غرب دنیا، مزیت‌های رقابتی بی‌مانندی برای این سرزمین فراهم آورده است. صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع غذائی، صنعت برق و انتقال نیرو و خدمات فنی مهندسی ازجمله زمینه‌هایی است که کشور ایران در طی سال‌های اخیر در آن به شهرت جهانی دست‌یافته و در پروژه‌های بین‌المللی متعددی نیز شرکت نموده است. به‌جرئت می‌توان گفت که موانع سیاسی بین‌المللی اعمال‌شده بر ایران در سال‌های اخیر هرچند که باعث دوری برخی کشورها از بازارهای ایران شده اما از سوی دیگر منجر به افزایش توان تولیدکنندگان داخلی برای جبران این نیاز با تولید داخلی خود شده و نیز بازارهای گسترده دیگری را به‌عنوان جایگزین به روی ایران گشوده است.
تحولات منطقه‌ای اخیر و ثبات بی‌مانند ایران در منطقه به تمام دنیا نشان داد که این کشور نه‌تنها در سخت‌ترین شرایط نیز از امنیت و ثبات برخوردار است، بلکه به‌عنوان یک مرجع اقتصادی از توان بالائی برای تأمین نیاز کشورهای همسایه در خاورمیانه حتی کشورهای باثبات منطقه در مرکز توجه جهانیان قرار دارد. توان ایران در جلوگیری از انتقال بحران‌های اقتصادی بین‌المللی به کشور درزمانی که بحران اقتصادی غرب گریبان گیر اقتصادهای مطرح جهان شده بود خود نشان از اقتدار ایران در مدیریت صحیح اقتصادی کشور دارد. چنین سابقه‌ای در خاورمیانه، نقش مثبتی را برای ایران رقم‌زده است، به‌نحوی‌که نقش اقتصادی ایران بر هیچ کشوری در منطقه پوشیده نیست. روند مثبت ارتقاء کیفی محصولات ایران به جهت افزایش توقع مصرف‌کنندگان داخلی و به‌عنوان یک ضرورت برای رقابتی بودن در بازارهای داخلی و بین‌المللی به‌ویژه در تولید مواد شوینده و آرایشی بهداشتی، صنایع فلزی، ریخته‌گری و قالب‌سازی، آسفالت سازی، صنایع ریلی و واگن سازی و زیرشاخه‌های آن‌ها هم‌زمان با کاهش قیمت تولید این محصولات به دلیل افزایش نرخ ارز باعث شده است محصولات ایران از مزیت رقابتی روزافزونی نسبت به گذشته در بازارهای بین‌المللی برخوردار شوند.
ایران و ژاپن می‌توانند در زمینه‌های فرآوری مواد معدنی، لجستیک، روابط بانکی، خدمات مشاوره‌ای، همکاری نمایشگاهی، سرمایه‌گذاری مشترک، صنایع دانش‌بنیان و انتقال فنّاوری، گردشگری، زنجیره ارزش‌افزوده در بخش صنعت، توسعه تجارت دوطرفه و صادرات غیرنفتی روابط خود را بیش‌ازپیش گسترش دهند.با توجه به ظرفیت‌های ایران در منابع معدنی، ژاپن می‌تواند در فرآوری مواد معدنی و در مشارکت با طرف‌های ایرانی فعالیت داشته باشد و ایران نیز انتظار دارد در صورت همکاری، دانش و فناوری روز را در اختیار گیرد.
توسعه‌ی صادرات کالاهای دانش‌بنیان، محور قراردادن رشد بهره‌وری در اقتصاد و همچنین صدور کالا با ارزش‌افزوده‌ی بالاتر از اهم اولویت‌های توسعه صنعتی و صادراتی ایران است. چنانچه شرکت‌های ایرانی و ژاپنی زمینه‌های همکاری خود را با تأکید بر این محورها بنیان نهند از طرف دولت از پشتیبانی و تسهیلات برای صدور کالاهای غیرنفتی برخوردار خواهند شد.
در برنامه‌ی ششم توسعه بر گسترش خدمات تجارت خارجی و ترانزیت و زیرساخت‌های موردنیاز تأکید بسیاری شده است و شرکت‌های ژاپنی می‌توانند سرمایه‌گذاری در بنادر ایران، بزرگراه‌ها، تونل‌ها و ترمینال‌های مرتبط با کریدورهای شمال و جنوب و شرق و غرب ایران را در دستور کار خود قرار دهند.
تولید خودرو و قطعات، خودروهای سازگار با محیط‌زیست، هیبریدی و برقی از زمینه‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری مشترک ایران و ژاپن است.
یکی از اولویت‌های مهم ایران پس از تحریم‌ها، حمایت از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یا با مشارکت ایرانی‌ها بوده و دولت ایران تمام توان خویش را در این مسیر به کار می‌گیرد. ایران دیگر نمی‌خواهد تنها یک مصرف‌کننده کالاهای سایر کشورهای دنیا باشد، بلکه می‌خواهد با جذب سرمایه‌گذاری خارجی کالاهای موردنیاز خود و منطقه را تأمین کند.
حضار گرامی
شرایطی که بعد از امضای توافقنامه ژنو به وجود آمده، آینده مطلوبی را برای اقتصاد ایران رقم‌زده است که در این میان، کشورهایی همچون ژاپن باید برای توسعه‌ی تجارت با ایران گام بردارند. حجم تجارت دو کشور ایران و ژاپن در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها کاهش‌یافته و در سال2015 به سه میلیارد و پانصد و سی‌وهشت میلیون دلار رسید.
شایان ذکر است که کشورهای اروپایی گرچه ما را تحریم کردند اما به دلیل ویژگی‌های غیرقابل‌انکار اقتصادی ایران، از تعامل با ما چشم‌پوشی نکرده و به تجارت با ایران ادامه دادند، به‌طوری‌که بیشترین هیات‌های تجاری از اروپا به کشور ما وارد شدند. همچنین کشورهای دیگری مانند چین در زمان تحریم‌ها جایگاه خود را در بازار ایران باز کردند اما در این میان جایگاه کشور ژاپن کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر شد.
ایران به‌رغم تحریم‌ها توانست اقدامات ارزشمندی انجام داده و بسیاری از نیازمندی‌های خود را با تکیه‌بر توان داخلی تأمین کند. در بخش صنایع با فنّاوری بالا و نانو پیشرفت‌های خوبی حاصل‌شده است. ایران مرکز سرمایه‌گذاری در خاورمیانه بوده و در رشته‌های مختلف صنعتی می‌تواند به‌عنوان بخشی از زنجیره تولید ژاپن محسوب شود و ژاپن نیز می‌تواند سهمی در توسعه‌ی بازار کشورمان کسب کند، البته ایران در زمینه نانوفناوری زیستی و سایر فناوری‌ها، زمینه‌های بسیار مساعدی برای همکاری با ژاپن دارد. معدن و صنایع معدنی ازجمله اولویت‌های توسعه‌ی سرمایه‌گذاری در ایران بوده و زمینه همکاری میان شرکت‌های فنی مهندسی ایرانی و ژاپنی به‌ویژه در پروژه‌های زیرساختی فراهم است.
در اینجا لازم است خاطرنشان کنم، ایران کشور پهناوری است که در زمینه‌ی شبکه ریلی داخلی، ساخت بنادر و تهیه تجهیزات بندری فعالیت‌های ارزشمندی انجام داده و علاقه‌مند به جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. البته ژاپن نیز در بخش محیط‌زیست پیشرفت‌های چشمگیری داشته که ما خواهان همکاری در این زمینه نیز هستیم.
در 25 شهر کشورمان، برنامه‌ریزی برای شبکه ملی مترو و تراموا در دست انجام است که همه این‌ها زمینه‌ی همکاری برای ساخت واگن و لوکوموتیو برون‌شهری، درون‌شهری و پرسرعت را فراهم کرده است. همکاری در زمینه ساخت بنادر و تجهیزات، دارو و تجهیزات پزشکی، محیط‌زیست و محصولات غذایی و شیلاتی از موارد دیگری است که ایران و ژاپن می‌توانند به‌خوبی با یکدیگر همکاری کنند.
اما برای گسترش همکاری‌های اقتصادی در مرحله‌ی اول نیاز به عادی‌سازی و فعال کردن روابط بانکی و در مرحله‌ی بعدی موضوع تأمین مالی و پوشش بیمه‌های صادراتی است. مناطق آزاد تجاری برای راه‌اندازی شعب بانک‌ها و بیمه‌های ژاپنی مناسب هستند و به‌راحتی می‌توان در این مناطق فعالیت کرد. تأکید دوباره‌ی من همکاری شعب بانک‌های تجاری دو طرف و توسعه‌ی روابط کارگزاری بانک‌هاست که زیربنای تحرک در روابط اقتصادی دو کشور است. پس در اولین گام باید تحرکی نوین در روابط بانکی دو کشور ایجاد شود چراکه تقویت همکاری‌های بانکی تسهیل‌کننده‌ی سرمایه‌گذاری‌های مشترک و روابط اقتصادی در بخش‌های عمومی و خصوصی است.
در پایان ضمن تشکر از تلاش‌های مسئولین برای برگزاری این همایش و اعلام آمادگی اتاق ایران برای تهیه‌ی نقشه‌ی راه همکاری میان دو کشور با همکاری جترو و اتاق بازرگانی و صنعت ژاپن امیدوارم با اهتمام مسئولین و سیاست‌گذاران دو کشور شرایط لازم برای توسعه‌ی مناسبات تجاری و اقتصادی دوجانبه فراهم شود. این‌جانب به‌عنوان ریاست اتاق بازرگانی ایران، آمادگی کامل فعالان اقتصادی و بخش خصوصی ایران را برای نقش‌آفرینی در توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری دوجانبه و تحقق اهداف موردنظر اعلام می‌کنم.
از توجه شما سپاسگزارم