علی‌اصغر جمعه‌ای- عکس: بهاره تقی‌آبادی
لایحه بودجه و برنامه ششم توسعه هر دو در انتظار رأی تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی است؛ آیا بین لایحه بودجه سال 96 و برنامه ششم توسعه برای توسعه صنعتی کشور همخوانی وجود دارد؟ تناقض و همپوشانی در یک هدف، یعنی حمایت از تولید در این برنامه‌ها چیست؟
علی‌اصغر جمعه‌ای، رئیس اتاق سمنان، در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران از همخوانی و تناقض‌های دو برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت در حمایت از تولید و صنعت می‌گوید: «در لایحه بودجه 96، برنامه مشخصی در رابطه با مسئله حمایت از تولید وجود ندارد؛ بودجه بخش عمرانی زیربنای حمایت از تولید است و در این لایحه سهم بودجه عمرانی بسیار پایین است.»
او می‌گوید: «در لایحه بودجه سال 96 سهم درآمدهای عمومی دولت از محل مالیات حدود 13 درصد افزایش داشته است؛ این سهم از درآمد به هزینه‌های روزمره دولت تعلق دارد. اما سهم بودجه عمرانی کم شده و به سهم بودجه عمومی و هزینه جاری دولت اضافه‌شده است؛ این یعنی بزرگ شدن و فربه‌شدن دولت.» به گفته جمعه‌ای درآمدهای دولت در بودجه جاری بلوکه‌شده است و این یعنی به حاشیه رانده شدن بودجه عمرانی و درنتیجه بازهم حاشیه‌ای بودن تولید.
ارز و تولید داخلی
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران درباره ارز مبادله‌ای می‌گوید: «قرار بود نرخ ارز در پایان سال 96 تک‌نرخی شود؛ اما به نظر می‌رسد که عمل به این برنامه تا پایان امسال ممکن نباشد؛ این لطمه سنگینی به ماشین‌آلات صنعتی است.» او معتقد است اگر وضعیت بازار ارز کنترل نشود تلاطم‌های این بازار به صنعت و ماشین‌آلات صنعتی لطمه می‌زند.
صنعت و برنامه ششم توسعه
در برنامه ششم به توسعه تولید به معنای عام چه نگاهی وجود دارد؟ جمعه‌ای تصریح می‌کند: «در برنامه پنج‌ساله، وعده رشد 8 درصدی داده‌شده است؛ اما به نظر می‌رسد رسیدن به این هدف سخت باشد مگر اینکه اتفاق دیگری بیفتد.»
چرا؟
باید برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت رونق تولید را در اولویت قرار دهد؛ اما این‌گونه نیست. رشد اقتصادی با تولید ممکن می‌شود.
درنهایت چشم‌انداز رشد تولید را چگونه می‌بینید؟
روزنه‌هایی درباره هماهنگی اوپک و همسو شدن لابی نفت کشورهای عضو اوپک و کشورهای غیر عضو باعث بالا رفتن درآمدهای نفتی و درنتیجه رونق تولید خواهد شد. مالیات به‌تنهایی نمی‌تواند باعث رونق شود؛ باید تولید در معنای عام رشد داشته باشد تا از ارزش‌افزوده آن درامدهای مالیاتی و زمینه پرداخت مالیات در جامعه بیشتر شود.
چه نکاتی در دو لایحه بودجه سال 96 و برنامه ششم توسعه مغفول مانده است؟
باید تولید محرک در حوزه صنعت بزرگ، متوسط و کوچک موردتوجه قرار گیرد. کالاها و حوزه‌هایی که بازار صادرات خارجی دارد، باید موردتوجه قرار بگیرد. اگر به این نوع از تولید توجه کنیم خودبه‌خود بازارهای دیگر را هم در اختیار می‌گیریم. حتماً باید سمت‌وسوی تولید به سمت تولید مزیت دار دارد برود تا ارزش افزونی داشته باشد. تولید نیمه‌کاره با ظرفیت پایین معضلی بر معضلات می‌افزاید.
او تصریح می‌کند: «رسیدن به این هدف خیلی دور از دسترس نیست؛ ما باید از شرایط بعد از برجام به نفع بازاریابی برای محصولات خود استفاده کنیم. باید مطالعه‌ای بر رفتار رقبای خارجی خود داشته باشیم؛ آن‌ها چه‌کار می‌کنند که ما انجام نمی‌دهیم؟ چرا صادرات فرش و پسته ایران افول کرده است؟ اگر این‌ها مورد بازبینی و عارضه‌یابی شود و در جهت رفع این عارضه‌ها اقدام کنیم می‌توانیم جایگاه خود را به دست آوریم.» به گفته رئیس اتاق سمنان باید وضعیت واردات و صادرات را در بازار ایران بررسی شود و مزیت‌ها در هر دو حوزه را شناخت.
غفلت از ارزیابی درباره سیاست‌های به کار گرفته‌شده
باید دولت، مجلس، بخش خصوصی سیاست‌ها، قوانین و مقررات به کار گرفته‌شده را ارزیابی کند. به‌عنوان‌مثال دولت باید بررسی کند و ببیند که تسهیلات داده‌شده صرف چه اموری شده است. اتاق ایران با نماینده دولت برای رفع مشکلات راه‌حل پیدا کند؛ باید ملی فکر کرده و از تعارف‌های معمول عبور کنند. بازبینی به معنای مچ‌گیری نیست؛ باید سیاست‌های ارزیابی شود تا بهتر در راستای عمل به کار گرفته شود.