دبیر کل اتاق یزد گفت: هدف این جلسه بررسی راهکارهای اجرایی در حوزه ترویج و افزایش بهره‌وری برای سال آینده است. در واقع تلاش داری تا مسیر راه آینده مشخص شود؛ در این مسیر تیم اجرایی اتاق نیز همراه ستاد بهره‌وری است.
محمد سپهر در نشست ستاد بهره‌وری آب کشاورزی استان با موضوع بررسی برنامه‌های سال جدید در خصوص افزایش بهره‌وری آب و بررسی ابعاد اجرایی آن، ادامه داد: در این راه می‌توان از ظرفیت‌های موجود از جمله شورای گفتگو، کمیسیون‌های اتاق و… استفاده کرد. شاید هنوز در ذهن برخی سیاست‌گذاران اقتصادی موضوع آب و بهره‌وری در زمینه آب پررنگ نیست. تلاش می‌کنیم تا با تعریف برنامه‌های اجرایی دغدغه این موضوع را در میان مسئولان ایجاد کنیم. هدف این است که ببینم چه کارهایی می‌توان انجام داد و چگونه برای رسیدن به طرح‌ها، برنامه‌ریزی داشت.
سرپرست جهاد کشاورزی استان یزد نیز در این جلسه با اشاره به اینکه موضوع آب، بحث ویژه‌ای در تمام کشور است گفت: اگر به بارش به‌عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین آب نگاه کنیم، 20 سال قبل مجموع آب قابل‌استحصال تقریباً به طور متوسط 130 میلیارد مترمکعب بوده است. امروز بارش به طور متوسط به 180 میلی متر رسیده است و در خوش‌بینانه‌ترین حالت آب تجدیدپذیر در اختیار کشور که می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد حدود 88 میلیارد مترمکعب است. یعنی در این 20 سال بیش از 30 درصد بارش را از دست داده‌ایم و متأسفانه الگوها و رفتارهای ما بر اساس این تغییر بارش نیست.
عباس حاجی حسینی ادامه داد: در زمینه عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری به‌عنوان یک فعالیت زیرساختی در حوزه که بتوانیم روان آب‌ها را مدیریت کنیم صفر هستیم و اقدامات ما در این مسیر بر خلاف اکوسیستم بوده است. زیرا نگاه دانشی به موضوع آب نداشتیم.
وی افزود: بخش کشاورزی متهم است که بالاترین مصرف آب را دارد این از منظر مصرف آب و حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی این نگاه درست است منتهی باید جوری برنامه‌ریزی شود که در مقالات و سخنرانی‌ها افتخار کنیم که بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در کشور، بخش محیط‌زیست است. کشاورزی زیر سیستمی از اکوسیستم است که اگر آن را حفظ کنیم به‌عنوان بخشی از سیکل هیدرولوژی به بارش کمک کند. 82 درصد آب محدود استان در کشاورزی مصرف می‌شود؛ این عیب نیست فقط باید مدیریت کرد تا بهره‌وری افزایش پیدا کند.
وی همچنین به موضوع فرونشست زمین اشاره کرد و گفت: مسائلی که در استان باید بیشتر به آن توجه کرد موضوع حق آبه زیست‌محیطی است. از سوی دیگر شرط پایداری این است که آب انتقالی به یزد، به سفره‌های زیرزمینی تزریق شود.
حاجی حسینی تأکید کرد؛ کشاورزی حذف‌شدنی نیست. آیا معیشت این تعداد کشاورز مدنظر ما بوده است؟ آیا به دنبال مشاغل جایگزین بوده‌ایم؟ یک درخت جدای از تأمین غذا، اکسیژن 10 نفر را تأمین می‌کند. این‌ها مواردی است که باید به آن توجه کرد.
رئیس مرکز بین‌المللی قنات در این نشست با اشاره هر کسی از نگاه خود برای مقابله با بی‌آبی صحبت می‌کند گفت: در حال حاضر نه‌تنها هنوز به بهره‌وری نرسیده‌ایم؛ بلکه در فاز بهره‌کشی هستیم. الان در بخش‌های مصرف‌کننده درخواست چاه بیشتر و چاه عمیق‌تر داریم و این هم صرفاً مختص یزد نیست همه کشور درگیر آن هستند.
محمدمهدی جوادیان زاده ادامه داد: هنوز موضوع بهره‌وری به‌خاطر نگاه‌های محلی و جزیره‌ای که به آن می‌شود جا نیفتاده است؛ حتی در سطح ملی و مسئولان ارشد کشور.
وی تأکید کرد: در یزد آب نیست و 32 هزار هکتار زمین کشاورزی باید خشک شود. سالی نیم متر سطح آب در استان یزد پاین می‌رود انتهای این موضوع کجاست؟ آبخوان‌های ما حالت تجدیدپذیری را ازدست‌داده است. به همین علت همه باید در موضوع بهره‌وری همدل شویم. موضوع بهره‌وری این است که آب منطقه‌ای، صنعت، کشاورزی، آب‌وفاضلاب همه همراه باشند.
جوادیان زاده افزود: مدیریت مصرف و مدیریت تأمین تنها راه‌های پیش روی ماست. مدیریت مصرف در گذشته به‌خوبی انجام می‌شده. مردم یزد تنها با قنات زندگی می‌کردند. صنعت، کشاورزی، شرب و بهداشت همه از این قنات استفاده می‌شده. در سال‌های خشکسالی، آب قنات یک‌دهم می‌شده؛ ولی مدیریت بوده و مهم‌تر از آن مردم تاب‌آوری را بالا می‌بردند و حتی یک قطره آب را حفظ می‌کردند.
وی تصریح کرد: برای افزایش بهره‌وری باید یک برنامه مشخص داشته باشیم و در همان مسیر حرکت کنیم. در حوزه آبخوان‌داری و آبخیزداری باید بیشتر تلاش کنیم که البته این هم یکی از ابزارهای ما برای مدیریت آب است که در زمان مناسب باید استفاده شود.
بیشترین صرفه‌جویی باید جایی باشد که بیشترین مصرف را دارد
رئیس نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی نیز در این جلسه گفت: صنایع استان یزد بی‌رویه رشد داشته و برای اینکه عملکرد بالای اقتصادی داشته باشد با حفر چاه غیرمجاز و یا چاه‌های عمیق‌تر، آب زیادی مصرف کرده است. این موضوع باید آسیب‌شناسی شود که محاسن و مضرات صنعت چیست و جمیع جوانب را در نظر گرفت. صنعتی که فقط مهاجر برای ما به ارمغان آورده و مشکلاتی که تابعی از آن است قطعاً بهره‌وری پایین‌تری دارد.
سید زین‌العابدین حسینی ادامه داد: باید بپذیریم بخشی از کشاورزی ما مسیر سنتی را طی می‌کند؛ اما به موضوع بهره‌وری در گلخانه‌ها ورود کردیم و بسیار تأثیرگذار بوده است. دو هزار هکتار گلخانه داریم که طی 20 سال گذشته بسیار بهره‌وری را بالا برده است.
کوثر روشنی نماینده سازمان مدیریت نیز به طرح یزد بهره‌ور اشاره کرد و گفت: در فاز نخست یزد بهره‌ور مواردی مانند افت آب‌های زیرزمینی و خط سبز آب‌رسان مدنظر بود؛ اما در حوزه کشاورزی عملاً برنامه‌ای نداشتیم. فاز دوم یزد بهره‌ور آغاز شده است و از ستاد بهره‌وری آب و کمیسیون‌های مربوطه در اتاق یزد دعوت می‌شود یا مسائل مربوط به آب کشاورزی را به این طرح ارائه دهند. کسی به دنبال حذف کشاورزی نیست؛ بلکه به دنبال بهره‌ور کردن آن هستند. امیدواریم که بتوانیم با این طرح، مسائل را در سطح کلان مطرح کرده و حداقل بتوانیم خلأهای قانونی آن را برطرف کنیم.
سعید ابراهیمی مدیر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای یزد نیز با اشاره به اینکه وضعیت استان در منابع آب شکننده و وخیم است گفت: متأسفانه در حال حاضر آبی وجود ندارد که ذخیره‌سازی شود؛ اگر خط انتقال قطع شود توانایی ذخیره‌سازی نداریم. بیشترین صرفه‌جویی باید جایی باشد که بیشترین مصرف را دارد. در برنامه سازگاری اقداماتی پیش‌بینی‌شده که اجرای آن نیازمند سرمایه‌گذاری است. هدف برنامه سازگاری نیز حذف کشت نبوده است؛ بلکه ارائه راهکارهایی برای افزایش بهره‌وری است.
علیرضا کیانی معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی نیز به سیل‌های چند سال اخیر اشاره کرد و گفت: در زمان سیل پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری استان آبگیری شد. حدود 30 میلیون مترمکعب حجم آب بود که با هر ضریب نفوذی هم حجم قابل توجهی هست. اگر چه کارهای خوبی در جریان است اما در آبخیزداری شهری هنوز در یزد اتفاق خاصی نیفتاده است و باید به آن توجه کرد.