رئیس اتاق تبریز، با تأکید بر وجود مشکلات متعدد در جامعه، به‌خصوص در حوزه اقتصادی، حل مشکلات موجود را نیازمند همراهی دولت و بخش خصوصی دانست.
به گزارش روابط عمومی اتاق تبریز، یونس ژائله در نشست هم‌اندیشی بررسی چالش‌ها و فرصتهای موجود برای اقتصاد ایران، بر ضرورت توجه جدی به توسعه استان در کنار توسعه کشوری تأکید کرد و افزود: آذربایجان شرقی دارای ظرفیت ویژه‌ای به‌نام مس سونگون است، اما تاکنون نتوانسته است از این امتیاز بهره لازم را ببرد، در حال حاضر حقوق معدنی، مالیات و ارزش افزوده‌ای از مس سونگون عاید استان نمی‌شود، بنابراین خواسته اصلی ما از دولت، فراهم‌سازی شرایطی است که استان از این معادن سهم داشته باشد.
ژائله همچنین بر لزوم توجه جدی دولت به احیای دریاچه ارومیه تأکید کرد و افزود: با توجه به کاهش بارندگی‌ها طی سال‌های اخیر در استان، تقاضای ما اختصاص هواپیمای بارورسازی ابرها به استان، برای بارور کردن ابرها است، در این زمینه بخش خصوصی نیز آماده همراهی با دولت است.
تحولات جهانی و چالش‌های اقتصادی ایران در ماه‌های آینده
سید باقر شریف‌زاده، رئیس شورای راهبردی مرکز پژوهش‌های اتاق تبریز، با اشاره به شرایط خاص جهانی در هفته‌های اخیر، گفت: در جنگ جهانی دوم، برخی کشورها طلاهای خود را به فدرال رزرو آمریکا سپردند و خواستار نگهداری آنها شدند.
وی ادامه داد: یکی از وظایف بانک مرکزی کنترل تورم، ترغیب رشد اقتصادی، ثبات قیمت و اشتغال‌زایی است. اما اخیراً کشور آلمان خواستار برداشت ۱۲۳ میلیارد دلار از طلای خود از این بانک شده است.
شریف‌زاده افزود: اگرچه ممکن است این موضوع به ظاهر بر اقتصاد آمریکا تأثیری نداشته باشد، اما قطعاً آثار خود را بر جای خواهد گذاشت. از جمله این آثار می‌توان به کاهش ارزش دلار و بی‌اعتمادی به آمریکا اشاره کرد که موجب برداشت طلا توسط سایر کشورها شده و با ایجاد اثر پروانهای منجر به اثرگذاری بر اقتصاد سایر کشورها خواهد شد که ایران نیز از این تغییرات مصون نخواهد ماند. جنگ تعرفهای و کاهش رشد اقتصادی با ایجاد اختلال در زنجیره تأمین و نیاز به بازتعریف آن میتواند از مهمترین تهدیدات بر اقتصاد جهان و ایران باشد.
وی با اشاره به تصمیمات دولت ترامپ در مورد تغییر تعرفهها گفت: شاید این تغییرات به ظاهر بر اقتصاد ایران که جزو WTO نیست، تأثیری نداشته باشد، اما قطعاً افزایش ۱۲۵ درصدی تعرفهها بر اقتصاد ایران از طریق سایر کشورها تأثیر خواهد گذاشت.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: ما احتمالاً در ۴ تا ۵ ماه آینده با این مشکلات مواجه خواهیم شد. تجربه نشان داده است که عدم تحلیل شرایط و اقدام در زمان مناسب میتواند آثار مخرب بر اقتصاد بر جای بگذارد. به عنوان نمونه در دهه 1380 که منابع ارزی مناسبی در اختیار کشور قرار گرفته بود و عملاً توانایی توسعه زیرساختها و بخصوص زیرساختهای انرژی وجود داشت، با بی توجهی به این امر سرمایه گذاری در انرژی صورت نگرفته و امروز دچار ناترازی انرژی هستیم و منابع لازم نیز برای توسعه آن وجود ندارد. این در حالی است که منابع ارزی به دست آمده در دهه 80 شمسی نیز اتلاف شد.
وی ادامه داد: در همین راستا نیز، لازم است همسو با تغییرات اعمال شده در اقتصاد بین الملل، نسخههای اقتصادی لازم برای کشور تجویز شود تا در بلندمدت تهدیدات به فرصت تبدیل شوند.
عضو هیئت نمایندگان اتاق تبریز خاطرنشان کرد: تعرفهٔ صادرات ایران به آمریکا ۱۰ درصد است و این نرخ برای چین بیشتر از 100 درصد است و در شرایط عادی، اگر سرمایهگذاری چینی به ایران بیاید، این تعرفه فرصت خوبی برای سرمایهگذاری خواهد بود..
شریف‌زاده در پایان گفت: با ادامه روند فعلی در اقتصاد بین الملل احتمال ائتلاف کشورها در اقتصاد وجود دارد که باید به آن توجه جدی شود. زمانی که ژاپن تلویزیون را صادر می‌کرد، در منطقه آسیا جنگ تجاری وجود نداشت ولی برای توسعه اقتصاد خود سعی کرد با ایجاد بازار مشترک با همسایگان قدرت اقتصادی خود را افزایش دهد. بنابراین، در شرایط جنگ تجاری آمادگی برای ائتلاف تجاری با همسایگان میتواند از فرصتهای دیگر جنگ تعرفهای باشد.
آثار افزایش تعرفهها بر اقتصاد ایران و جهان
ناصر انزلیچی، فعال اقتصادی، در ادامهٔ این جلسه گزارشی در قالب پاورپوینت ارائه کرده و خاطرنشان کرد: موضوع افزایش تعرفهها ممکن است به‌عنوان اولین جنگ اقتصادی جهان محسوب شود، چرا که چنین اتفاقاتی پیش‌تر بین کشورهای آمریکا و چین رخ داده است.
وی با اشاره به دلایل احتمالی این تصمیمات توسط آمریکا گفت: دو مورد در گذشته سبب شد تا اقتصاد آمریکا به فکر جهانی سازی اقتصاد باشد که امروزه این امر زیر سؤال رفته است. اول جدا کردن تولید کالا از طراحی آن و ایده جهانی‌سازی است که کشورهای ثروتمند در زنجیره ارزش رشد کرده و کشورهای فقیر کالاهای ساده‌تری تولید می‌کنند. آمریکا به عنوان طراح تولید کالا و سایر کشورها نیز به عنوان تولید کننده آن. امروزه بسیار از کشورها دارای دانش به روز بوده و طراحی کالاها را بر عهده دارند که چین یکی از آنها است.
وی تأکید کرد: مورد دوم، نیروی کار ارزان است که پیش‌تر آمریکا آن را در دیگر کشورها جستجو می‌کرد، اما با ورود نیروی کار مهاجر به آمریکا، این موضوع کار را برای این کشور آسان‌تر کرده است.
انزلیچی خروجی‌های ملموس واقعی این تصمیم را شامل افزایش احتمال رکود، کاهش محسوس واردات و سفارشات آمریکا و همچنین خروجی‌های روانی این تعرفهها، مانند صدور تورم آمریکا به WTO و افت بازارهای مالی، اعلام کرد.
وی با بیان اینکه کاهش محسوس صادرات کشورها به آمریکا احتمال رکود تجاری در دنیا را افزایش میدهد، تأکید کرد: اقدامات متقابل طرف‌های تجاری (چین، اروپا و ...) و آغاز جنگ‌های تجاری جهانی از دیگر اثرات این تعرفهها خواهد بود.
انزلیچی عنوان کرد: موضع سازمان‌های بین‌المللی به‌صورت اساسی دلیل اصلی ایجاد و توسعه سازمان‌های تجاری و اقتصادی بین‌المللی بعد از جنگ جهانی دوم بوده است تا اقتصادها و منافع کشورها در هم تنیده شوند و خطر جنگ‌های بزرگ کاهش یابد.
وی اضافه کرد: در آخرین مورد، رئیس مرکز تجارت بین‌الملل بیانیه‌ای صادر کرده و کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته را به همکاری و تعامل تشویق کرده است، شاید به‌منظور جلوگیری از آسیب‌های جنگ‌های جهانی.
انزلیچی با اشاره به اینکه سازمان‌های بین‌المللی معتقدند بزرگ‌ترین بازندگان این جنگ، اقتصادهای کوچک عضو WTO هستند، ادامه داد: احتمالات آینده چین برای جبران تعرفههای آمریکا و اقدامات متقابل این کشور از جمله سؤالات مهمی است.
وی در خصوص موقعیت خاص ایران در این ماجرا بیان کرد: ایران یک کشور در حال توسعه است و بزرگ‌ترین اتحاد غیرعضو WTO به شمار می‌رود، بنابراین سرعت تأثیر این موضوع بر کشور از دیگر کشورها کندتر خواهد بود.
انزلیچی درباره تأثیر قطعی این جنگ بر ایران گفت: به جز عراق، تمام شرکای تجاری مهم ما عضو WTO هستند و تنش‌های اقتصادی در آنها بر اقتصاد ما نیز تأثیر خواهد گذاشت.
تهدیدها و فرصت‌ها برای ایران در عصر چین
محمدباقر بهشتی، عضو شورای راهبردی مرکز پژوهش‌های اتاق تبریز، با اشاره به اینکه چین در حال حاضر کنترل بخش عمده‌ای از منابع معدنی مهم جهان را در دست دارد، بیان کرد: حدود نیمی از نیکل و لیتیوم جهان در اختیار چین است و پس از آن اوکراین قرار دارد.
وی ادامه داد: در تاریخ دو جنگ جهانی رخ داده که هر دو توسط اروپا آغاز شده است. اروپا ابتدا فکر می‌کرد که جنگ منافع یک کشور را تأمین می‌کند، اما بعدها متوجه شد که تأمین منافع با صلح مؤثرتر است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: آمریکا از نظر اقتصادی بدون رقیب است و کشوری که از نظر اقتصادی میتواند با آمریکا رقابت کند چین است و برای آنکه آمریکا بتواند در عرصه اقتصادی بدون رقیب بماند در حال مقابله با اقتصاد چین است. اتحادیه اروپا نیز قدرت اقتصادی مشابه با چین را دارد. سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه اقتصاد قدرتمندی دارند و در اقتصاد بین الملل میتوانند رقیب آمریکا باشند. برای آنکه آمریکا بتواند در عرصه اقتصادی بدون رقیب بماند سعی در برهم زدن این اتحاد دارد. تشویق به انگلیس در خروج از اتحادیه اروپا نیز از دلایل این امر است. با وجود آمدن چنین شرایطی در اقتصاد بین الملل و رقابتهای اقتصادی مختلف با یکدیگر میتواند تهدیدات و فرصتهای متنوعی را برای اقتصاد ایران فراهم آورد. یکی از بزرگ‌ترین سؤالات ما این است که پیامدها و تهدیدات این موضوع برای ایران چه خواهد بود و اگر ضرری وجود دارد، چه اقداماتی باید انجام دهیم تا از آن جلوگیری کنیم؛ و اگر منافعی دارد، چگونه می‌توانیم برای آن برنامه‌ریزی کنیم.
ضرورت حمایت از اقتصاد داخلی: تحلیل تأثیرات جنگ‌های منطقه‌ای بر بازارها
حسین اصغرپور، عضو شورای راهبردی مرکز پژوهش‌های اتاق تبریز، با بیان اینکه جنگ تعرفهای آمریکا در راستای تقویت اقتصاد داخلی خودشان است، گفت: تأثیر چنین مسائلی بر اقتصاد داخلی کشور آمریکا و هر کشور در رویکرد کوتاه‌مدت و بلندمدت قابل بحث است. آمریکا به شدت دارای تراز تجاری منفی (1 تریلیون دلار تراز منفی) است و واردات آن همواره بیشتر از صادرات بوده است. بر همین اساس نیز سعی دارد با اعمال تعرفه بر کالاهای وارداتی، قدرت تولید داخلی را در مقابل واردات افزایش دهد. آثار این سیاست آن است که قیمت کالاها افزایش یافته و منجر به نااطمینانی در اقتصاد آمریکا خواهد شد. بنابراین، تقاضا به سمت داراییهای امن خواهد رفت. جنگ منطقه‌ای یکی از دلایل افزایش قیمت طلا طی این روزها بوده است. در ادامه فدرال رزرو به سمت افزایش نرخ بهره حرکت خواهد کرد. نتیجه این امر رکود اقتصادی برای آمریکا خواهد بود. شواهد نشان میدهد که آمریکا در گذشته نرخ بیکاری 25 درصدی را تجربه کرده است. دلیل این امر نیز تعرفههای تجاری بوده است.
وی ادامه داد: این موضوع میتواند منجر به رکود گسترده و تورم شدید در آمریکا شود. بنابراین تغییرات تولید و صادرات آمریکا از یک سو و جنگ تعرفهای با ایجاد تغییرات در مبادی و مقاصد صادراتی از سوی دیگر تهدید و فرصتهایی را برای اقتصاد جهان فراهم خواهد کرد. در راستای بررسی آثار این اتفاقات بر اقتصاد ایران لازم است عمده صادرات و واردات کشورها مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس آن برای اقتصاد ایران در راستای مواجه شدن با این جنگ تعرفهای اقدام شود. به عبارت بهتر، عمده صادرات کشورهایی مانند روسیه، آلمان و اتحادیه اروپا چگونه خواهد بود و اینکه آمریکا چه اقداماتی میتواند انجام دهد و تا چه اندازه پیشروی کند، جای سؤال و بررسی است.
این استاد اقتصاد دانشگاه تبریز در پایان بیان کرد: به‌دنبال این تغییرات بازار، بهتر است بررسی کنیم که هر کشور چقدر صادرات داشته و ظرفیت صادرات آن چه تغییری کرده است.
اصغرپور افزود: یکی دیگر از کانالهایی که جنگ تعرفهای اقتصاد ایران را با تهدید و فرصت مواجه خواهد کرد، اثرات این جنگ بر قیمت نفت است که اگر بطور دقیق رصد شود، برنامه ریزی مناسبی برای اقتصاد ایران به ارمغان آورده و بهره برداری مناسبی صورت خواهد گرفت.
داود بهبودی، استاد دانشگاه با اشاره به اینکه تراز تجاری آمریکا به‌صورت منفی شده است، گفت: شریک تجاری عمدهٔ آمریکا چین است و سیاستهای ارزی و تعرفهای دو کشور در ایجاد تعادل اقتصادی بین این دو کشور و اقتصاد جهان بسیار تعیین کننده است. سیاست ارزی کشور چین مبتنی بر کاهش ارزش پول ملی است. این سیاست سبب میشود که این کشور همواره در صادرات مزیت داشته باشد و یکی از عوامل موفقیت اقتصاد چین است. در مقابل، سلطه دلار در اقتصاد بین الملل سبب میشود که آمریکا بتواند برای مدت طولانی تراز تجاری منفی داشته باشد. به عبارت بهتر، قدرت چاپ دلار توسط آمریکا باعث شده است که این کشور همواره واردات زیاد در مقابل صادرات داشته باشد. نتیجه داشتن سلطه دلار از یک سو و پایین بودن ارزش پول ملی چین در مقابل دلار، قدرت رقابتی چین در مقابل ایالات متحده آمریکا را افزایش میدهد و آمریکا درصدد است با افزایش تعرفه به کالاهای چینی به آن واکنش نشان دهد. این جنگ تعرفهای میتواند باعث شود که سرمایهگذاران برای مصون ماندن از تعرفهها در خود آمریکا سرمایهگذاری و تولید داشته باشند و این یکی از سیاستهای بارزی است که آمریکا به دنبال تحقق آن است تا از این طریق میزان تولید و اشتغال خود را افزایش دهد.
بهبودی همچنین اشاره کرد که سرمایهگذاری در آمریکا یا سرمایهگذاری در کشور ثالثی که دارای نرخ تعرفه پایینی باشد از جانب کشورهای قدرتمند مثل چین یکی از سؤالات و ابهامات مهم برای اقتصاد بین الملل بوده و بهره برداری از این فرصت و تهدید بسیار حیاتی است.
علی‌اکبر برق لامع با اشاره به اینکه شرایط فعلی، بهترین و تاریخی‌ترین فرصت برای ایران است، بیان کرد: فرصتی برای ما ایجاد شده است، این فرصت تاریخی بوده که میتواند ایران از آن نهایت استفاده را ببرد.
محمدرضا سلمانی بی‌شک؛ استاد اقتصاد بین الملل دانشگاه تبریز تأکید کرد: ترامپ با جنگ تعرفهای نظم اقتصاد جهانی را دچار تغییر خواهد کرد. نتیجه این امر آن است که حجم تجارت جهانی به شدت کاهش خواهد یافت و منجر به رکود جهانی خواهد شد. آمریکا با جنگ تعرفهای ریسک تجارت بین المللی را افزایش داده و بی ثباتی را در اقتصاد جهان افزایش خواهد داد. نتیجه این امر آن است که بر عکس گذشته که روابط اقتصادی مبتنی بر کارایی بازار بود در مرحله جنگ تجاری بر اساس ژئوپلیتیک و ارتباطات سیاسی روابط اقتصادی را تعیین خواهد کرد.
اصغر خلیل پورنهر؛ فعال فرهنگی و اجتماعی اظهار کرد: مرکز مطالعات پژوهش‌ها فرصتی ارزنده است، وقتی ارادهٔ یک انسان اجازه میدهد قدمات مبارکی بردارد، باید آن را پیگیری کند.
وی با بیان اینکه تمام تصمیمات اقتصادی باید پیوست داشته باشد، به جایگاه مس و نقش آن در توسعه تأکید و اضافه کرد: سرمایه‌گذارها دچار استرس، یاس و ناامیدی شده‌اند، کشور ایران پتانسیل‌های بسیاری دارد که باید از آنها نهایت استفاده را داشته باشیم.