هر سال در آبان‌ماه، هم‌زمان با روز ملی کیفیت، جامعه مدیریتی و صنعتی کشور فرصتی می‌یابد تا بار دیگر درباره مفهوم واقعی «کیفیت» بیندیشد.
شعار امسال، «کیفیت؛ مسیر سازمان‌های تاب‌آور و رقابت‌پذیر»، یادآور این واقعیت است که کیفیت دیگر نه یک انتخاب تزئینی، بلکه شرط بقا، توسعه و پیشرفت پایدار در دنیای پرتلاطم امروز است.
اما پرسش بنیادین همچنان باقی است: آیا کیفیت برای ما صرفاً شعاری تکرارشونده است، یا واقعیتی جاری در رفتار، ساختار و تصمیم‌های سازمانی و ملی؟ کیفیت، فراتر از گواهینامه‌ها و استانداردهای فنی، مفهومی عمیق و سیستمی است؛ یعنی کیفیت در تصمیم، کیفیت در سیاست‌گذاری، کیفیت در آموزش، و در نهایت کیفیت در زندگی مردم.
اگر نظام حکمرانی، نظام آموزشی و نظام تولید کشور همسو و هماهنگ در مسیر یادگیری و بهبود مستمر حرکت نکنند، کیفیت در محصول و خدمت نیز سطحی، مقطعی و غیرپایدار خواهد بود.
ما در کشور، استاندارد داریم اما نظام استانداردسازی‌مان استاندارد نیست؛ آموزش داریم، اما خروجی‌مان مهارت نیست؛ نظارت داریم، اما نتیجه‌مان اعتماد عمومی نیست.
این نشانه آن است که کیفیت هنوز در سطح اندیشه و باور مدیریتی ما نهادینه نشده است. وقتی نظام آموزشی توان تربیت نیروی انسانی خلاق و بهره‌ور را ندارد، وقتی نظام ارزیابی مدیران مبتنی بر شایستگی و عملکرد واقعی نیست و زمانی که تصمیم‌های کلان بدون تحلیل اثرات اجتماعی و اقتصادی گرفته می‌شوند، چگونه می‌توان از کیفیت حکمرانی سخن گفت؟
در چنین وضعیتی، گواهینامه‌ها و نظام‌های تضمین کیفیت، به جای موتور حرکت، گاهی به ابزاری تشریفاتی و بی‌اثر بدل می‌شوند.
حال آنکه کیفیت واقعی، محصول روندی مداوم از یادگیری، خطا، اصلاح و تعهد است.
سازمانی که اشتباه نمی‌کند، یاد نمی‌گیرد؛ و ملتی که کیفیت را تنها در محصول جست‌وجو کند، کیفیت را در زندگی اجتماعی و اقتصادی خود از دست خواهد داد.
امروز جهان در حال ورود به عصر کیفیت ۴.۰ است، عصری که در آن داده، هوش مصنوعی، تحلیل سیستماتیک و فناوری‌های هوشمند، به ارکان تصمیم‌سازی تبدیل شده‌اند.
در حالی که بسیاری از کشورها با استانداردهای نوین مانند ISO 9004 و مدل‌های موفقیت پایدار مسیر بلوغ سازمانی را می‌پیمایند، ما هنوز درگیر آموزش بندهای ایزو ۹۰۰۱ هستیم.
جهان کیفیت را دیگر ممیزی نمی‌کند؛ آن را پایش، تحلیل و پیش‌بینی هوشمندانه می‌کند.
برای عبور از این وضعیت و تحقق واقعی کیفیت در کشور، به سه تحول بنیادین نیاز داریم:
1- تغییر در نگاه مدیریتی: از کنترل و بازرسی به یادگیری، اعتماد و بهبود مستمر
2- تغییر در نظام آموزشی: از آموزش محفوظات به پرورش مهارت، خلاقیت و مسئولیت‌پذیری
3- تغییر در حکمرانی کیفیت: از شعار و نمایش به تصمیم، اقدام و پاسخ‌گویی واقعی
کیفیت در نهایت در آیین‌نامه‌ها معنا نمی‌یابد، بلکه در رفتار مدیران، عدالت سیاست‌ها و رضایت مردم متجلی می‌شود.
اگر می‌خواهیم ایران را به کشوری کیفی، تاب‌آور و رقابت‌پذیر تبدیل کنیم، باید از خود آغاز کنیم؛ از کیفیت در گفتار، در تصمیم و در تعهد.
روز ملی کیفیت تنها یادآور یک مناسبت تقویمی نیست؛ بلکه تلنگری است برای بازاندیشی در مسیر توسعه کشور و احیای اعتماد عمومی از مسیر کیفیت.
امید آنکه با تلاش جمعی، کیفیت را از یک شعار اداری به واقعیتی ملی تبدیل کنیم.
واقعیتی که در زندگی مردم، در کسب‌وکارها و در آینده ایران دیده و لمس شود.