به گزارش روابط عمومی اتاق یزد، عیسی منصوری، رئیس مرکز پژوهشهای اتاق ایران، در سلسله رویدادهای «یزد آینده، یزد پایدار» که با موضوع «یزد، بهرهوری و توسعه» برگزار شد، با هشدار نسبت به خطر عقبماندگی ساختاری در عصر هوش مصنوعی، تاکید کرد که رشد اقتصادی ایران در دهههای گذشته عمدتاً متکی بر منابع و نفت بوده و نه بهرهوری.
منصوری در این نشست با ارائه آماری از روند بلندمدت اقتصاد ایران (2022-1970) عنوان کرد که رشد اقتصادی بلندمدت ایران (میانگین ۳.۱ درصد) به شدت منبعمحور بوده است. به گفته وی، حدود ۸۰ درصد از رشد اقتصادی ایران وابسته به منابع (نفت و سرمایه فیزیکی) بوده و سهم بهرهوری کل عوامل تولید (TFP) در این رشد7 درصد بوده است که رقمی بسیار پایین است.
وی افزود: برخلاف تصور رایج، نیروی انسانی در ایران بیشتر از متوسط جهانی کار میکند (۲۴۷۷ ساعت در سال)، اما این ساعات کار بالا به دلیل فقدان بهرهوری، منجر به رشد تولید سرانه نشده است.
منصوری تصریح کرد که در ایران سرمایه انسانی و سرمایه فیزیکی دو مسیر جداگانه را طی کردهاند و ترتیبات نهادی ناتوان از اتصال این دو برای خلق ارزش افزوده و ارتقا بهرهوری بوده است.
رئیس مرکز پژوهشهای اتاق ایران، ریشه پیشرفت در حوزه بهرهوری را نه فناوری، بلکه «موضوع نهادی» دانست و توضیح داد: فناوری وارد کشور شده، اما به بهرهوری تبدیل نشده است. در دورههایی که جهان از همگرایی بهرهوری سود میبرد، ایران درگیر شوکها یا انقطاع نهادی بود و نتیجه آن یک جاماندگی تجمعی است.
منصوری با مقایسه وضعیت نهادی ایران و ویتنام، اشاره کرد که در ویتنام «شکست بنگاه» مجاز است و بنگاههای ناکارآمد حذف میشوند که این امر به رشد بهرهوری کمک میکند؛ اما در ایران به دلیل حمایتهای ناکارآمد، بنگاههای ناکارآمد حفظ میشوند و در نتیجه در «بهرهوری» پیشرفتی رخ نمیدهد.
وی با اشاره به دو جریان مسلط بهرهوری در جهان امروز، گفت: یک جریان با محوریت آمریکا بر «نوآوری مرزی» و خلق فناوریهای جدید تمرکز دارد و جریان دیگر با محوریت چین بر «منطق مقیاس»، سرعت یادگیری و هماهنگی صنعتی استوار است. منصوری هشدار داد که در عصر هوش مصنوعی(AI)، اگر اتصال انتخابی به این منطقهای مسلط جهانی صورت نگیرد و اصلاحات نهادی انجام نشود، عقبماندگی کشور غیرقابل جبران خواهد شد. ایشان در ادامه به تجربه تاریخی یزد در بهرهوری و توسعه پرداختند و دوران قنات و معماری اقلیمی یزد را نمونههای درخشانی از «بهرهوری بالا» و «سازگاری با اقلیم» دانست، اما دوره صنعتی شدن معاصر یزد (از دهه ۴۰ تا ۷۰) را دورهای دانست که اگرچه از نظر کمی موفق بود، اما بر پایه انرژی ارزان و فشار بر منابع آبی بنا شد و بهرهوری پایدار رخ نداد.
رئیس مرکز پژوهشهای اتاق ایران پیشنهاد داد که الگوی توسعه آینده یزد باید «بهرهوری شبکهای سازگارانه» باشد و تاکید کرد: یزد نباید یک کارخانه در دل کویر باشد؛ بلکه باید به یک گره دانشی- صنعتی اقلیم خشک تبدیل شود که با مصرف حداقل منابع، به شبکههای جهانی متصل است.