عکس: حسین تهوّری
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: در حال پیگیری هستیم تا زیان شرکت‌های دارای توپولف که ناوگان آنها در گذشته زمین‌گیر شده است، به نحوی در بودجه سال آینده لحاظ شود.
علی عابدزاده با بیان اینکه از نظر نیروی انسانی و خلبان کمبودی در کشور نداریم، اظهار داشت: البته شرکت‌های هواپیمایی باید از نظر تربیت خلبان و به‌روزسازی آموزش‌ها تلاش کنند.
وی درباره پیگیری‌های حقوقی شرکت‌های هواپیمایی که در گذشته توپولف در ناوگان خود داشتند اما بنا بر الزام سازمان هواپیمایی وقت آن را زمین‌گیر کردند، توضیح داد: این شرکت‌ها درخواست خود را در این موضوع به سازمان هواپیمایی کشوری ارائه داده‌اند، سازمان هواپیمایی هم به عنوان حاکمیت صنعت، این موضوع را پیگیری کرده و به دولت پیشنهاد داده است.
معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: در حال پیگیری هستیم تا زیان شرکت‌های دارای توپولف که ناوگان آنها در گذشته زمین‌گیر شده است، به نحوی در بودجه سال آینده لحاظ شود.
رئیس سازمان هواپیمایی اضافه کرد: ابتدا باید تقاضای درج این موضوع در بودجه داشته باشیم و پس از آن براساس بودجه، بازپرداخت‌ها و یا تهاتر انجام شود.
اواخر سال 1389 بود که بنا به دستور رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت‌های هواپیمایی دارای هواپیمای توپولف، مکلف شدند از ابتدای اسفند 89، هواپیماهای توپولف خود را زمین‌گیر کنند؛ در آن زمان چهار شرکت هواپیمایی، 23 فروند هواپیمای توپولف ملکی داشتند که زمین‌گیر شدند، ضمن آنکه تعدادی هواپیمای توپولف اجاره‌ای هم وجود داشت که آنها نیز رفتند.
بنا به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی تعدادی از آن توپولف‌ها، در همان سال‌ها خریداری شده بودند، بنابراین الزام به زمین‌گیری آنها موجب بروز زیان سنگینی برای شرکت‌های هواپیمایی شد؛ این از رده خارج شدن توپولف‌ها، به نوعی هزینه‌هایی برای شرکت‌های هواپیمایی به دنبال داشته است زیرا این هواپیماها زمانی که از رده خارج شدند هنوز عملیاتی بودند و برخی از شرکت‌های هواپیمایی بابت خرید این هواپیماها هنوز به دولت بدهکار هستند. به عنوان مثال 14 فروند از این هواپیماها متعلق به شرکت هواپیمایی ایران ایرتور بود که 90 میلیون یورو از محل صندوق توسعه ملی برای خرید این هواپیماها از دولت پول گرفته بود.
مقصود اسعدی سامانی پیش‌ازاین دراین‌باره گفته بود: پیشنهاد داده‌ایم دولت در قانون بودجه سال آینده (1397)، اعتباری را بابت خسارت زمین‌گیری و توقف فعالیت هواپیماهای توپولف به شرکت‌های هواپیمایی پرداخت کند، اگر دولت دراین‌باره تمهیداتی نداشته باشد، شرکت‌های هواپیمایی موضوع خسارت خود را از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهند کرد؛ لازم است سازمان برنامه‌وبودجه دراین‌باره همکاری کند و اعتباری اختصاص دهد.
بنا به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی شرکت‌های هواپیمایی نیازی به دریافت ارقام نقدی ندارند، بلکه می‌توانند این خسارت خود را با بدهی به شرکت فرودگاه‌ها و شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی تهاتر کنند؛ مشکل دیگر این توپولف‌ها این است که ایرلاین‌ها بابت پارک این توپولف‌های زمین‌گیر در فرودگاه‌ها، رقم سنگین هزینه پارکینگ را می‌پردازند.
ماجرا از کجا شروع شد؟
هشت سال پیش در روز 24 تیرماه، حوالی ساعت 11:45 خبری مبنی بر بروز مشکل و قطع ارتباط با پرواز شماره 7908 هواپیمای توپولف کاسپین که فقط 16 دقیقه قبل فرودگاه امام خمینی تهران را به مقصد ایروان ترک کرده بود منتشر شد؛ دقایقی بعد، یک فروند هواپیمای آموزشی متعلق به آموزشگاه خلبانی هما، بقایای توپولف 154 به رجیستر EP-CPG را در جنوب غربی قزوین مشاهده کرد تا تأیید شود که یکی از مرگبارترین سوانح هوایی ایران رقم خورده است.
این هواپیما با هدایت استادخلبان شیر اکبری، چند ثانیه پس از مجاز شدن برای افزایش ارتفاع به 32000 پایی، و در ارتفاع 28800 پایی، ناگهان با گردشی شدید به چپ، به سمت زمین شیرجه زد و در کمتر از 55 ثانیه به ارتفاع 14700 پایی رسید و سپس از صفحه رادار مرکز کنترل هوایی کشور محو شد.
طبق اعلام کمیسیون بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری، نقص فنی و جدا شدن دیسک کمپرسور کم‌فشار (LPC) موتور شماره 1 و برخورد این قطعه با دم هواپیما منجر به از دست رفتن کنترل آن و درنهایت جان‌باختن 168 نفر مسافران پرواز شد.
پس از بروز چندین سانحه برای هواپیمای توپولف 154 در کشور و مهم‌تر از همه سقوط توپولف کاسپین در قزوین، اواخر سال 1389 بود که با اهتمام رسانه‌ها و دستور نخجوانی رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری، توپولف‌ها زمین‌گیر شدند؛ علت اصلی زمین‌گیری توپولف‌ها عدم پشتیبانی از سوی کارخانه سازنده و عدم اطمینان ایمنی از پرواز این مدل هواپیما، معرفی شد.
آن زمان چهار شرکت هواپیمایی ایران ایرتور، کیش‌ایر، تابان و کاسپین، در ناوگان خود توپولف داشتند که طبق دستور دولت این هواپیماها زمین‌گیر و در پارکینگ فرودگاه‌های مهرآباد و شهید هاشمی‌نژاد مشهد متوقف شدند.