پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق ایران - عکس: حنانه عدلی
16 سال طول می‌کشد تا ایده تشکیل اتاق جوانان از خوان اول بگذرد؛ اتاقی برای حمایت از کارآفرین‌های جوان، تعامل جوانان باهمدیگر برای مهارت‌آموزی و هم‌افزایی. پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق ایران 16 سال به دنبال این بود که اتاق بازرگانی جوانان در ایران تاسیس شود؛ حالا او توانسته در آخرین روز تیرماه امسال چنین موفقیتی را شادمانی کند. سلطانی در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: تمام نهادهای مربوط به جوانان در ایران دولتی است: سازمان جوانان و بنیاد نخبگان. اما از بخش خصوصی هم گله می‌کند؛ معتقد است با همان بروکراسی دولتی، الگوی کار را پیش برده‌اند و این بروکراسی در کنار همین عدم اعتماد به جوانان سبب شده که تشکیل اتاق بازرگانی جوانان چنین به تعویق افتد و انتظار طویل شود.
در آخرین روز تیرماه امسال، اساسنامه اتاق جوانان کارآفرین در هیأت رئیسه اتاق ایران تصویب شد؛ این اتاق با چه هدفی موردتوجه شما بود؟
مهم‌ترین علت به وجود آمدن اتاق‌های بازرگانی در سراسر جهان نیاز فعالان اقتصادی به تعامل و مذاکره سازمان‌یافته با دولت‌ها، مراجع قانونی و طرح نظارت و خواسته‌های ایشان برای بهبود فضای کسب‌وکار بود.
یکی از نقایصی مشهود در کشور ما، این است که برای تقویت کار راهه جوانان و همین‌طور برای کمتر کردن حرکت‌های ناموفق و تلاش‌های نافرجام آنان مانند سایر کشورها مبادرت نهادهای سازی‌های مربوطه نکرده است. علی‌رغم اینکه جوانان در همه مراحل حساس کشور، مانند انقلاب، جنگ در برهه‌های مهم اجتماعی-سیاسی کشور سرنوشت‌ساز و موفق بودند، اما جای خالی آن‌ها در عرصه تصمیم‌گیری و مدیریت دیده می‌شود. این مسئله-حضور و عدم حضور- تبدیل به تناقضی در سیاست‌ها و رفتارهای اجتماعی، حکمرانی و نهادی کشور ماست.
در ایران عملاً نهادها را در سیطره دولت می‌خواهیم؛ وزارت وزرش، سازمان جوانان، بنیاد نخبگان و امثال این در کشور وجود دارد ولی دولتی هستند. نهادی در سایر بخش‌های کشور وجود ندارد تا جوانان بتوانند در کارنامه خود هم‌افزایی و ورود به بازار کار، فعالیت اجتماعی و سیاسی را تجربه کنند. ما مسیر را برای حضور جوانان فراهم نمی‌کنیم.
در دنیا تجربه نهادی حضور جوانان در عرصه‌های متعدد مدیریتی-کنشگری به چه زمانی برمی‌گردد؟
در حوزه اقتصادی این حضور جدی از سال 1915 شروع‌شده است و 5 سال بعد یعنی در سال 1920 نخستین اتاق ملی جوانان تأسیس شد. سپس با شکل گرفتن اتاق‌های جوانان در کشورهای دیگر و ایجاد ارتباط بین این اتاق‌ها این حرکت شکل گسترده‌تری به خود گرفت تا اینکه در سال 1944 «اتاق بین‌المللی جوانان» با گردهمایی 30 اتاق جوانان در شهر مکزیکوسیتی بنا نهاده شد. ازآن‌پس روند تأسیس اتاق جوانان در اقصی نقاط دنیا شکل جدی‌تری به خود گرفت و اکنون در بیش از 120 کشور دنیا اتاق بازرگانی جوانان به وجود آمده است.
شما از چه سالی این مطالبه را مطرح می‌کنید؟
حدود 16 سال از زمانی که برای نخستین بار برای تشکیل اتاق جوانان در ایران آستین را بالا زدیم، می‌گذرد. متأسفانه مقاومت در برابر ایجاد این نهاد جاافتاده و ضروری بسیار بود تا خوشبختانه در این دوره باتدبیر و همگامی هیأت رئیسه کنونی اتاق ایران این طلسم شکسته شد و اساسنامه و کلیات تشکیل اتاق‌های جوانان استانی در جلسه مورخ 31 تیرماه امسال به تصویب رسید.
انتظار می‌رود که بخش خصوصی منتقد بروکراسی‌های زائد، خود درگیر چنین مشکلاتی نباشد.
در بعد اقتصادی هم وضعیت این‌گونه است. نه‌تنها در چارچوب دولتی اتفاقی در این رابطه نیفتاده بلکه در بخش خصوصی هم با اتکا به رفتاری مشابه، کمتر مجالی تاکنون برای جوانان فراهم‌شده بود. جوانهراسی در اتاق بازرگانی و در نهادهای اقتصادی بخش خصوصی آشکار و بارز بود. خوشبختانه می‌توانم بگویم این مقاومت‌ها رنگ‌باخته است و امید می‌رود که جوانان فرصت‌های بیشتری در عرصه اقتصاد کشور بیابند.
محدود سنی افرادی که در این نهاد می‌توانند حضورداشته باشند چیست؟
محدوده سنی اعضای اتاق‌های بازرگانی جوانان در اکثر کشورها بین 40-21 سال (و در برخی از آن‌ها 40-18 سال) است. اتاق بازرگانی جوانان به‌مانند بستری برای تقویت حس همکاری و مشارکت فعالان اقتصادی جوان و ارتقاء مهارت‌ها، دانش و تجربیات آن‌ها است و با ایجاد آگاهی در آن‌ها در خصوص موضوعات مهمی چون مسئولیت اجتماعی، اخلاق و فرهنگ کسب‌وکار، اقتصاد و محیط‌زیست، اقتصاد و توسعه و امثالهم دوراندیشی و بصیرت مدیران آینده را برای هدایت، رشد و توسعه پایدار کشور خود آماده می‌کند. همچنین اتاق جوانان یکی از فعال‌ترین تشکل‌های حمایتی و خیریه در بسیاری کشورهاست.
کارکرد این نهاد چیست؟
اتاق جوانان نهادی است با مأموریت چند فعالیت مهم. نخست باشگاهی است برای گردهمایی جوانان فعال اقتصادی کارآفرین که در این باشگاه با یکدیگر آشنا شوند و موضوعات موردعلاقه خود را به اشتراک بگذارند. سپس در راستای این علائق مشترک شرایطی در آن اتاق فراهم می‌شود تا آن‌ها از یکدیگر یاد بگیرند و مهارت‌افزایی کنند. همچنین این امکان برایشان فراهم می‌شود که به شبکه جهانی اتاق‌های جوانان پیوند بخورند و با آن‌ها به همکاری بپردازند.
مشکلات کارآفرینی و مشکلات محیط کسب‌وکار در برنامه‌های اتاق بازرگانی و اتاق جوانان چگونه است؟
اتاق جوانان بیشتر بر روی موضوع کارآفرینی تمرکز می‌کند؛ شروع کسب‌وکار بر مبنای خلاقیت و درک فرصت در بازار است و کارآفرینی فاز آغازین کسب‌وکار تلقی می‌شود. اما محیط کسب‌وکار و مسائل اعم بر کسب‌وکار موجود و فعالیت متداوم و مرسوم و عوامل و علل بیرونی که بر کسب‌وکار تأثیر گذارد، تمرکز می‌کند. لذا اتاق‌های بازرگانی به محیط کسب‌وکار می‌پردازند و اتاق‌های جوانان به محیط کارآفرینی توجه دارد.
از سوی دیگر جوانان بیشتر فرصت کار داوطلبانه داشته و به مفاهیم نو آشنایی دارند و با آگاهی بیشتری با موضوعات جامعه برخورد می‌کنند. ازاین‌روی نقش دیگر اتاق جوانان بازوی ایفای مسئولیت اجتماعی اتاق‌های بازرگانی است.
مأموریتی که غیر از توجه به مسئله کارآفرینی از این اتاق بیرون می‌آید چیست؟
درمجموع مأموریت دیگری از این چارچوب بیرون می‌آید و آن جانشین پروری است. نهادهای قدیمی بخش خصوصی فرصت‌های محدودی برای جانشین پروری فراهم می‌کردند. متناسب نیاز جامعه کسب‌وکار جدید و توسعه‌یافتگی مدل‌های جدید بنگاه‌ها و همچنین تشکل‌ها نیاز به جانشین پروری بسیار بیشتر شده است. مهارت لازم از آن شیوه استادشاگردی و پدر و فرزندی دیگر نمی‌تواند ارائه شود و به نسل بعدی منتقل شود و نهادی مانند اتاق جوانان پاسخی به نیازهای امروز برای جانشین پروری است.
الآن وضعیت این اتاق در چه مرحله‌ای است؟
کلیت اتاق جوانان در جلسه هیات رئیسه به تصویب رسید و اساسنامه برای اتاق استانی جوانان به تصویب رسید. درواقع فرایند عمومی طی شده است، باید این چارچوب و اساسنامه به اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور ابلاغ شود تا هرکدام از اتاق‌ها که مایل‌اند اتاق جوانان خود را تشکیل دهند.