از هفته گذشته دوباره سر و صداهای کاهش نرخ سود بانکی، بلند شده است. اما این بار نه توسط بانک مرکزی، بلکه بانک‌های خصوصی خودشان پیش‌قدم کاهش نرخ سود شدهاند و قصد دارند میزان سود بانکی را تا 15 درصد کاهش دهند. البته به غیر از بانک‌های پارسیان و پاسارگاد، بانک‌های دیگر فعلا در این باره سکوت کرده‌اند.
سکوت شورای پول و اعتبار در جلسه سه شنبه هفته قبل در قبال آنچه تصمیم بانک های کشور برای کاهش نرخ سود عنوان می شد، در کنار تعلل اکثریت بانک ها اعم از خصوصی و دولتی در اعلام همراهی با کاهش نرخ سود به این شائبه دامن زد که هنوز اجماع لازم و کافی برای اجرای این تصمیم وجود ندارد.
به هر حال، عده‌ای از کارشناسان معتقدند نرخ سود بانکی باید هرچه سریع‌تر کاهش یابد و عده‌ای دیگر نیز، مخالف این اقدام هستند.علی سنگینیان، رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران معتقد است : بانک ها از کاهش نرخ سود استقبال می کنند، چرا که با نرخ کمتر سپرده جذب می کنند و با نرخ کمتر هم تسهیلات می دهند و می توانند گردش تسهیلات را افزایش دهند. سنگینیان اعتقاد دارد کاهش نرخ سود می‌تواند بانک‌ها را از ورشکستگی نجات دهد. او می‌گوید:« تعداد زیادی از بانک ها باتوجه به ساختار نامناسب ترازنامه ای و مطالبات غیرجاری از نظر ساختار مالی شکننده اند و در وضعیت مالی بدی هستند. طبیعی است که کاهش نرخ سود می تواند به آن ها کمک کند تا بخشی از مشکلاتشان حل شود. البته این مسئله منوط به این است که مسابقه نرخ سود بین بانک ها از بین برود و در شرایط برابر باهم رقابت کنند.»
البته احمد حاتمی‌یزد، مدیرعامل سابق بانک صادرات و کارشناس بانکداری، معتقد است چالش بر سر نرخ سود بانکی، درد چندانی را از نظام بانکی دوا نمی‌کند. او می‌گوید:«به نظر می‌رسد مشکل نظام مالی و بانکی کشور بسیار عمیق‌تر و پیچیده‌تر از نرخ سود بانکی باشد. بانک‌های ما سال‌ها است که با معضل بسیار بزرگی به نام «مطالبات معوق» روبه‌رو هستند. در واقع بانک‌های ما طی سالیان گذشته، وام‌هایی را به افرادی خاص اعطا کرده‌اند و در قبال آن هیچ گونه وثیقه معتبر و قابل پیگیری دریافت نکرده‌اند. در واقع می‌توان گفت، در موارد زیادی اصلا ضمانتی دریافت نشده است. این معضل باعث شده نظام بانکی، با دو چالش بزرگ نقدینگی و کمبود ذخایر روبه‌رو شود.»
در این میان عده‌ای نیز معتقدند تعیین نرخ سود را نباید بانک‌های خصوصی به دست بگیرد و خود بانک مرکزی باید فعال باشد. محمدحسین ادیب، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در این‌باره به ایسنا می‌گوید:« این کارشناس امور بانکی در این رابطه به دیدگاه بانک مرکزی برای تعیین نرخ سود مبنی بر اینکه نرخ بهره را باید بازار تعیین کرده و خود نباید در این حوزه دخالت کند اشاره کرد و گفت: در حالی که در همه کشورهای سرمایه داری و معتقد به عدم دخالت دولت در بازار، نرخ بهره بین بانکی را(شاخص تعیین نرخ بهره بانکی و سود سپرده) بانک مرکزی تعیین می کند، تفکر حاکم بر بانک مرکزی ایران دست طرفداران اقتصاد بازار را از پشت بسته است و بر بنیاد این اعتقاد، بانک مرکزی معتقد است که شورای پول و اعتبار نباید در این حوزه دخالت کند، این در حالی است که درهیچ کشور سرمایه داری نرخ بهره را بازار تعیین نمی کند.»
او ادامه می‌دهد:«اما طرفداران افراطی بازار آزاد در ایران پشت این مطلب پنهان شدهاند و مدام در تریبون های خود اعلام می کنند که اگر اداره امور بیابانهای جهان به دولتها واگذار می شد جهان با کمبود شن مواجه بود و با پنهان شدن پشت این تئوری، اجازه داده اند تا ۱۰ موسسه مالی و بانک کوچک ورشکسته "مسکن محور" که سپرده های مردم را به شرکتهای زیر مجموعه خود وام داده و وارد بخش مسکن شده اند، همه را به دنبال خود بکشند.»
به هر حال، با وجود سر و صداهای اخیر، هنوز نشانه‌ای از همراهی دولتی‌ها با این تصمیم بانک‌های خصوصی دیده نمی‌شود و موضع‌گیری بارزی نیز نداشته‌اند. تنها ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی روز گذشته در این‌باره گفته بود:« بانک مرکزی تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا نرخ سود بانکی در دامنه قابل قبول خود که همان اختلاف اندک با نرخ تورم است، قرار گیرد و برای تحقق این مهم، بانک ها باید با بانک مرکزی همکاری داشته باشند. چند سالی است که شاهد نرخ سود مثبت افراطی هستیم و علت این امر رقابت ناسالم بانک ها برای جذب سپرده ها بوده است.»