گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی از وضعیت بازار نفت حاکی از این است که به‌رغم کاهش سطح تولید اوپک و متحدانش، موجودی انبارهای نفت در جهان طی شش‌ماهه نخست سال جاری میلادی افزایش یافته است.
بر اساس این گزارش، کاهش نرخ رشد تقاضای جهانی نفت به دلیل تضعیف چشم‌انداز اقتصاد جهانی باعث شد در شش‌ماهه نخست سال 2019 بازار نفت حدود 900 هزار بشکه در روز مازاد عرضه داشته باشد. کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی معتقدند با توجه به پیش‌بینی کاهش نرخ رشد اقتصاد جهانی در سال آینده میلادی، احتمالاً کشورهای عضو اوپک مجبور خواهند شد به‌منظور حفظ توازن در بازار نفت، سطح تولید خود را بار دیگر کاهش داده و به کمترین میزان آن در 17 سال اخیر برسانند.
پس از آن که ائتلاف نفتی موسوم به «اوپک پلاس» در اوایل سال 2017 تصمیم به اجرای طرح فریز نفتی گرفت، بازار نفت طی دوره‌های سه‌ماهه دوم، سوم و چهارم سال 2017 با کسری عرضه مواجه شد اما در سال 2018 بار دیگر مازاد عرضه به بازار نفت بازگشت و حتی تمدید طرح فریز نفتی از سوی کشورهای اوپک پلاس نیز نتوانست این مازاد عرضه را از بین ببرد.
در سه‌ماهه نخست سال جاری میلادی نرخ رشد تقاضای جهانی نفت به کمترین میزان آن از سال 2011 تاکنون رسید و در سه‌ماهه دوم نیز نرخ رشد تقاضا کمتر از پیش‌بینی کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی بود. دلیل رشد کمتر از انتظار تقاضای جهانی نفت را باید در افت شاخص‌های تولید صنعتی در جهان جستجو کرد که در نهایت باعث شد تلاش‌های اوپک و شرکایش برای متعادل نگاه داشتن بازار نفت از طریق کاهش عرضه، به جایی نرسد. از طرفی افزایش تولید نفت در کشورهای خارج از ائتلاف اوپک پلاس موجب شده است تا اعضای این ائتلاف نفتی کار بسیار دشواری برای ایجاد توازن در بازار نفت داشته باشند.
اگرچه قیمت نفت برنت دریای شمال در بازار لندن از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون حدود 25 درصد افزایش یافته است اما حتی با احتساب این افزایش نسبتاً قابل‌توجه، هر بشکه نفت برنت در حال حاضر در قیمتی نزدیک به 67 دلار معامله می‌شود که فاصله زیادی با سقف قیمتی آن در سال گذشته میلادی (حدود 86 دلار) دارد. پایین بودن قیمت نفت برای عربستان سعودی و دیگر اعضای اوپک که برای تأمین بودجه دولت نیازمند فروش نفت به قیمت‌های بالاتر هستند، مشکلاتی را ایجاد کرده است.
هفته گذشته اعضای ائتلاف نفتی اوپک پلاس که کشورهای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و صادرکنندگان دیگری از جمله روسیه را در بر می‌گیرد، برای تمدید توافق فریز نفتی تا اوایل سال 2020 به توافق رسیدند. اما گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی که مهم‌ترین نهاد بین‌المللی برای ارائه مشاوره انرژی به اقتصادهای بزرگ جهان محسوب می‌شود، نشان می‌دهد که چالش‌های بیشتری پیش روی اوپک قرار دارد.
آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش اخیر خود، رشد تقاضای جهانی نفت در سه‌ماهه دوم سال جاری میلادی (در قیاس با دوره مشابه سال قبل) را 800 هزار بشکه در روز برآورد کرده است، در حالی که در گزارش ماه گذشته خود پیش‌بینی کرده بود این رقم حدود 1.25 میلیون بشکه در روز باشد.
با این حال آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی قبلی خود از رشد تقاضای انرژی در کل سال 2019 را تغییر نداده و انتظار دارد که تقاضای جهانی نفت در سال جاری میلادی به‌طور متوسط 1.2 میلیون بشکه بیشتر از متوسط روزانه آن در سال گذشته میلادی باشد. کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی بر این باورند که در نیمه دوم سال جاری میلادی روند رشد اقتصاد جهانی بهبود خواهد یافت و این مسئله به افزایش تقاضای نفت منجر خواهد شد.
با توجه به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی باید گفت اوپک در سال آینده میلادی با شرایط دشوارتری مواجه خواهد بود زیرا از یک طرف میزان رشد تقاضای جهانی نفت کاهش خواهد یافت و از طرف دیگر انتظار می‌رود روند افزایش تولید نفت در کشورهای خارج از ائتلاف نفتی اوپک پلاس ادامه پیدا کند.
در نتیجه تحولات بازار نفت، احتمالاً اوپک در سال 2020 نیز مجبور به کاهش تولید خواهد شد و بخش دیگری از بازار خود را از دست خواهد داد. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده است که تولید نفت اوپک در سال آینده میلادی به‌طور متوسط 29.1 میلیون بشکه در روز خواهد بود.
تولید نفت اوپک در ماه گذشته میلادی به‌طور متوسط 29.9 میلیون بشکه در روز بود. در واقع اعضای اوپک طی ماه گذشته حتی بیش از تعهد خود اقدام به کاهش تولید نفت کردند که بخشی از این کاهش بیش از حد تولید به‌صورت داوطلبانه بود و بخش دیگری از آن نیز به تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا مربوط می‌شد.
ممکن است اوپک در سه‌ماهه اول سال آینده میلادی مجبور شود برای جلوگیری از افزایش بی‌رویه موجودی انبارهای نفت جهان، تولید نفت خود را حتی تا سطح 28 میلیون بشکه در روز نیز تقلیل دهد؛ رقمی که این سازمان نفتی از سال 2003 تاکنون هرگز تجربه نکرده است. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، این یک چالش بزرگ برای اوپک محسوب خواهد شد.
البته اوپک خود کاملاً به وجود این چالش بزرگ اذعان دارد و در آخرین ارزیابی خود از وضعیت بازار در سال 2020 نیز خاطرنشان کرده است که اگر اعضای این سازمان نفتی اقدام به کاهش بیشتر سطح تولید نفت نکنند، ممکن است روند صعودی موجودی انبارهای نفت جهان ادامه یابد. با این حال، هفته گذشته «خالد الفالح» وزیر نفت عربستان سعودی که تولید نفت کشورش حتی بیش از میزان تعیین‌شده کاهش یافته است، تلویحاً اعلام کرد که تمایلی به کاهش بیشتر عرضه نفت ندارد.