بیماری همه‌گیر کووید-19 جهان را به یک قلمرو پرمخاطره و ناشناخته کشانده است و عملاً هیچ کشوری در جهان نیست که از این بحران جدید آسیب ندیده باشد.
بیش از نیمی از جمعیت جهان اکنون به‌نوعی تحت مقررات محدودکننده هستند و همه کشورهای جهان –اعم از ثروتمند یا فقیر- وارد رکود اقتصادی شده‌اند؛ رکودی که تنها راه محدود کردنش، همکاری با یکدیگر است. آنچه در کشور چین –به عنوان اولین کانون شیوع بیماری کووید-19 رخ داد- اهمیت همکاری برای عبور از این بحران را به ما یادآور می‌شود.
برقراری قرنطینه کامل در استان هوبئی به مدت دو ماه و مقررات سختگیرانه برای رفت‌وآمد در سایر استان‌ها چین باعث شد که سود شرکت‌های صنعتی این کشور در ماه‌های ژانویه و فوریه (اواسط دی‌ماه تا اواسط اسفندماه) در مقایسه به دوره مشابه سال قبل 40 درصد کاهش یابد. کارخانه‌های چینی حتی پس از بازگشایی در ماه مارس، به دلیل درگیر بودن مشتریان خارجی با بحران کرونا، مشکلاتی همچون لغو یا تعویق سفارشات و معوق شدن پرداخت‌ها را پیش روی خود دیدند.
بنابراین باید به این نکته توجه داشت که حتی اگر وضعیت سلامت عمومی در چین بهبود پیدا کند، بهبود اقتصاد این کشور دست‌کم تا حد مشخصی به بهبود اقتصاد سایر کشورهای جهان بستگی خواهد داشت. با توجه به اینکه درهم‌تنیدگی اقتصاد جهانی، این قضیه درباره تک‌تک کشورهای جهان نیز صدق می‌کند. یعنی اگر ویروس کرونا در داخل یک کشور هم کنترل شود، تداوم مشکل در سایر کشورها جهان –و احتمالاً شکل‌گیری موج‌های بعدی شیوع ویروس کرونا- به توقف روند بهبود در آن کشور منجر خواهد شد.
زنجیره‌های تأمین جهانی نیز همین نکته را به ما می‌گویند. حتی پیش از همه‌گیری کووید-19 نیز زنجیره‌های تأمین جهانی از دو سال کشمکش تجاری میان چین و آمریکا تأثیر پذیرفته بودند. اکنون آنها با ترکیبی از مشکلات شامل توقف تولید، اختلال در حمل‌ونقل و سقوط تقاضای جهانی مواجهند. برآورد سازمان تجارت جهانی این است که تجارت بین‌المللی در سال جاری میلادی می‌تواند تا 32 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یابد. از طرفی نرخ بیکاری در بسیاری از کشورها سر به آسمان کشیده است و تنها در آمریکا ظرف چهار هفته 22 میلیون تقاضا برای دریافت مستمری بیکاری به ثبت رسیده است.
در این شرایط حساس، ماه بهتر از هر زمان دیگری متوجه شده‌ایم که سرنوشت کشورهای جهان تا چه اندازه با یکدیگر گره خورده و وابسته است. برخلاف تفکرات برخی افراد، هیچ کشوری نمی‌تواند به‌تنهایی پیروز شود. در روزهایی که جهان با یک رکود شدید و یک فاجعه انسانی مبارزه می‌کند، مواضع سیاسی ناسیونالیستی آخرین چیزی است که ما باید به آن فکر کنیم.
تنها راه حداقل‌سازی اثرات بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا، همبستگی بین کشورهاست. دولت‌ها برای حمایت از شهروندان خود باید با یکدیگر همکاری کنند تا بتوانند راهکارهایی را توسعه دهند که به نفع همه باشد. نخستین گام، حذف تعرفه‌های حمایت‌گرایانه و سایر موانع تجاری است تا از این طریق کالاهای حیاتی –به‌ویژه اقلام و تجهیزات پزشکی و دارویی، غذا و سایر اقلام ضروری- راحت‌تر به دست کسانی که به آنها نیاز دارند، برسد. تا زمانی که تک‌تک مردم ایمن نباشند، هیچ‌کس به‌تنهایی در برابر این بیماری ایمن نخواهد بود.
یکی دیگر از مصادیق همبستگی در شرایط کنونی این است که برای حفظ شغل‌ها، درآمدها و معیشت افراد در سراسر جهان تلاش کنیم. این کار مستلزم اتخاذ تمهیدات مختلفی است که از جمله آنها می‌توان به اقدامات عملی برای فعال نگاه داشتن کسب‌وکارهای کوچک و متوسط اشاره کرد؛ نکته‌ای که اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) نیز بر آن تأکید ویژه دارد.
در اقتصادهای بزرگ جهان، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط سهم قابل‌توجهی در اشتغال افراد دارند و بسیاری از کالاها و خدماتی که ما هرروز مصرف می‌کنیم را تولید می‌کنند. برای اینکه اطمینان حاصل کنیم که رکود اقتصادی منجر به بروز آسیب‌های ساختاری نمی‌شود، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط باید مورد حمایت قرار گیرند. البته مسئله چیزی فراتر از حفظ کسب‌وکارهای فعلی برای یک مدت مشخص و بازگرداندن آنها به وضعیت عادی است. همچنان که مشغول ترسیم یک مسیر مناسب برای خروج از بحران کووید-19 هستیم، هدفمان باید خلق یک آینده بهتر برای جهان باشد؛ آینده‌ای که نه با رقابت‌های منفی و سوءاستفاده کشورها از تجارت به‌عنوان اسلحه‌ای علیه دیگران، بلکه با همکاری‌هایی که منافع متقابل را تأمین می‌کند، ساخته می‌شود.
در حالی که برای احیای چندجانبه‌گرایی تلاش می‌کنیم، باید ساختار چندجانبه‌گرایی را به‌گونه‌ای اصلاح کنیم که ابعاد متعدد وابستگی متقابل کشورها به یکدیگر را به رسمیت بشناسد و بازتاب دهد. اولین و مهم‌ترین مسئله این است که تجارت آزاد و پایدار –که یک راهکار ثابت‌شده برای توانمندسازی همه کشورها اعم از بزرگ یا کوچک، ثروتمند یا فقیر در مسیر دستیابی به رشد اقتصادی مناسب و کاهش فقر است- باید در سطح جهان تضمین شود. تجارت در واقع زیربنای صلح و ثبات جهانی است زیرا باعث می‌شود که همه کشورها سهمی از یک نظام جهانی یکسان داشته باشند.
برای دستیابی به این هدف، مسائلی فراتر از لغو تعرفه‌های تجاری، برداشتن موانع اداری و رفع محدودیت‌های فرامرزی که جریان آزاد کالاهای مصرفی اساسی، کالاهای صنعتی و به‌ویژه انتقال فناوری را دچار اختلال می‌کند، باید مد نظر قرار گیرد. کشورها باید این واقعیت را متوجه شوند که یا همه ما از طریق بهبود دسترسی همگانی به ابزارهایی که برای بهبود کیفیت زندگی و توسعه صنایع و نوآوری لازم است، برنده می‌شویم و یا همه با هم شکست می‌خوریم و رفاهمان کاهش می‌یابد.
بهبود قابل‌توجه دسترسی به منابع مالی به‌ویژه در اقتصادهای نوظهور جهان که با شکاف تأمین مالی بیش از 1 تریلیون دلاری مواجهند، در این شرایط از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. ناکافی بودن حجم تجارت و منابع مالی برای سرمایه‌گذاری‌های جدید، آسیب زیادی به کسب‌وکارها –به‌ویژه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط- وارد می‌کند و توانایی آنها برای نوآوری و توسعه فعالیت‌هایشان در دوران رونق و بقا در دوران رکود را کاهش می‌دهد. به همین دلیل است که اتاق بازرگانی بین‌المللی از بانک‌ها خواسته است که تأمین مالی کوتاه‌مدت و فوری شرکت‌ها را به‌منظور کاهش اثرات بسیار نامطلوب بحران کووید-19 تقویت کرده و این امکان را برای آنها فراهم کنند که در دوران کمبود نقدینگی همچنان به فعالیت‌های تجاری خود ادامه دهند.
البته در این زمینه باید اقدامات بسیار بیشتری صورت گیرد. در جریان بحران مالی جهانی 2008 اگرچه تقویت تأمین مالی فعالیت‌های تجاری نقش یک کاتالیزور را برای بهبود اقتصاد جهانی ایفا کرد، اما پس از آن دیگر پیشرفت بیشتری در این زمینه حاصل نشد. برای تضمین بهبودی پایدار از این بحران و توسعه یک ساختار مستحکم و فراگیر در اقتصاد جهانی در بلندمدت، تأمین مالی فعالیت‌های تجاری باید یک جایگاه دائمی در برنامه‌های جهانی داشته باشد.
احیای چندجانبه‌گرایی و تضمین تجارت آزاد، اهدافی کاملاً دست‌یافتنی هستند. برای دستیابی به این اهداف نیازی به قوانین جدید و منابع جدید نیست؛ تنها با تعهد و همبستگی می‌توان این اهداف را محقق کرد. در ازای این تعهد و همبستگی، ما به توسعه پایدار و فراگیر دست پیدا می‌کنیم که این یک دستاورد بسیار بزرگ خواهد بود.
اهمیت کمک‌های بشردوستانه در دوران بحران، از مدت‌ها قبل به اثبات رسیده است. اکنون نیز در بحبوحه بحرانی که کل جهان را گرفتار کرده، همه ما باید اهمیت «تجارت بشردوستانه» را درک کنیم.