پس از شیوع ویروس کرونا در کشور و کاهش مصرف فرآورده‌های نفتی که منجر به کاهش شدید تولید برخی پالایشگاه‌های کشور شد، شرکت‌های پالایشی از وزارت نفت خواستار اعمال تخفیف‌های بیشتر در قیمت خوراک شدند.
به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران به نقل از مهر، طبق قانون، قیمت فوب خلیج‌فارس، پایه قیمت‌گذاری خوراک پالایشگاه‌های نفت کشور بود که شرکت ملی نفت با لحاظ کردن ۵ درصد تخفیف برای شرکت‌های پالایشی، پول خوراک را از این شرکت‌ها دریافت می‌کرد.
با پیگیری این درخواست‌ها در وزارت نفت، بیژن زنگنه روز گذشته در حاشیه مراسم امضای قرارداد ۱۳ قرارداد نفتی با شرکت‌های ایرانی از مدل جدید نحوه محاسبه قیمت خوراک خبر داد. وی گفت: قیمت خوراک پتروشیمی را کاهش داده و قیمت خوراک پالایشگاه را اصلاح کردیم که این موضوع باعث بهتر شدن وضعیت این شرکت‌ها در بورس می‌شود.
روند جدید محاسبه قیمت خوراک
بر اساس نامه‌ای که وزیر نفت به معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت در تاریخ ۲۳ مرداد نوشته است، به استناد جز ۱ بند الف ماده «۱» قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) در اجرای ماده (۵) آئین‌نامه ماده (۱) قانون مذکور و با توجه به شرایط تحریم‌ها، نوسان شدید قیمت‌ها و به‌کارگیری روش‌های جدید فروش نفت و فرآورده‌های نفتی، نحوه محاسبه قیمت خوراک برای پالایشگاه‌های نفتی، پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و دو پتروشیمی نوری و بوعلی تغییر کرده است.
بر اساس این روش، دیگر خبری از فوب خلیج‌فارس در قیمت‌گذاری خوراک نیست و آنچه از اهمیت بسیاری برخوردار است، میانگین وزنی صادرات نفت در پایان هرماه شمسی است؛ درست برخلاف گذشته که شرکت ملی نفت، بدون توجه به صادرات نفت کشور، بهای خوراک تحویل داده به واحدهای پالایشی را با شاخص نفت دوبی – عمان محاسبه می‌کرد.
در روش جدید اما قرار است میانگین وزنی صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران ملاک تعیین قیمت خوراک قرار بگیرد. این بدان معناست که با توجه به تخفیف‌هایی که شرکت ملی نفت به پالایشگاه‌های خارجی می‌دهد، همان قیمت را به‌صورت میانگین وزنی برای خوراک پالایشگاه داخلی محاسبه می‌کند.
در این دستورالعمل مقررشده که با توجه به پیچیدگی‌های محاسبه قیمت نهایی به‌صورت ماهانه به دلیل صادرات غیرمتعارف نفت، مدیریت امور بین‌الملل شرکت ملی نفت بر اساس شرایط کلی بازار صادراتی نفت خام و میعانات گازی، قیمت را به‌صورت فصلی و در پایان هر فصل به همراه گزارش توجیهی به «کارگروه مبارزه با تحریم» جهت تصویب همان ارقام برای همان فصل ارائه کند.
گرچه قیمت محاسبه‌شده برای خوراک پالایشگاه‌ها با توجه به محرمانه بودن قیمت نفت صادراتی در شرایط تحریم، هنوز مشخص نیست اما موضوعی که موجب رضایت پالایشگاه‌ها شده، جذابیت کاهش قیمت خوراک است زیرا در شرایط فعلی، شرکت ملی نفت، محموله‌های خود را پایین‌تر از قیمت رسمی به فروش می‌رساند.
با توجه به اینکه میانگین وزنی صادرات نفت، نقش مهمی در فرمول تعیین‌شده دارد، درامد واحدهای پالایشی با افزایش چشمگیری مواجه خواهد شد.
فرمول و میانگین وزنی
پالایشگاه‌های کشور از سه نوع خوراک استفاده می‌کنند؛ نفت سبک، نفت سنگین و میعانت گازی. در فرمولی که برای بخش نفت خام در نظر گرفته‌شده، قیمت مدنظر برای خوراک از کسر یا اضافه میانگین وزنی ارقام صادراتی بر اساس قیمت نفت برنت استخراج می‌شود.
فرض کنید شرکت ملی نفت در شهریورماه، ۱۰ محموله به میزان متفاوت نفت خام از یک‌میلیون بشکه تا ۲.۵ میلیون بشکه و به قیمت‌های متفاوت به خریداران – به‌صورت فوب- فروخته است؛ شرکت ملی نفت با جمع زدن محوله‌ها و «نسبت گیری» به قیمت و تعداد محموله‌ها، به عددی می‌رسد که بهای به‌دست‌آمده از فروش هر بشکه نفت را به قیمت شاخص برنت کسر می‌کند تا عدد مشخص شود. درواقع میانگین قیمت به نسبت حجم، همان میانگین وزنی است که نقش مهمی در تعیین قیمت خوراک ایفا می‌کند.
درباره میعانات گازی دقیقاً همین فرمول تعیین‌کننده است و میانگین وزنی صادرات میعانات، پس از کسر یا اضافه شدن از شاخص نفت برنت مورد محاسبه قرار می‌گیرد. برخلاف گفته‌های وزیر نفت که از کاهش قیمت خوراک پتروشیمی‌ها گفته است، تنها دو پتروشیمی نوری و بندرعباس که خوراکشان میعانات گازی است شامل این تخفیف می‌شوند.
افزایش درآمد پالایشی‌ها
درمجموع باید گفت که با توجه به تخفیف‌های اعمالی برای مشتریان خارجی شرکت ملی نفت که حداقل ٢ دلار در هر بشکه است، شرکت‌های پالایشی نیز از این امتیاز برخوردار شده و با کاهش بهای خوراک مواجه خواهند شد. موضوعی که وزیر نفت هم به آن اشاره کرد و گفت وضعیت شرکت‌های پالایشی بهتر خواهد شد.
به‌عنوان نمونه شرکت پالایش نفت تهران روزانه ۲۵۰ هزار بشکه نفت مصرف می‌کند؛ اگر این شرکت از تخفیف یک‌دلاری در دستورالعمل جدید وزارت نفت برخوردار شود، سالانه بیش از ٩١ میلیون دلار در خوراک خود مشمول تخفیف خواهد شد؛ ازآنجاکه ملاک تسویه پول خوراک، ارز نیمایی است، باقیمت فعلی دلار نیمایی – ۱۹ هزار و ۱۲۰ تومان- حدود ۱.۷۵ هزار میلیارد تومان تخفیف دریافت می‌کند. اگر این تخفیف سه دلار باشد، تخفیف خوراک این واحد پالایشی بیش از ۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود که رقم بزرگ و جذابی برای این پالایشگاه است.
یا درباره پالایشگاه بندرعباس با ظرفیت ۳۵۰ هزار بشکه، هر یک دلار تخفیف معادل ۲.۵ هزار میلیارد تومان کاهش هزینه است و یا برای پالایشگاه اصفهان هر یک دلار تخفیف معادل ۲.۶ هزار میلیارد تومان تخفیف در سال است. برای درک این موضوع بهتر است بدانیم پالایشگاه ۲.۵ هزار میلیارد تومان از سود انباشته خود را برای افزایش سرمایه کنار گذاشته است که قطعاً با تخفیف‌های خوراکی، این واحدهای پالایشی می‌توانند به سمت افزایش سرمایه گام بردارند.
بنا به گفته علیرضا صادق آبادی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، هم‌اکنون ظرفیت پالایشی کشور ۲.۳ میلیون بشکه در روز است که با اضافه شدن ۱۵۰ هزار بشکه میعانات گازی که به دو پتروشیمی نوری و بوعلی فروخته می‌شود، در بدبینانه‌ترین حالت سالانه حدود یک میلیارد دلار تخفیف برای واحدهای پالایشی و پتروشیمی در نظر گرفته می‌شود.