اگرچه به نظر میرسد که با گرایش هرچه بیشتر جامعه جهانی به انرژیها پاک، دوران رونق صنعت نفت جهان رو به پایان است اما نوآوریهای دنیای مدرن به شرکتهای نفتی کمک میکند که با بهبود مستمر فرآیندها و ارتقای شیوههای تحلیل دادهها، همچنان هزینههای خود را کاهش دهند تا بتوانند با انرژیهای پاک رقابت کنند.
همچنان که نااطمینانیها درباره تقاضای جهانی نفت و قیمت آن در ماهها و سالهای آتی شدت مییابد، دیجیتالی شدن فرآیندها و ظهور فناوریهای جدید به صنعت نفت جهان کمک میکند تا بر چالشهای پیش رو غلبه کند. هزینههای مرتبط با زنجیره تأمین همواره جزو مهمترین هزینهها در صنعت نفت جهان بودهاند. این هزینهها طی سالهای اخیر به دلیل پیچیدگی سیستم، استفاده از طرفهای ثالث و بیتوجهی به ضرورت دیجیتالی شدن، روندی صعودی را پیموده و ناکارآمدی در زنجیرههای تأمین علاوه بر افزایش هزینهها موجب به تعویق افتادن پروژهها نیز شده است.
در سال 2017 مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی اعلام کرد که صرفهجویی بالقوه ناشی از دیجیتالی شدن صنعت نفت و گاز جهان میتواند تا 2.5 تریلیون دلار باشد. این صرفهجویی عظیم منوط به این است که شرکتهای نفتی محدودیتهای عملیاتی مرتبط با دیجیتالی شدن فرآیندها را رفع کرده و از فناوریهای نوین استقبال کنند.
دیجیتالی شدن صنعت نفت میتواند تأثیراتی فراتر از صرفهجویی در هزینهها و افزایش درآمدها داشته باشد. فناوریهای جدید میتوانند به کاهش چشمگیر انتشار گازهای گلخانهای در صنعت نفت و گاز منجر شود. با فراگیر شدن این فناوریها در صنعت نفت جهان، تولید گازهای گلخانهای در این صنعت به میزان 1300 تن در روز کاهش خواهد یافت، 800 میلیون گالن آب کمتر مصرف خواهد شد و 230 هزار بشکه و شاهد کاهش 230 هزار بشکهای نشت نفت خواهیم بود.
بازیگران تأثیرگذار در صنعت نفت بهسرعت در حال معرفی فناوریهای جدید هستند. به عنوان مثال فناوری موسوم به دیجیتال تویینز (digital twins) با فراهم کردن شبیهسازیهای سهبعدی این امکان را به مهندسان نفت میدهد که حتی زمانی که به دکلهای نفتی دسترسی ندارند، از راه دور آنها را کنترل کنند. اگرچه نوآوری دیجیتال تویینز مربوط به چندین سال قبل میشود، اما استفاده از آن تنها در جریان همهگیری ویروس کرونا رواج یافت.
میچ فلگ، مدیرعامل شرکت نفت و گاز سریکا انرژی، در این خصوص میگوید: «پیشرفتهای بزرگ در عرصه فناوریهای جدید محاسباتی باعث شده است که شرکتهای بزرگ نفتی نیز از این فناوریها استقبال کرده و به مهندسان خود اجازه دهند که از راه دور کار کنند. این فناوریها بخش زیادی از امکانات مورد نیاز برای رعایت محدودیتهای مرتبط با شیوع ویروس کرونا از جمله ضرورت حفظ فاصله اجتماعی را برای صنعت نفت و گاز جهان فراهم کردهاند.»
علاوه بر این، ما شاهد پیشرفتهای بزرگی در استفاده از فناوریهای مرتبط با تحلیل دادهها در صنعت نفت بودهایم. بر اساس مطالعات میدانی شرکت خدمات نفت و گاز EY که چند ماه قبل انجام شده، حدود 85 درصد از شرکتهای فعال در صنعت نفت و گاز جهان به نوعی از این فناوریها استفاده میکنند. افزایش استفاده از فناوریهای پیشرفته تحلیل دادهها نقش مهمی در روند دیجیتالی شدن صنعت نفت جهان ایفا خواهد کرد.
کارشناسان شرکت EY در پژوهش اخیر خود 500 پروژه نفت و گاز که هریک دستکم 1 میلیارد دلار ارزش داشتند را مورد بررسی قرار داده و متوجه شدند که 60 درصد از این پروژهها با تأخیر مواجه شده و 38 درصد از آنها نیز با بودجهای فراتر از برآورد اولیه به انجام رسیدهاند. آنها دریافتند که دلیل تأخیر یا افزایش بودجه مورد نیاز برای تکمیل بسیاری از این پروژهها، ضعف در سیستمهای تحلیل دادهها بوده است که از جمله ضعفهای کلیدی میتوان به نبود دادههای متمرکز و قابل اتکا، فرآیندهای ناکارآمد و نیاز به انتقال دادهها بهصورت دستی اشاره کرد. تأخیر در گزارشدهی و ضعیف بودن ارتباطات نیز در شکست پروژهها نقش ایفا میکنند.
مطالعات شرکت EY نشان میدهد که مدیران شرکتهای بزرگ نفتی از کمک گرفتن از نوآوریها و فناوریهای دیجیتال برای مقابله با چالشهای موجود در صنعت نفت استقبال میکنند. در واقع 80 درصد از مدیران شرکتکننده در نظرسنجی اخیر EY اعلام کردهاند که شرکتهای تحت مدیریت آنها تمایل دارند که بودجهای را برای سرمایهگذاری در فناوریهای جدید اختصاص دهند تا بتوانند خود را با روند پیشرفت فناوری در صنعت نفت همگام کنند. از طرفی 58 درصد از آنها گفتهاند که با توجه به لزوم واکنش فوری به تحولات ناشی از بحران جهانی کرونا، باید برای سرمایهگذاری در این نوع فناوریها تعجیل کرد.
اگرچه همهگیری کووید-19 از چندین طریق به صنعت نفت ضربه زده و باعث کاهش تقاضا و تولید نفت در بسیاری از نقاط جهان شده است، اما مزایایی را نیز برای صنعت نفت جهان به همراه داشته است که شاید مهمترین آنها درک هرچه بیشتر ضرورت دیجیتالی شدن و استفاده از آخرین فناوریهای موجود باشد. شرکتهای نفتی اکنون مشتاقانه به دنبال یافتن راهکارهای جایگزین برای غلبه بر محدودیتهای غیرقابل پیشبینی ناشی از شیوع جهانی ویروس کرونا هستند. برخی از آنها اکنون از سامانههای پایش و نظارت از راه دور و پهپادهای پیشرفته برای رصد کردن خطوط لوله انتقال نفت و فرآوردههای نفتی استفاده میکنند.
شرکتهای نفتی اکنون سعی دارند به کمک اتوماسیون و با دستیابی به کارآیی بالاتر در فعالیتهای خود، بر نگرانیهای اقتصادی ناشی از کاهش تقاضا و قیمت نفت و گاز فائق آیند و موفقیت آنها در این زمینه میتواند حیات و پیشرفت صنعت نفت جهان را برای دهههای آتی تضمین کند.