شرکت‌های نفتی آمریکا به‌زودی شاهد حضور یک رئیس‌جمهور حساس به مسائل زیست‌محیطی در کاخ سفید خواهند بود؛ رئیس‌جمهوری که بارها وعده گذار از انرژی‌های فسیلی به انرژی‌های پاک را مطرح کرده است.
بسیاری انتظار داشتند که با پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا موجی از ترس و نگرانی بر صنعت نفت جهان حاکم شود، اما نه‌تنها تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده است بلکه این روزها خوش‌بینی عجیبی در بازار جهانی نفت مشاهده می‌شود و قیمت نفت به بالاترین سطح خود در 8 ماه اخیر رسیده است.
صنعت نفت و گاز آمریکا طی یک دهه اخیر شاهد تحولات بزرگی بوده و انقلاب نفت شیل، آمریکا را به بزرگترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل کرده است. برخلاف دونالد ترامپ که برای صنعت نفت و گاز آمریکا یک متحد بزرگ محسوب می‌شد، جو بایدن همواره از هزینه‌های هنگفت انتشار گازهای گلخانه‌ای برای آب‌وهوای زمین سخن می‌گوید و در این خصوص هشدار می‌دهد.
با این حال،فعالان صنعت نفت و گاز آمریکا معتقدند که امکان مصالحه با رئیس‌جمهور منتخب این کشور وجود دارد و از طرفی سنای آمریکا –که احتمالاً اکثریت آن در دست جمهوری‌خواهان باقی خواهد ماند- نیز می‌تواند وی را محدود کند. ین اشنایدر، مدیرعامل شرکت اِنوِروس که در زمینه جمع‌آوری و تحلیل داده برای شرکت‌های نفت و گاز فعالیت می‌کند، در این خصوص می‌گوید: «واکنش احساسی به پیروزی بایدن این است که خبر خوبی برای صنعت نفت نیست؛ ولی ما ضمن حفظ جانب احتیاط، خوش‌بین هستیم.»
انتظار می‌رود که جو بایدن برای اجرای برنامه‌های خود با مخالفت‌ها و موانع بسیار زیادی مواجه شود. بایدن مقابله با تغییرات نامطلوب آب‌وهوایی را در شمار مهم‌ترین برنامه‌های خود قرار داده و به نظر می‌رسد که حتی بدون همراهی سنا نیز بتواند اقداماتی را صورت دهد که به کاهش سود شرکت‌های نفتی منجر شود. از طرفی احتمالاً دولت بایدن در حوزه سیاست خارجی نیز برخلاف دولت ترامپ، منافع شرکت‌های نفتی را در اولویت قرار نخواهد داد.
مقررات زیست‌محیطی که در دوران ریاست جمهوری ترامپ یکی پس از دیگری لغو شدند نیز احتمالاً در دولت بایدن دوباره برقرار خواهند شد. علاوه بر این، انتظار می‌رود که رئیس‌جمهور آینده آمریکا حفاری‌های نفتی در اراضی نفتی را محدود کند؛ اقدامی که احتمالاً با صدور یک فرمان اجرایی به انجام خواهد رسید.
اما هیچ‌یک از این موارد نباید باعث شود که ما کار صنعت نفت و شرکت‌های نفتی را تمام شده بدانیم. محدود کردن حفاری در اراضی فدرال شاید ضربه بزرگی بر پیکر برخی شرکت‌ها –به‌ویژه شرکت‌هایی که در میادین نفتی ایالت نیومکزیکو مشغول حفاری هستند و از زمین‌هایی که دولت فدرال به آنها اجاره داده سود هنگفتی کسب می‌کنند- باشد، اما این تغییرات تأثیر چندانی بر کسب‌وکار اکثر شرکت‌های فعال در حوزه نفت و گاز آمریکا نخواهد داشت.
رنه سانتوس، تحلیلگر شرکت اس اند پی گلوبال پلاتز، در این رابطه تأکید می‌کند: «درباره زمین‌های خصوصی، داستان کاملاً متفاوت است. کاخ سفید این قدرت را ندارد که به شرکتی که مثلاً در جنوب تگزاس در حال حفاری برای استخراج نفت است بگوید که شما از این حق حفاری ندارید.»
بایدن از یک تحول سیاستی بلندپروازانه در حوزه انرژی و محیط زیست سخن گفته است، اما طرح بایدن با طرح موسوم به نیودیل سبز (Green New Deal) تفاوت دارد؛ هرچند این دو طرح برخی اهداف مشترک را نیز دنبال می‌کنند. از جمله ابعاد طرح بزرگ جو بایدن می‌توان به سرمایه‌گذاری گسترده در انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی که رقبای سوخت‌های فسیلی هستند، اشاره کرد. این طرح همچنین از افزایش تولید وسایل نقلیه برقی- که تقاضا برای بنزین و گازوئیل را کاهش می‌دهد- حمایت می‌کند.
اما طرح انرژی جو بایدن برخی سیاست‌هایی که باعث نگرانی فعالان صنعت نفت در آمریکا شده است را در بر نمی‌گیرد. مثلاً در این طرح به ممنوعیت صادرات نفت خام و یا ممنوعیت کامل فرکینگ (فناوری شکست هیدرولیکی) اشاره‌ای نشده است. علاوه بر این، جسورانه‌ترین طرح‌هایی که جو بایدن از آنها صحبت کرده است اغلب برای اجرایی شدن نیاز به مصوبه سنا دارند و به نظر می‌رسد که با مشخص شدن نتیجه دور دوم انتخابات سنا در ایالت جورجیا که در اوایل ماه ژانویه (اواسط دی‌ماه) برگزار می‌شود، بار دیگر جمهوری‌خواهان اکثریت کرسی‌های سنا را در اختیار خواهند داشت. چشم‌انداز بروز اختلاف میان دولت آینده آمریکا با کنگره بر سر برخی مسائل باعث شده است که بسیاری از تحلیلگران صنعت نفت امیدوار به فراهم شدن فضایی برای اقدامات ملایم‌تر و مصالحه بر سر راهکارهای میانه باشند. رنه سانتوس، تحلیلگر شرکت اس اند پی گلوبال پلاتز، در این خصوص می‌گوید: «من شخصاً فکر نمی‌کنم که سیاست‌های رادیکالی در راه باشد، مگر اینکه جناح‌های لیبرال‌تر حزب دموکرات نفوذ بیشتری در دولت بایدن پیدا کنند.»
پس تکلیف اظهارات به‌یادماندنی جو بایدن در آخرین مناظره انتخاباتی چه می‌شود؟ او در آن مناظره تأکید کرد که از «گذار از صنعت نفت» حمایت می‌کند؛ اما بلافاصله پس از مناظره اظهاراتش را اصلاح و در گفتگو با خبرنگاران ضمن تأکید بر اینکه «ما در بلندمدت از سوخت‌های فسیلی خلاص نخواهیم شد.» اعلام کرد که منظورش این بوده که می‌خواهد یارانه‌های نفت و گاز را قطع کند، اما هیچ قصدی برای زمین‌گیر کردن کل صنعت نفت آمریکا ندارد.
نکته مهم‌تر این است که گذار از نفت به انرژی‌های پاک اصلاً برای کسانی که درون صنعت نفت حضور دارند، مسئله جدید و غافلگیرکننده‌ای نیست. صنعت نفت از مدت‌ها قبل در حال آماده‌سازی خود برای چنین سناریویی بوده است. در عین حال فعالان صنعت نفت تأکید می‌کنند که فرآیند گذار از نفت به انرژی‌های پاک ممکن است مدت زیادی طول بکشد. از طرفی به گفته ین اشنایدر، مدیرعامل شرکت اِنوِروس، فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی در واقع فرآیندی است که در سطح جامعه در جریان است و لزوماً ارتباطی با دولت‌ها ندارد. اشنایدر بر این باور است که رئیس‌جمهوری که بتواند فرآیند گذار تدریجی از نفت به انرژی‌های پاک را مدیریت کند، احتمالاً برای صنعت نفت بهتری از دونالد ترامپ است که به‌کلی منکر این فرآیند است.
از طرفی درست نیست که چشم‌انداز و سرنوشت صنعت نفت و گاز را تنها به اینکه چه کسی رئیس‌جمهور است، گره بزنیم. در حال حاضر همه‌گیری ویروس کرونا باعث کاهش شدید سفرها شده، تقاضای جهانی نفت را به‌طور بی‌سابقه‌ای کاهش داده و فاجعه عظیمی را برای بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه نفت و گاز رقم زده است. حداقل در کوتاه‌مدت، مهم‌ترین مسئله برای صنعت نفت و گاز و انرژی‌های فسیلی این است که ویروس کرونا تحت کنترل درآید.
در پایان باید تأکید کرد که شاید جو بایدن انتخاب اول مدیران ارشد شرکت‌های نفتی نباشد، اما حضور او در کاخ سفید به معنای به صدا در آمدن ناقوس مرگ برای صنعت نفت و گاز نیست. حلیما کرافت، از مدیران ارشد بانک سرمایه‌گذاری آربی‌سی کپیتال، در این خصوص می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم که انتخاب شدن بایدن یک حمله تمام‌عیار به صنعت نفت باشد. تنها چیزی که می‌توان گفت این است که او به اندازه رئیس‌جمهور ترامپ در بین فعالان این صنعت محبوب نخواهد بود.»