همایش تخصصی «قطب نمای تجارت ترکیه» با حضور مدیر دفتر غرب آسیا سازمان توسعه تجارت، رایزن بازرگانی سفارت ترکیه در تهران، رئیس و اعضای اتاق مشترک ایران و ترکیه، رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی اتاق ایران و جمعی از فعالان اقتصادی مرتبط با ترکیه در اتاق ایران برگزار شد.
در این نشست مهرداد سعادت، رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه با طرح درخواست واگذاری تجارت ایران با ترکیه به بخش خصوصی گفت: دولت نمی‌تواند تاجر خوبی باشد. اما بخش خصوصی واقعی پای کار آمده و می‌تواند با حمایت دولت فعالیت کند. او با اشاره به اینکه ایران نتوانست ظرفیت 15 میلیارد دلاری خود را از حجم تجارت 500 میلیارد دلاری ترکیه در سال گذشته محقق کند ادامه داد: اگرچه صادرات ما به ترکیه رو به رشد است اما راضی‌کننده نیست. در حالی که ما برای تحقق این 15 میلیارد دلار نیاز به بازاریابی نداریم و این سهم مربوط به کالاهای مزیت دار ماست. بنابراین باید با اعتماد به بخش خصوصی این پتانسیل عملیاتی شود. 85 درصد اقتصاد ترکیه در دست بخش خصوصی است و آن‌ها بیشتر تمایل دارند با بخش خصوصی ایران وارد تعامل شوند اما در ایران این امکان کمتر برای مشارکت بخش خصوصی فراهم است.
او تأکید کرد: باید هر چه زودتر تجارت ترجیحی بین ایران و ترکیه به سرانجام برسد و کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور هم بعد از مدت‌ها وقفه برگزار شود.
چشم‌انداز 15 میلیارد دلاری ایران و ترکیه تا سال 1404
در ادامه فرزاد پیلتن، مدیرکل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت با تأکید بر اینکه ایران و ترکیه می‌توانند شرکای تجاری بسیار مناسبی برای هم باشند ادامه داد: در زمینه صادرات می‌توانیم رشد بیشتری را با ترکیه هدف‌گذاری کنیم چون زیرساخت‌ها تقریباً فراهم است. در زمینه واردات هم ترکیه می‌تواند نقش ویژه در تأمین نیازهای کشور داشته باشد. در زمینه ترانزیت همکاری‌های خوبی بین دو کشور وجود دارد و ایران و ترکیه گذرگاه‌های خوبی برای صادرات کالاهای یکدیگر به کشورهای ثالث هستند.
به گفته او خدمات فنی و مهندسی، صادرات مجدد و تولید مشترک می‌تواند از دیگر زمینه‌های بسیار خوب همکاری میان ایران و ترکیه باشد.
او با اشاره به موافقت‌نامه تجارت ترجیحی میان ایران و ترکیه گفت: این موافقت‌نامه 400 تا 500 کالا بین دو کشور را در بر می‌گیرد اما برخی از این کالا مشمول تحریم‌ها شده‌اند و بنابراین برای اثربخشی این موافقت‌نامه باید مذاکرات بیشتری انجام بدهیم.
پیلتن دریافت عوارض از برخی کالاهای ایرانی فراتر از عرف بین‌الملل و یا ایجاد محدودیت‌هایی در ترانزیت کالاهای ایرانی و ایجاد انحصاراتی برای برخی شرکت‌های ایرانی در بازار ترکیه را از جمله موانع موجود در توسعه روابط دو کشور دانست و گفت: در صدد حل‌وفصل این مسائل از طریق گفت‌وگو هستیم.
او تأکید کرد: تا سال 1404 هدف‌گذاری حداقل 15 میلیارد دلاری در تجارت با ترکیه تعریف کردیم که قرار است با کمک بخش خصوصی اتفاق بیفتد.
دولت‌ها باید هزینه‌های اضافی مبادله در تجارت را پایین بیاورند
بولند اورهان، رایزن بازرگانی ارشد سفارت ترکیه در تهران نیز در این نشست با بیان اینکه همسایگی ترکیه با اروپا مزیت‌های ویژه‌ای را به ترکیه می‌دهد ادامه داد: موانع و مشکلات تجارت بیش از اینکه به تعرفه‌های گمرکی مرتبط باشد به روندها و رویه‌ها و هزینه‌های اضافی مربوط است که بر تجار مترتب می‌شود. بخش دولتی باید تسهیل روند تجارت برای بازرگانان با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و پرهیز از اقدامات پیچیده و سنتی را دنبال کند.
او با تأکید بر عنصر شفافیت در تجارت گفت: همه قوانین و هزینه‌هایی که متوجه تجارت هستند باید شفاف و اسناد آن‌ها در دسترس تجار باشند. هرچه نقش اتاق‌های بازرگانی و اتاق‌های مشترک و مجامع صادراتی در تجارت پررنگ‌تر شود می‌تواند شفافیت را افزایش دهد.
تجارت ایران و ترکیه شفاف و خوش‌بینانه نیست
فراز چمنی رئیس گروه ترکیه در دفتر غرب آسیا سازمان توسعه تجارت با اشاره به ضرورت‌های اصلاح موانع مذاکرات تجاری ایران و ترکیه گفت: سطح تجارت ایران و ترکیه را از 1.5 میلیارد دلار به 22 میلیارد دلار در سال 2012 رساندیم اما بعد از آن اتفاقات خوبی رخ نداد. اگرچه چشم‌انداز 30 میلیارد دلاری در حجم مبادلات دو کشور تعیین شد و موافقت‌نامه تجارت ترجیحی به امضا رسید اما همه این‌ها کارکرد خود را از دست دادند.
او با بیان اینکه هر دو کشور موانعی در مسیر تجارت با یکدیگر ایجاد کردند افزود: اگرچه در سال 1400 حجم تجارت دو کشور به 13 میلیارد دلار رسید اما مسئله این است که این رقم در بازار دو کشور جذب نمی‌شود. یعنی تراز تجاری نه برای ایران و نه ترکیه مثبت نیست و دو کشور فقط کالاهای خود را از مسیر یکدیگر ترانزیت می‌کنند. این تجارت شفاف و روشن و خوش‌بینانه نیست.
به گفته او توسعه موافقت‌نامه تجارت ترجیحی، به روز کردن موافقت‌نامه تجارت مرزی دو کشور، توسعه و مدرنیزه کردن بازارچه‌های مرزی طبق تفاهم‌نامه سال 1391 و حل کلیه مشکلات تجاری دو کشور و توسعه روابط در قالب تفاهم‌نامه جامع همکاری‌های مشترک تجاری ایران و ترکیه از جمله اقدامات سازمان توسعه تجارت برای افزایش همکاری‌های تجاری ایران و ترکیه است.
اتاق‌های مشترک مرکز داوری تأسیس کنند
در بخش دیگری از این همایش، حسین میرمحمد صادقی، رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی اتاق ایران با بیان اینکه در این موسسه سیاست افزایش همکاری‌های آموزشی با اتاق‌های مشترک دنبال می‌شود ادامه داد: اختلافات قراردادی در تجارت‌ها اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین در یک قرارداد باید دو کار انجام شود؛ اول اینکه مشخص شود قانون صالح برای تفسیر آن قرارداد، قانون کدام کشور یا کنوانسیون بین‌المللی است. دوم اینکه اختلاف باید در چه مرجعی حل شود؛ دادگاه یا داوری؟.
او با اشاره به اینکه معمولاً در قراردادهای تجاری داوری روش مقبول‌تری است گفت: حفظ مسئله محرمانگی، سرعت رسیدگی در داوری برخورداری از تخصص در داوری، ارزانی فرایند رسیدگی و امکان چند داوری از جمله مزایای داوری نسبت به دادرسی هستند. به این دلایل در اختلافات دنیا بیشتر به امر داوری توجه می‌شود که می‌تواند موردی یا سازمانی باشد. داوری سازمانی این حسن را دارد که نظم بیشتری دارد و محل داوری معلوم است هرچند داوری سازمانی گران‌تر است.
میرمحمدصادقی تأکید کرد: یکی از کارهایی که اتاق‌های مشترک می‌توانند انجام دهند این است که آن‌ها هم مراکز داوری داشته باشند تا در موارد اختلاف تجار دو کشور بتوانند به آن مراجعه کنند.