در گزارش اخیر مرکز پژوهشهای اتاق ایران که با عنوان «عربستان سعودی در زنجیره ارزش جهانی» منتشر شده، عنوان شده: عربستان سعودی در مسیر تنوعبخشی به اقتصاد خود و ادغام در زنجیره ارزش جهانی پیشرفتهای قابل توجهی داشته است، هرچند همچنان با چالشهای مهمی روبرو است.
در این گزارش آمده است: در سالهای اخیر عربستان موفق شده بیش از ۱۸۰ شرکت چندملیتی را برای تأسیس دفتر مرکزی منطقهای در ریاض متقاعد کند.
بخش معدن، بهویژه محصولات انرژی، با ۹۹.۴ درصد محتوای ارزش افزودهٔ داخلی، صادرات عربستان سعودی را رهبری میکند و پس از آن مواد شیمیایی (۹۱.۵ درصد) و فرآوردههای نفتی (۹۰.۱ درصد) قرار دارند. این بدان معناست که مشارکت عربستان در زنجیره ارزش جهانی عمدتاً پیشینی است.
چین، امریکا و هند مقاصد اصلی صادرات عربستان سعودی هستند که عمدتاً نفت این کشور را وارد میکنند. بخش مواد خام که تحت سلطه نفت و گاز است، ۷۲.۹ درصد از کل صادرات را تشکیل میدهد و بخشهای تولید و خدمات به ترتیب ۱۰.۸ درصد و ۱۲.۶ درصد را به خود اختصاص میدهند.
نرخ مشارکت کلی عربستان سعودی در زنجیره ارزش جهانی ۴۴.۹ درصد است که از میانگینهای منطقهای برای آسیا (۴۸.۸ درصد) و اروپا (۵۶.۴ درصد) پایینتر است.
با وجود تلاشهای صورت گرفته تحت چشمانداز ۲۰۳۰ برای تنوعبخشی به اقتصاد، صادرات عربستان سعودی همچنان از محتوای فناورانه نسبتاً پایینی برخوردار است و فرآوردههای نفتی و نفت بر سبد صادراتی سلطه دارند.
سهم عربستان در بازار جهانی صادرات مواد معدنی، به ویژه نفت، از حدود ۱۳ درصد در سال ۱۹۹۶ به ۵.۴۹ درصد در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است.
میزان گشودگی تجاری عربستان در سال ۲۰۲۲ برابر با ۲۷.۶۲ درصد بود که نشاندهندهٔ سطح متوسطی از ادغام در تجارت جهانی است.
در حالی که عربستان در جذب سرمایهگذاری خارجی و تنوعبخشی به اقتصاد خود گامهای مؤثری برداشته است، اما همچنان در بخشهای غیرنفتی و افزایش مشارکت در زنجیره ارزش جهانی، باید تلاشهای زیادی برای نیل به موقعیت مطلوب صورت دهد.
تلاشهای مداوم این کشور برای تثبیت خود به عنوان یک قطب تجاری منطقهای احتمالاً جایگاه آن را در زنجیره ارزش جهانی در سالهای آینده تقویت خواهد کرد.
متن کامل گزارش «عربستان سعودی در زنجیره ارزش جهانی» را از اینجا بخوانید.