«هرآنچه سخت و استوار است دود می‌شود و به هوا می‌رود»؛ «تجربه مدرنیته»: مارشال برمن؛ ترجمه مراد فرهادپور.
برمن در این کتاب می‌نویسد: «تمامی مناسبات ثابت و منجمد شده، همراه با زنجیره تعصبات و باورهای باستانی و قابل احترام آنها از میان می‌روند و تمامی نسبت‌های نوپدید پیش از آنکه شکل پیدا کنند خصیصه‌ای باستانی به خود می‌گیرند. هرآنچه سخت و استوار است دود می‌شود و به هوا می‌رود… و انسان‌ها در نهایت ناگزیر می‌شوند تا با شرایط واقعی زندگی و مناسبات خود با همنوعان‌شان، رو در رو شوند.» این شواهد در عالم کسب و کار با ورود استارت‌آپ‌ها رخ می‌نماید و هر روز پرسیده می‌شود: آیا کسب‌وکارهای نوین تهدیدی برای کسب‌وکارهای سنتی هستند؟
خسرو فروغان گران‌سایه، رئیس کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق ایران در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: «اگرچه در سال 1396 به تولید و اشتغال تاکید شده است ولی دنیای کسب‌وکار در ایران وضعیت مناسبی ندارد. آنچه ما امروز به آن بازار می‌گوییم و فعالیتی که اسمش را کسب‌وکار می‌گذاریم شباهت اندکی با قرن‌ها و حتی دهه‌های پیشین دارد. تغییرات تکنولوژیک، مگامال‌ها یک دلیل مهم این تغییرات هستند. اما نباید دلایل این تغییرات را به توسعه فناوری تقلیل داد.»
به‌نظر می‌رسد خیلی چیزها تغییر کرده است. جامعه، انسان، فرهنگ و طبیعت همه تغییر کرده‌اند. این تغییرات همیشه مقاومت ایجاد می‌کنند اما در نهایت تغییر غالب می‌شود. فروغان از تغییرات و تاثیر آنها بر کسب‌وکارهای سنتی می‌گوید: «تغییرات اگرچه در نوع خود خوب هستند ولی به دلیل نبود سازوکارهای مناسب و زیرساخت‌های لازم بیشترین آسیب را به حوزه کسب و کار و اشتغال زده است.»
او نگران کسب‌وکارهای سنتی است ولی می‌گوید با تغییر مقابله نمی‌کند. عضو هیات نمایندگان اتاق ایران معتقد است: «اگرچه باید کسب و کارهای سنتی خود را به روز کنند و با فناوری و تاثیر آن آشنا شوند ولی باید دولت، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان‌ها مربوط زیرساخت‌های لازم را برای همه حوزه‌ها در نظر بگیرد.»
کسب‌وکارهای سنتی با کسب‌وکارهای نوین مخالفت می‌کنند؛ فروعان می‌گوید: «آنچه این روزها به عنوان مخالفت کسب‌وکارهای سنتی با کسب‌وکارهای نوین سرو صدایی به پا کرده چیز عجیبی نیست. این مقاومت در برابر تغییر، طبیعی است اما تطبیق با تغییر هم گریزناپذیر است. طبیعی است ترک عادت قرون به سادگی انجام نمی‌شود. اما این تغییر قطعی است ولی باید کاری کرد که جامعه کمترین آسیب را از این تغییر ببیند.»
تهدید استارت‌آپ‌ها و مگامال‌ها
هنگامی‌که در دنیا استارت آپها در حال شکل‌گیری بودند، کلایتون کریستین نظریه نوآوری (یا فناوری) مختل‌کننده (Disruptive innovation or technology) را در سال 1995 مطرح کرد. این پروفسور آمریکایی در آن مقطع پیش‌بینی کرد استارت آپها با توجه به قدرتی که در آینده به دست خواهند آورد می‌توانند بازارهای آفلاین یا سنتی را مختل کنند و بازارهای جدید با بازیگران تازه ایجاد کنند. دیگر بازیگران سنتی بازار نمی‌توانند اثرگذاری چندانی بر قیمتها و روند بازار داشته باشند.
فروغان درباره تاثیر تکنولوژی بر کسب و کارهای سنتی می‌گوید: «هرچقدر هم کسب و کارهای سنتی قوی و پرنفوذ باشند بازهم در طولانی مدت نمی‌توانند مانع جدی بر سر راه کسب و کارهای آنلاین ایجاد کنند. ممکن است در مدت کوتاهی بتوانند مانع فعالیت برخی کسب و کارهای آنلاین شوند اما همانطور که گفتم در بلندمدت کسب و کارهای آنلاین پیروز میدان هستند. بنابراین نمی‌توان مانع رشد استارت‌آپ‌ها شد و فعالیت آنها را به طور کلی متوقف کرد. اما از دولت انتظار می‌رود در ایجاد زیرساخت قانونی-حمایتی برای هر دو حوزه سنتی و نوین تدبیر کند.»
عضو هیات نمایندگان اتاق شیراز می‌گوید: «اگر از دولت انتظار می‌رود در زمینه توسعه تجارت الکترونیک و حمایت از استارت‌آپ نقش ایفا کند، همچنان انتظار می‌رود در حمایت از کسب و کارهای سنتی هم عمل کند و حمایت از یکی به معنای نفی یا حذف دیگری نباشد.»
او معتقد است: «دولت می‌تواند با سیاست‌گذاری درست، کاری کند که این کسب‌وکارها نه به عنوان تهدید برای همدیگر بلکه به عنوان فرصتی برای رشد اقتصادی باشند. استارت آپها و صاحبان کسب و کارهای سنتی می‌توانند از این فرصت برای همکاری با یکدیگر استفاده کنند و به رشد و حفظ بازار یکدیگر کمک کنند.»