به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی یزد، امیرجلیلی با اشاره به ضرورت پرهیز از هرگونه ابهام در مسیر تحقیق اظهار داشت: پژوهش باید کاملاً روشن و دقیق باشد؛ گاهی مباحث جانبی یا حاشیهای باعث انحراف موضوع میشود. اگر مطالعه از نوع میدانی است و اطلاعات از نظام مهندسی، اداره صمت و مجموعههای مرتبط گردآوری میشود، باید مشخص باشد که کدام دادهها واقعاً برای صنعت کاشی و سرامیک قابل استفاده است.
رئیس شورای پژوهشی اتاق یزد افزود، نکته کلیدی این است که معادن باید از منظر نیازهای صنعت سرامیک مورد بررسی قرار گیرند. سپس مشخص شود هر معدن چه ترکیباتی دارد، درصد و حجم ذخایر آن چقدر است و کدامیک قابلیت استفاده در صنعت سرامیک را دارد. قرار نیست محققان وارد فرآیندهای پیچیده آنالیز تخصصی شوند، مگر آنکه در برنامه پژوهشی پیشبینی شده باشد. در این صورت نیز ارائه اطلاعات باید معتبر، دقیق و بهصورت دستهبندیشده انجام گیرد
امیرجلیلی با تأکید بر نقش همکاری دستگاهها بیان کرد: نظام مهندسی معدن، اداره صمت و سایر نهادهای مرتبط باید در کنار تیم پژوهشی قرار گیرند؛ چراکه این مجموعهها از دادههای دقیق و بهروز برخوردارند. هنگامی که اطلاعات معادن با نگاه سرامیکی دستهبندی شود، اتاق میتواند آن را بهصورت هدفمند در اختیار فعالان صنعت قرار دهد.
وی همچنین به اهمیت تقویت فرهنگ همکاری در استان اشاره کرد و گفت: بخشی از چالشها ماهیت فرهنگی دارد؛ برخی فعالان تمایل بیشتری به ارائه اطلاعات دارند و برخی کمتر. هدف ما باید ایجاد بستری برای اعتماد، شفافیت و تعامل سازنده باشد. نایبرئیس اتاق بازرگانی یزد در پایان تأکید کرد: «یک پروپوزال روشن، ساده و شفاف میتواند مسیر پژوهش را از ابتدا تا انتها مشخص کرده و در نهایت نتایجی کاربردی و قابل استفاده برای صنعت استان به همراه داشته باشد.»
اجرای طرح شناسنامهدار کردن معادن نیازمند همافزایی و همراهی ذینفعان است
اکرم فداکار، عضو شورای پژوهشی استان، با اشاره به اهمیت شکلگیری مرکز توسعه فناوری سرامیک و نقش آن در آینده صنعت سرامیک تأکید کرد: موفقیت این طرح در گرو همراهی دو گروه اصلی ذینفع، یعنی کارخانههای کاشی و سرامیک و فعالان بخش معدن است. بدون مشارکت هماهنگ این دو بخش، دستیابی به نتایج اثربخش و پایدار امکانپذیر نخواهد بود.
فداکار با بیان اینکه شناسنامهدار کردن معادن یک موضوع راهبردی برای آینده استان است، اظهار کرد: اگر قرار است این اقدام انجام شود، لازم است بررسی کنیم که آیا این فرآیند با منافع کسبوکارهای ذینفع همراستا است یا در تعارض با آن قرار میگیرد. بسیاری از فعالان اقتصادی زمانی که یک اقدام به نفع کسبوکارشان باشد، خود پیشقدم میشوند؛ اما در برخی موارد ممکن است به دلایل مختلف تمایلی به شفاف شدن اطلاعات معادن وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی است که تعارض منافع شکل میگیرد.
فداکار در ادامه اظهار کرد: اگر اتاق تصمیم راهبردی برای حمایت از این طرح اتخاذ کند، لازم است ارزیابی شود که نهادهای تخصصی تا چه میزان میتوانند در جلب همکاری ذینفعان نقشآفرینی کنند. پیشبرد چنین پروژهای بدون همراهی فعالان اصلی صنعت عملاً امکانپذیر نیست.
عضو شورای پژوهشی استان با اشاره به یکی از مشکلات ساختاری یزد اظهار کرد: متأسفانه در بسیاری از صنایع استان کمترین همکاری و همافزایی را شاهد هستیم. کارخانهها و مجموعهها حتی در سادهترین موضوعات هم با یکدیگر همکاری نمیکنند. این در حالی است که در بسیاری از استانها مدلهای خوشه صنعتی سالهاست که جا افتاده و مزیت ایجاد کرده است.
شناسنامهدار کردن معادن راهگشا نیست؛ باید به سمت ایجاد بانک اطلاعاتی معتبر حرکت کنیم
علی فرشادپور عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی یزد با تأکید بر اهمیت دقت در بررسی معادن مورد استفاده صنعت کاشی و سرامیک، نسبت به نگاه سلیقهای در رتبهبندی یا شناسنامهدار کردن معادن هشدار داد. فرشادپور در این نشست اظهار کرد: ورود به جزئیات معدنشناسی جسارت میخواهد، اما واقعیت این است که ماهیت بسیاری از معادن، ذخایر و آنالیزهای اولیهشان از طریق نمونهبرداریهای انجامشده مشخص است. موضوع زمانی دشوار میشود که بخواهیم برای همه این معادن شناسنامه یا رتبهبندی واحد ارائه کنیم؛ زیرا هر کارخانه بسته به فرمولاسیون خود ممکن است خاک یک معدن را مناسب بداند یا خیر.
وی با بیان اینکه نمیتوان حکم واحدی درباره کارایی همه معادن صادر کرد، افزود: اگر قرار باشد فرمولهای تولید برای شناسنامهدار کردن معادن مبنا قرار گیرد، کار تبدیل به یک معادله چندمجهولی پیچیده میشود و در نهایت ممکن است نتیجه کاربردی برای صنایع نداشته باشد.
فرشادپور پیشنهاد کرد بهجای رتبهبندی سلیقهای، یک بانک اطلاعاتی شفاف از ماهیت معادن کشور ایجاد شود: سازمان نظام مهندسی معدن و وزارت صمت از بسیاری از معادن اطلاعات اولیه و میانگین آنالیزها را دارند. اگر این دادهها در قالب یک پایگاه اطلاعاتی در دسترس قرار گیرد، هر کارخانه پیش از نمونهبرداری میتواند آنالیز اولیه معدن را بررسی و حدود توان تأمین مواد را ارزیابی کند.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی یزد همچنین به کمبود منابع باکیفیت در کشور اشاره کرد: در ایران بهجز یکی دو معدن قوی که البته خاک آنها قرمزپخت است، ذخایر یکدست و گسترده نداریم. همین کمبود باعث شده هر فردی با پیدا کردن یک رگه کوچک، استخراج را شروع کند و کارخانهها نیز صرفاً به دلیل قیمت پایین، خاک را خریداری کنند.
وی تأکید کرد: بیش از بیست سال است که صنعت کاشی و سرامیک تلاش میکند در تولید بدنه سفید به پایداری برسد، اما تا زمانی که تأمین خاک سفید ناپایدار است، برخی موفقیتها حاصل نمیشود. کارخانههایی در کشور موفق هستند که معادن اختصاصی دارند؛ راز موفقیت آنها همان زنجیره تأمین پشت کارخانه است، نه فقط خط تولید.
وی شناسنامهدار کردن معادن با رویکرد رتبهبندی محصولمحور را اقدامی کماثر دانست و اظهار کرد: «این کار گرهی از صنعت باز نخواهد کرد. بهتر است تمرکز بر تقویت فرآوری خاکهای موجود و هدایت ذائقه بازار به سمت محصولاتی قرار باشد که با توان و داشتههای واقعی کشور همخوانی دارد. ما باید بر اساس واقعیت منابع معدنی خود حرکت کنیم.
تشکیل آزمایشگاه مرجع بین صنعت کاشیوسرامیک و بخش معدن یک ضرورت است
محمد شهوازیان، عضو شورای پژوهشی اتاق بازرگانی یزد، با اشاره به گستردگی صنعت کاشی و سرامیک در استان، بر ضرورت ایجاد یک آزمایشگاه مرجع مشترک میان بخش معدن و کارخانههای کاشی تأکید کرد. وی اظهار داشت: «با توجه به شمار بالای کارخانههای فعال در حوزه کاشی و سرامیک، وجود یک آزمایشگاه مرجع ضروری است؛ آزمایشگاهی که مناسبترین محل استقرار آن خانه معدن است تا بتواند نقش حلقه ارتباطی میان صنعت کاشی و سرامیک و معادن را ایفا کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیشنهاد داد جلسهای مشترک میان انجمن کاشی و سرامیک یا خوشه سرامیک (هرکدام که فعالتر هستند) و خانه معدن برگزار شود. وی تأکید کرد: در صورتی که نهادهای دیگری نیز در حوزه کاشی و معدن نقش دارند، حضور آنها در این نشست ضروری است. مهم آن است که فعالان این حوزه در کنار یکدیگر قرار گیرند و اولویتهای واقعی صنعت را بهصورت مشترک تعیین کنند.
شهوازیان مثالی از نیازهای فنی صنعت سرامیک بیان کرد: وقتی در تولید برخی محصولات مانند کاشیهای قرمز نیاز داریم ترکیب تغییر کند تا به رنگ سفید برسیم، این یک موضوع تحقیقاتی است. یا وقتی کارخانهها در ترکیب مواد اولیه به دنبال کاهش آسیبپذیری محصول هستند، این نیاز باید در قالب طرحهای پژوهشی عملیاتی بررسی شود.
شهوازیان در پایان تأکید کرد: اگر فعالان حوزه معدن و صنعت سرامیک کنار هم بنشینند و اولویتهای تحقیقاتی و نیازهای واقعی را تعریف کنند، اتاق بازرگانی هر حمایتی که لازم باشد برای اجرای این طرحها انجام خواهد داد.
استفاده از خاکهای استان یزد میتواند اولویت باشد / آمادگی نظام مهندسی معدن برای همکاری با مرکز توسعه فناوری سرامیک
امیرحسین کوهساری رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان یزد با تأکید بر ضرورت توجه به ظرفیتهای داخلی، بیان داشت: اولویت نخست ما باید استفاده از خاک استان یزد باشد. امروزه هزینه حملونقل به حدی رسیده که انتقال خاک از استانهای دیگر مثلاً از همدان به یزد از نظر اقتصادی صرفه ندارد.
وی با اشاره به نقش مرکز توسعه فناوری سرامیک افزود: اگر این مرکز قصد دارد اقدام مؤثری انجام دهد، باید به سمت فراوری خاک استان حرکت کند؛ نه اینکه فقط خاک را ترکیب کنیم و به کارخانهها تحویل دهیم. نخستین گام نیز فرهنگسازی است. باید کارشناسان آزمایشگاهها دعوت شوند تا فضایی ایجاد شود که استفاده از خاک استان بهعنوان یک ارزش، جا بیفتد.
کوهساری ادامه داد: فعال شدن معادن استان، ایجاد اشتغال، و جذب حقوق دولتی در داخل استان مزایای مهمی است. اما امروز بسیاری از کارخانهها دنبال گزینهای هستند که سریعتر به سود برسند. در حالیکه دلیل منطقی وجود ندارد که همه به سمت خاک سفیدپخت بروند؛ این صرفاً یک فضای روانی است که برخی برای بازار خود ایجاد کردهاند.
رییس سازمان نظام مهندسی معدن یزد با اشاره به ظرفیت نیروی متخصص این سازمان گفت: نظام مهندسی معدن با ۱۸۰۰ عضو، بازوی فنی سازمان صمت است و آمادگی کامل داریم که به مرکز توسعه فناوری سرامیک کمک کنیم؛ از جمله انجام آنالیز خاک، ارائه ترکیبهای مناسب و معرفی گزینههای قابل عرضه به کارخانهها.
کوهساری با اشاره به نقش فرمولاسیون در تولید کاشیوسرامیک گفت: فعالان این حوزه میدانند که فرمول تولید برای هر کارخانه بسیار حیاتی است و با کوچکترین تغییر، کیفیت محصول دچار نوسان میشود. برخی تولیدکنندگان خاک سفید بازار را در اختیار گرفتهاند و با تبلیغات فضای بازار را به سمت خودشان بردهاند؛ اما اساس کار در کارخانه، فرمول تولید است.
وی اضافه کرد: اگر آزمایشگاههای موجود در کارخانهها بتوانند حتی درصدی از فرمول تولید را طوری تنظیم کنند که با خاک استان همخوانی پیدا کند، موفقیت قابل توجهی حاصل خواهد شد. ما نیز در نظام مهندسی آمادهایم در این مسیر همکاری کنیم.
نیاز به پژوهش منسجم و پرهیز از فعالیتهای جزیرهای در حوزه معادن خاک صنعتی استان
علی گلآقایی، معاون امور معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد، با تأکید بر ضرورت همافزایی تشکلهای تخصصی در حوزه معدن، اظهار داشت: انجمن خاک استان طی سالهای گذشته بهطور مستمر پیگیر مسائل مرتبط با خاکهای صنعتی بوده است.
وی با بیان اینکه در سالهای گذشته پژوهش و توسعه کافی در حوزه خاکهای صنعتی استان صورت نگرفته، افزود: فعالیتهای R&D عمدتاً بهشکل جزیرهای انجام شده و همین مسئله موجب باقی ماندن برخی چالشهای مهم مانند بالا بودن ضرایب بدون بررسی علمی شده است. گلآقایی همچنین اشاره کرد برخی نمونههای خاک استان که در گذشته به خارج از استان ارسال شدهاند، اکنون در برخی واحدها مورد بهرهبرداری قرار میگیرند؛ در حالی که ظرفیتهای داخلی استان هنوز بهطور کامل شناسایی نشده است.
معاون امور معدنی صمت با توضیح فرآیند صدور گواهی کشف اظهار کرد: در زمان صدور گواهی کشف، مجموعهای از آیتمهای تخصصی از بهرهبردار مطالبه میکنیم؛ از جمله نوع آنالیز، ضریب ماده معدنی، رنگ، و حتی مشخص شدن خریدار. بسیاری از بهرهبرداران این اطلاعات را آماده نمیکنند و همین باعث تأخیر در صدور گواهی کشف میشود. در کمیسیونهای مربوطه سه نفر از نظام مهندسی و دو نفر از سازمان صمت حضور دارند و تصمیمها کاملاً کارشناسی گرفته میشود.
وی با انتقاد از وضعیت معادن غیر فعال استان گفت: بیشترین فشار وزارتخانه بر روی معادن خاک صنعتی است؛ چرا که بخش قابل توجهی از آنها غیرفعال هستند. گل آقایی تأکید کرد: جمعآوری اطلاعات دقیق و انجام مطالعات علمی روی خاکهای استان یک ضرورت است. اگر دادههای کامل، واقعی و قابل اتکا داشته باشیم، هم معادن احیا میشوند و هم امکان برنامهریزی برای زنجیره ارزش، تولید و حتی صادرات فراهم خواهد شد.
نیازمند تعریف یک طرح پژوهشی یا گزارش سیاستی برای سنجش «ضریب نفوذ لجستیکی» در صنعت کاشی هستیم.
رامین زارع، مدیرعامل پایانه صنعت کاشی و سرامیک یزد در نشست شورای پژوهشی اتاق بازرگانی یزد، با اشاره به لزوم توجه به چالشهای صادراتی صنعت کاشی و سرامیک، خواستار تعریف یک طرح پژوهشی تخصصی یا گزارش سیاستی برای سنجش ضریب نفوذ لجستیکی ایران در مقایسه با رقبای منطقهای شد.
وی با اشاره به بررسیهای انجامشده در زمینه آمارهای صادراتی سال ۲۰۲۴، افزود: بررسیها نشان میدهد که احتمالاً با افت قابل توجه در سهم صادرات و رتبه ایران نسبت به رقبایی مانند هند، چین و ترکیه مواجه خواهیم بود. این کشورها در برخی شاخصهای کلیدی عملکرد؛ بهویژه در حوزه توزیع و پراکندگی بازارهای صادراتی، شرایط بهتری نسبت به ما دارند.
رئیس اتاق بینالمللی جوانان استان یزد نیز با اشاره به بررسیهای انجامشده در شورای راهبری کاشی و سرامیک بیان کرد: «یکی از شاخصهای مورد ارزیابی، مسافت طیشده کالای صادراتی توسط رقبای اصلی است. بر اساس دادههای موجود، میانگین فاصله حمل کاشی صادراتی چین حدود ۷ هزار کیلومتر، هند نزدیک به ۶ هزار کیلومتر و ترکیه حدود ۴ هزار کیلومتر است؛ در حالی که این رقم برای ایران تنها حدود ۱۲۰۰ کیلومتر برآورد میشود. هرچند این شاخص بهتنهایی معیار کاملی برای تحلیل نیست، اما نشان میدهد که بازارهای صادراتی رقبای ما پراکندگی بیشتری دارند و از مسیرهای لجستیکی متنوعتر و دسترسپذیرتری بهرهمند هستند
زارع تأکید کرد: پیشنهاد ما این است که پژوهشی با عنوان ضریب نفوذ لجستیکی تعریف شود تا بتوانیم علاوه بر تحلیل آمار تولید، مصرف و صادرات، از منظر لجستیکی نیز وضعیت خود را با رقبا مقایسه کنیم. این کار میتواند تصویر دقیقتری از چالشها و مزیتهای ایران در حوزه صادرات کاشی و سرامیک ارائه دهد.