افزایش بهره‌وری در کشاورزی، امنیت آب و غذا اولویت وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی

روز چهارشنبه، فرصت آن نبود تا محمود حجتی‌نجف‌آبادی، وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی، پشت تریبون بیاید و در نیم‌ساعت برنامه‌هایش را ارائه کند. بااین‌حال، برخی موافقان و مخالفان او نکاتی را در صحن مطرح کردند.

مخالفان وزیر جهاد کشاورزی

صدیف بدری، نماینده مردم اردبیل، در مخالفت با محمود حجتی، وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی، بابیان اینکه واردات محصولات تراریخته بدون ضابطه در حال انجام است، گفته: «مصرف بی‌رویه کود و سموم شیمیایی، موجب به‌خطرافتادن سلامت مردم و بی‌رغبتی کشورهای همسایه برای خرید تولیدات کشاورزی ایران شده است. برای تولید سیب‌زمینی که سالانه ۵, ۲ میلیون تُن است، نه برای بازار داخلی و نه برای بازار خارجی، هیچ برنامه‌ای وجود ندارد. آقای حجتی آیا خبر دارید قیمت سیب‌زمینی کیلویی ۵۰ تومان هم از کشاورزان خریداری نمی‌شود؟ آیا می‌دانید مواد اولیه پنبه کارخانه سبلان پارچه، از کدام کشور آسیایی وارد می‌شود؟ آیا خبر دارید هندوانه تولیدی کشاورزان اردبیلی به دلیل نبود مشتری، دور ریخته می‌شود؟» مهرداد لاهوتی نماینده لنگرود هم حجتی را در حوزه کشاورزی موفق ندانست و گفت: «وزرا باید نحوه اجرای قانون برنامه را جزء برنامه‌های کاری‌شان به مجلس اعلام می‌کردند. آقای حجتی طبق گفته خودتان در برخی کشورها، ۵۰ درصد ارزش بخش کشاورزی به‌عنوان یارانه پرداخت می‌شود. آیا شما پنج هزار میلیارد تومان طلب کشاورزان را پرداخت کرده‌اید؟ آیا پول چای‌کاران که دست‌هایشان پینه بسته را پرداخت کرده‌اید؟ با آن‌ها دست بدهید، آیا پول سرمازدگان برف در استان گیلان را پرداخت کرده‌اید؟ پاسخ منفی است. به‌جای آن خیلی راحت از ترکیه و مصر پرتقال وارد کردید. او اضافه کرد: برای من جای سؤال است، حجتی مهندس راه و ساختمان است و قیر و بتون را می‌شناسد، آیا کشاورزی کشور را هم می‌تواند اداره کند؟ آیا قحط‌الرجال است؟ حجتی در تعهد نمره بسیار بالایی دارد اما در تخصص نه».

موافقان وزیر جهاد کشاورزی

فریدون احمدی در موافقت با محمود حجتی گفت: «حجتی با وجود خط و خطوط سیاسی، سیاسی‌کار نیست. از شما خواهش می‌کنیم تعداد مدیران بازنشسته خود را کاهش دهید، خیلی از این افراد نمی‌توانند یک بنگاه پنج‌نفره هم اداره کنند اما در بدنه دولت می‌مانند. در پاسخ کسانی که مدرک تحصیلی حجتی را زیر سؤال می‌برند باید بگویم که موضوع آب زیرمجموعه رشته عمران است و از این موضوع سردرمی‌آورد». حسن‌پور بیگلری هم در موافقت با حجتی گفت: «حجتی از وزرای خوب کابینه دولت روحانی است که من نگران ازدست‌دادن او هستم. او به دنبال جنجال‌سازی نیست و قصد ندارد ذهن مردم را مشوش کند. خدمات آقای حجتی را باید از کشاورزان پرسید، آیا کسی هست که در دورترین روستای کشور حجتی را نشناسد؟ امروز بانک کشاورزی به‌عنوان پیشروترین بانک در صنعت کشاورزی کار می‌کند.»

امروز مخالفان و موافقان وزیر چه گفتند؟

بار دیگر روز پنج‌شنبه موافقان و مخالفان حجتی در رد و تأیید برنامه‌های او سخن گفتند.

موافق؛ جلال محمودزاده، عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی

-آقای حجتی سابقه بالای کار در وزارتخانه جهاد کشاورزی برخوردار است و در 3 مقوله رزومه، عملکرد و برنامه، اقدامات وی قابل تشریح است.

- حجتی از سوابق مدیریتی برخوردار است و 6 سال در استانداری مسئولیت داشته و اجرای طرح‌های عظیمی مانند سد کرخه در زمان تصدی وی صورت گرفته است و پس از ادغام وزارتخانه‌های جهاد سازندگی و کشاورزی وزیر موفقی بوده است.

- در سال‌های گذشته کشور با مشکلاتی مانند خشکسالی و کم‌آبی روبه‌رو شده که این موضوع با امنیت غذایی کشور در ارتباط است بنابراین باید با اتخاذ تصمیمات صحیح تلاش کرد تا استقلال کشور در همه زمینه‌ها حفظ شود.

- حجتی وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی علاوه بر مسائل فنی به مباحث فرابخشی در تولید توجه دارد و بنده به‌عنوان کسی که از تجربه کاری در حوزه جهاد کشاورزی برخوردارم از عملکرد حجتی در وزارتخانه جهاد کشاورزی دفاع می‌کنم.

-اینکه را مخالفان اشاره می‌کنند که مدرک تحصیلی حجتی در رشته متفاوت با کشاورزی است، این در حالی است که احداث سد و بتن‌ریزی کانال و صدها مورد دیگر به رشته کارشناسی عمران ارتباط دارد و نکته دیگر اینکه حجتی از سوابق فراوانی برخوردار است که این سؤال را مطرح می‌کند که آیا این سوابق ارزشمند به‌اندازه یک مدرک لیسانس دانشگاهی نیست.

- حجتی قانونی را ابلاغ کرده که درزمینهٔ رفع تداخلات کاری است، زمینه اصلاح سندهای زمین‌های کشاورزی فراهم‌شده بنابراین باید عادلانه درباره عملکردها قضاوت کرد و این موضوع نباید فراموش شود که بخشی از مشکلات در حوزه کشاورزی مربوط به مسائل فرابخشی است.

- در قانون رفع موانع تولید و برنامه ششم توسعه این موضوع مطرح‌شده که حدود یک هزار و 350 میلیارد تومان دولت به صندوق بیمه کشاورزی اعتبار هدیه دهد اما اینکه چند ریال پرداخت‌شده جای سؤال دارد، آیا این مشکل به حجتی ارتباط دارد به دلیل اینکه وزیر جهاد کشاورزی در این رابطه 30 مکاتبه را داشته است.

- همه محصولات تراریخته در کشور که با مشکل روبه‌رو نیست در این رابطه علم جدیدی برای تولید محصولات تراریخته وجود دارد که باید موردبررسی قرار بگیرد، همچنین بحث مصرف بهینه کود در برنامه‌های حجتی وجود دارد.

- در 4 سال گذشته رشد اقتصادی بخش کشاورزی از حدود 3.7 درصد در سال 91 به 5.7 درصد در سال 95 ارتقاءیافته و تولید گندم حدوداً از 9.3 میلیون تن به 14.6 میلیون تن افزایش‌یافته که بیانگر 57 درصد پیشرفت است.

-در بحث خرید تضمینی گندم از 2.14 میلیون تن به 11.5 میلیون تن افزایش‌یافته و همچنین نرخ رشد تولید محصولات کشاورزی و دامی 7 درصد بوده و تراز تجاری بخش کشاورزی با 5 میلیارد دلار رشد روبه‌رو شده است.

- تسهیلات مکانیزاسیون با ارتقاء روبه‌رو شده و همچنین به مسئله استفاده بهینه از آب توجه شده است.

مخالف؛ سیداحسن علوی؛ نماینده سنندج

-بخشی از عدم موفقیت مدیران در بخش عمومی کشور به دلیل رشد یک‌بعدی ظرفیت‌ها و کم‌توجهی به ظرفیت‌های دیگر است. این مسئله در وزارت جهاد کشاورزی کاملاً ملموس است.

- عشایر کشورمان به لحاظ آماری 1 درصد جمعیت ایران هستند اما 25 درصد پروتئین تولید می‌کنند و 35 درصد صنایع‌دستی محصول آن‌هاست. وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی هیچ برنامه‌ای برای عشایر بیان نکرده‌اند.

- برنج آلوده به آرسنیک همچنان وارد کشور می‌شود اما وزارت جهاد کشاورزی اقدامی در جهت جلوگیری از واردات انجام نمی‌دهد.

- نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی موجب خام فروشی و خرده‌فروشی می‌شود. به‌عنوان نمونه در حوزه انتخابیه سنندج 80 درصد توت‌فرنگی کشور تولید می‌شود اما به‌صورت خام فروشی عرضه می‌شود که موجب ضرر کشاورزان شده است.

- بیمه کشاورزی یک بحث پر غصه است؛ کشاورزان پول می‌دهد و برای بیمه کشاورزی هزینه می‌کنند اما درنهایت به ما نامه می‌نویسند که پول بیمه کشاورزی مسترد شود.

- مشکلات عدیده در بازار تولید به عدم توازن تولید موجب اختلال و نوسان در بازار محصولات کشاورزی شده است. متأسفانه وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی توجهی به ماده 22 قانون افزایش بهره کشاورزی و منابع طبیعی ندارد.

- ماده 48 درباره رفع موانع تولید به وزیر جهاد کشاورزی اجازه داده است که بانک اطلاعاتی ایجاد شود ولی این مهم محقق نشده است. کشاورز براساس قیمت تمام‌شده تولیدی محصولات خود را عرضه می‌کند، به‌عنوان نمونه قیمت پیاز امسال افزایش‌یافته است و آقای حجتی هیچ برنامه‌ای برای حل این موضوع ندارند.

- کشاورزان در فضایی کاملاً مبهم و بدون برنامه مشغول فعالیت هستند. برخی موارد آن‌چنان محصول سیب‌زمینی زیاد می‌شود که آن را امحا می‌کنند، در موردی دیگر آن‌چنان محصول پیاز در بازار زیاد می‌شود که آن را امحا می‌کنند و درنهایت ممکن است در یک سال قحطی یکی از این دو محصول رخ بدهد.

- با بی‌برنامگی وزارت جهاد کشاورزی، کشاورزان نابودشده‌اند. سؤال ما این است که در سال 94 به چه دلیلی 3 میلیون تن گندم واردات صورت گرفت و امسال جشن خودکفایی گندم نداشتیم؛ دلیل این اتفاق این است که ما به امید خدا و باران کشاورزی می‌کنیم.

- برنامه‌ای که وزرا ارائه می‌دهند باید مدیریتی و استراتژیک داشته باشد. معتقدم در بخش کشاورزی با مشکل مواجه هستیم زیرا برنامه نداریم.

مخالف؛ محمد حسینی، نماینده تفرش و آشتیان

- وزارت جهاد کشاورزی نیازمند مدیری مدبر و باتجربه است که با در نظر گرفتن مشکلاتی مانند خشکسالی‌های اخیر و منابع آبی کشور و خشک شدن چاه‌ها و قنوات، فعالیت‌های کشاورزی را دچار تنگنا کرده و مشکلات آبی سبب شده بخش کشاورزی با ناپایداری مواجه شود.

- درگذشته سرمایه‌گذاری‌هایی در شبکه‌های آبیاری انجام‌شده ولی امکان بهره‌برداری از سرمایه‌گذاری‌ها را مختل کرده است.

-  سال گذشته جشن خودکفایی گندم را برگزار کرید، رکورد خرید 11 و نیم میلیون تن گندم را در سال‌های پس از انقلاب را تجربه کردید ولی وعده سر خرمن کشاورزان که از دیرباز در ذهن کشاورزان وجود داشت را بر باد دادید و به علت عدم پرداخت پول به‌موقع به‌جز یک بدهی چیزی برای کشاورزان نماند.

- قول دادید که 50 درصد از پول گندم را پس از 10 روز پرداخت کنید ولی متأسفانه بیش از 30 روز طول کشیده است.

- خالی شدن روستاها و کاهش جمعیت روستایی کشور به 25 درصد و رسیدن سن ساکنین روستایی به بالای 40 سال، سیاست مزرعه تا سفره شما سبب شده که این قسمت از جامعه  سفره‌هایشان کوچک‌تر شده، علی‌رغم اینکه خدمات خوبی به روستاها ارائه‌شده ولی به علت عدم درآمد مشکلات عدیده‌ای وجود دارد.

- با اجرای قانون اراضی ملی و اصلاحات بعدی و اجرای فرمان رهبری مبنی بر زمین‌خواری نه‌تنها مقابل زمین‌خواران حومه تهران، اوشان، فشم، لواسانات، حاشیه رودخانه جاجرود و چالوس را نگرفته‌اید بلکه اگر سری به دادگاه‌های شهرستان‌های کوچک بزنید، کشاورزان را خواهید دید که به‌جای کار در مزرعه، درراهروهای دادگاه دنبال آرا قضائی هستند و عملکرد شما موجب کوچ مردم به حاشیه شهرها شده است.

- عملکرد شما مورد خرسندی رهبری است و این موضوع بر کسی پوشیده نیست، اما سؤال این است که در اطراف شما به‌جز بازنشستگان نیروی کارآمد دیگری نبود تا از آن‌ها استفاده کنند؟ تیم مدیریتی شما یکی از علامت سؤالات نمایندگان است و لازم است اصلاح شود.

- سازمان تعاون روستایی در رأس آن فردی بی‌انگیزه قرار دارد، پرونده‌های حقوقی در این سازمان برای خرید کلزا و ذرت از شرکت‌هایی مانند روغن‌کشی خاور دشت، کیان البرز، روغن نباتی یگانه خزر، روغن نباتی جهان وجود دارد که بالغ‌بر 50 میلیارد تومان است و این ضرر و زیانی است که به خاطر نبود تضمین‌های لازم قابل وصول نیست.

- به دلیل خرید تضمینی، 40 هزار تن سیب‌زمینی و پیاز معدوم و امحا شده است، همچنین خرید گندم خارجی توسط عاملان این سازمان و فروش به داخل، یکی از کارهای این سازمان بوده است.

-از یارانه کشمشش نیز خبری نیست، تنظیم بازار میوه نیز به شکلی است که تنها راه‌حل آن را خرید میوه از خارج کشور می‌دانید، گفت: در زمان برداشت محصول تولید داخل، مازاد آن توسط این سازمان پوشش نمی‌شود.

- صندوق محصولات کشاورزی، علی‌رغم کمک بودجه‌ای مجلس خسارت‌های لازم به کشاورزانی که دچار خشکسالی و سرمازدگی شده‌اند را پرداخت نکرده و درصورتی‌که 17 هزار میلیون ریال در سال 94 خسارت پرداخت‌شده که مخالف قانون بوده است.

- در قانون بودجه سال 94 قرار بود که جریمه افراد کشاورزی که خشکسالی و سرمازدگی را تجربه کرده بودند و حق بیمه خود را پرداخت نکرده بود، تعداد این افراد یک‌میلیون و 500 هزار نفر است و وزیر جهاد کشاورزی هیچ کاری را انجام نداده است.

- در سال 94 تنها از منابع موضوع خرید تضمینی جو و ذرت حدود 225 هزار میلیارد حق‌الزحمه و 239 میلیارد زیان پرداخت‌شده و در انبارگردانی که انجام‌شده 4 هزار و 600 تن کسری مواد غذایی به ارزش 74 میلیارد ریال گزارش‌شده است.

- از صندوق توسعه ملی حدود 800 میلیون یورو بابت واردات جو، ذرت و سویا دریافت کرده‌اید ولی در جای دیگری مصرف‌شده است، در خرید گوشت قرمز خارجی برای تنظیم بازار، ضمن پرداخت 900 هزار دلار جریمه، بابت واردات گوشت، جهت تنظیم بازار به دامداری‌ها ضربه وارد شد.

- خالی شدن دامداری‌ها به علت عدم اجرای سیاست‌ها و نظارت موجب ورشکستگی دامداری‌ها شده است، متذکر شد: دامداری‌های فراهان، آشتیان و تفرش نمونه این ادعا هستند.

-در شرکت خدمات حمایتی که مسئول واردات کود و سموم است، مبلغ 88 میلیون یورو بابت واردات کود از صندوق توسعه ملی دریافت کردید ولی تصفیه نشده است.

 وزیر جهاد کشاورزی پاسخ داد

 محمود حجتی وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی در نشست علنی امروز مجلس شورای اسلامی گفت: اگر بنده دفاع یا پاسخی می‌دهم خدای‌ناکرده این امر تداعی نشود که نقاط ضعفی وجود ندارد و امیدوارم اگر تقدیر بود با حمایت دولت و مجلس بتوانیم قدمی درراه رفع مشکلات فراگیر بخش کشاورزی و کشاورزان برداریم.

- برنامه جهاد کشاورزی تقدیم در دو بخش ارائه‌شده است؛ بخش اول شامل رویکردها و مسیرها است و بخش دوم پروژه‌های اقتصادی و آورده شده در برنامه ششم توسعه در راستای اقتصاد مقاومتی که شرط وقوع آن‌ها تأمین منابع مالی است، با توجه به ظرفیت‌ها در بخش عملکرد مشکلی وجود نداشته اما امیدواریم در آینده  از کمبود منابع مالی رنج نبریم.

- تا پایان سال 95 موفق شده‌ایم تولید را از 97 میلیون تن در سال به 118 تن برسانیم و همچنین تراز غذایی کشور را از منفی 8.1 میلیارد دلار علی‌رغم افزایش جمعیت و غذا در سال 95 به منفی 3.1 برسانیم.

- 5 میلیارد دلار یا صادرات بیشتر داشته‌ایم و یا واردات کمتر؛ که البته بخش مهمی از آن به افزایش میزان تولید بازمی‌گردد.

- هیچ‌گاه از کودکی تا به الآن از کشاورزی فاصله نداشته‌ام و کشاورز نیز بوده‌ام، داشتن لیسانس عمران در میزان فعالیت در عرصه‌های مختلف این بخش تأثیری ندارد، مگر قرار است کار تخصصی، ریز و بالینی انجام دهم، این امورات کار معاونین و کارشناسان است و نتیجه عملکرد آن‌ها را نیز باید در شاخص‌ها پیگیری کنیم.

-ما هم دغدغه پول کشاورزان را داریم، از ابتدا امر دغدغه و دلهره کار وجود داشته است، 8 هزار میلیارد تومان پول کشاورزان در ردیف‌های پیش‌بینی‌شده که همه ما از وضعیت خزانه مطلع هستیم.

- افزایش امنیت غذایی و توسعه بهره وری و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی در چهار سال گذشته به خوبی دنبال شد و در برنامه‌های آینده وزارت جهاد کشاورزی نیز از اولویت‌های اساسی است.

- شاخص کلان تولید در چهار سال گذشته به رقمی معادل ۱۱۸ میلیون تن رسید، در حالی که در زمان مشابه در چهار سال دولت قبل این عدد ۹۹ میلیون تن بود. همچنین براساس آمار گمرک تراز واردات محصولات غذایی از منفی ۸.۱ میلیارد دلار به منفی ۳.۱ میلیارد دلار رسید که نشان دهنده کاهش وابستگی به واردات در بخش غذاست.

- واژه‌ای به نام چای سنواتی دیگر وجود ندارد و کشاورزان چایکار می‌توانستند همه تولیدات خود را به فروش برسانند.

-در سال گذشته ۱۲ هزار میلیارد تومان میزان خسارت کشاورزان براساس برآورد صورت گرفته بود و به همین دلیل است که کشاورزی تحت حمایت دولت قرار دارد و یارانه کشاورزی پرداخت می‌شود و صادرات نیز با یارانه صورت می‌گیرد، اما باید مدیریت ریسک از طریق بیمه‌ها به شکل مطلوب تری انجام شود، ولی متاسفانه منابع محدود است.

- در تولید گندم با افزایش بهره‌وری و کاهش سطح استفاده از آب شاهد بودیم به مراتب سطح آبی که در گذشته استفاده می‌شد، کاهش یافته و در بحث شکر و پنبه نیز همین وضع وجود دارد و در عین حال سطح تولید نیز افزایش پیدا کرد. همین‌طور تولید دانه‌های روغنی نیز امسال نسبت به سال گذشته سه برابر رشد داشت.

- در تولید ابریشم در چهار سال قبل رقم تولید ۱۰۰ تن را داشتیم که امسال این رقم به ۱۶۸ تن افزایش پیدا کرد و برنامه افزایشی این میزان نیز با توجه به زنجیره تولید ابریشم از نهال و تخم حشره تا محصول در دستور کار قرار دارد.

-زنجیره تولید باید از مزرعه تا سفره وجود داشته باشد و محصولات از زمانی که از مزرعه خارج می‌شود تا زمانی که به دست مصرف کننده می‌رسد زمان طولانی را چه در سردخانه‌ها، چه در کارخانجات تبدیلی در پیش روی دارد و ما در سه سال گذشته به اندازه همه سردخانه‌های کشور سردخانه افتتاح کردیم.

- در بحث گندم و صادرات لبنیات نیز با تدابیری که اندیشیده شد رشد صادرات گندم را در سال جاری داشتیم. همین طور ۳۰ درصد نیز صادرات لبنیات رشد داشته و امیدواریم بتوانیم با برنامه ریزی انجام شده سهم واردات محصولات کشاورزی را به بیش از یک میلیارد دلار برسانیم.

- امروز در شرایطی هستیم که ۹۰ درصد نیاز به محصولات غذایی و کشاورزی در داخل تولید می‌شود.

-سامانه ارتباطی کشاورزان و مسئولین مروج برای تقویت آموزشها و برنامه ریزی برای کشت وهمچنین نظارت بر نوع تولید شکل گرفت و کشاورزان با مسئولین مروج به طور مستقیم ارتباط دارند.

-یکی از عوامل این اختلافات تغییر کاربری‌ها و ویلاسازی است که باید فکری برای آن شود. اما بخش دیگر نیز مرتبط با اسناد زمین‌های کشاورزی است که براساس برخی قوانین به نام منابع طبیعی ثبت شده و برای این مشکل دادگاه لازم نیست و باید در هیئت‌هایی سوابق و عقبه مالکیت زمین‌ها و همچنین مستندات کشاورزان مورد قضاوت و ملاک عمل قرار گیرد و سازمان ثبت اسناد موظف شده اسنادی که به اسم دولت زده شده بعد از بررسی‌ها به اسم کشاورزان باگردانند اما حجم پرونده‌ها و مراودات به شکلی بالا است که بخشی از آن پابرجا مانده است.

- بخش دیگری از آن نیز باید توسط بانک‌ها و بخش دیگر آن از فروش گندم تأمین می‌شد؛ امروز 50 درصد از پرداخت‌ها به‌روز است و اگر موردی خلاف این وجود دارد گفته شود آرام‌آرام برگشته‌ایم و در حال پرداخت 50 درصد دوم  هستیم.