رییس جمهوری تعامل گسترده با جهان به ویژه کشورهای همسایه را سیاست راهبردی تهران دانست و تاکید کرد: در این چارچوب، از هرگونه ایده و سازوکاری که به تقویت روابط با مسکو و باکو بیانجامد، استقبال می‌کنیم.
حسن روحانی شامگاه سه شنبه در نشست سه جانبه ایران، روسیه، آذربایجان که با حضور روسای این دو کشور برگزار شد گفت: چنین ترتیباتی باید با رویکرد برد – برد مورد بهره برداری قرار گیرد.
رییس جمهوری اظهار داشت: از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، تعامل سه جانبه ایران، روسیه و آذربایجان فراتر از روابط دوجانبه و در قالب یک فرمت سه‌جانبه، نه تنها میتواند به توسعه و تقویت ظرفیت‌های موجود میان سه کشور در حوزه‌های مختلف سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی بیانجامد، بلکه میتواند با ایجاد هم‌گرایی، فرصت‌های جدیدی را در مواجهه با چالش‌های موجود در منطقه فراهم نماید.
متن کامل سخنان روحانی به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای ولادیمیر ولادیمیرویچ پوتین، رییس جمهوری فدراسیون روسیه؛
جناب آقای الهام علی اف، رییس جمهوری آذربایجان؛
از این که دعوت اینجانب برای شرکت در این نشست مهم را پذیرفتید، صمیمانه تشکر نموده و حضور شما را در جمهوری اسلامی ایران خیرمقدم می‌گویم. امروز برای دومین بار این فرصت فراهم گردید تا نشست سه جانبه روسای جمهور ایران، روسیه و آذربایجان را در تهران برگزار کنیم. اطمینان دارم نشست امروز، گام مهمی در جهت گسترش همکاری‌های سه کشور که در سالهای اخیر بیش از پیش توسعه یافته است، خواهد بود و چشم‌انداز روشنی برای تحکیم و تعمیق هر چه بیشتر آن ترسیم خواهد کرد.
از دیدگاه ما برگزاری نشستِ نخستِ سه جانبه جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان در باکو و اراده قاطع سران سه کشور در برگزاری دور دوم این نشست در تهران به عنوان ابتکاری مثبت و ارزشمند، فرصت مهمی برای طرح دیدگاه‌ها و پیگیری مناسبات در چارچوب منافع مشترک است.
توسعه روابط همه جانبه و پایدار با همسایگان از مهم‌ترین راهبردها و اولویت‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود. از سوی دیگر، اقتصاد ایران میتواند با ظرفیت رشد یک تریلیون دلاری در بیست سال پیش رو، یکی از امیدبخش‌ترین اقتصادهای نوظهور جهان باشد. لذا تعامل گسترده با جهان به ویژه کشورهای همسایه، سیاست راهبردی ما برای تحقق رشد است و در این چارچوب، از هرگونه ایده و سازوکاری که به تقویت روابط با فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان بیانجامد، استقبال می‌کنیم.
جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد در تعامل با فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان، همکاری‌های سه جانبه را در موضوعات مختلف گسترش دهد. پیوندها و اشتراکات تاریخی در کنار قرابت‌های فرهنگی، منابع خدادی طبیعی و زیرزمینی، موقعیت جغرافیایی، رویکردهای مشترک و اراده سیاسی موجود در رهبران سه کشور، زمینه‌های مهمی را برای توسعه مناسبات دوجانبه و سه جانبه میان جمهوری اسلامی ایران با فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان فراهم کرده است.
همکاران گرامی؛
روابط تهران و مسکو طی سالهای اخیر روند مثبتی را در همه حوزه‌ها طی کرده است. همکاری و رایزنی جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه در مسیر حل موضوع هسته‌ای ایران، اجرای برجام و تداوم همکاری‌های صلح آمیز هسته‌ای، مبارزه با تروریسم، مواجهه و مدیریت بحران سوریه و ایجاد زمینه‌های لازم برای توسعه روابط تجاری از جمله امضاء اسناد متعدد مانند موافقت‌نامه تسهیل صدور روادید، همکاری‌های گمرکی، سرمایه گذاری و همکاری در حوزه‌های انرژی، حمل و نقل، علوم و فن‌آوری، باعث تعمیق روابط میان طرفین شده و چشم‌انداز مثبتی برای مناسبات ایجاد کرده است.
تهران و باکو نیز طی سالهای اخیر با تکیه بر حسن همجواری، احترام متقابل و منافع مشترک گام‌های ارزنده‌ای را برای توسعه روابط برداشته‌اند. امضای توافق‌نامه گمرکی، توافق‌نامه فروش برق، توافق‌نامه اتصال خطوط راه‌آهن دو کشور، قرارداد احداث پل ریلی در مرز دو طرف ازجمله زمینه‌های توسعه روابط تجاری و اقتصادی بوده‌اند. تهران همواره خواستار پایان مناقشه قره‌باغ در این منطقه و حل و فصل این مسأله با اتکای به گفت‌وگوی طرفین و راه‌حل های دیپلماتیک و مسالمت آمیز بوده و نشست اخیر رهبران آذربایجان و ارمنستان را گامی مثبت تلقی میکند که میتواند ثبات آفرین و امنیت زا باشد.
از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، تعامل سه جانبه ایران، روسیه و آذربایجان فراتر از روابط دوجانبه و در قالب یک فرمت سه‌جانبه، نه تنها میتواند به توسعه و تقویت ظرفیت‌های موجود میان سه کشور در حوزه‌های مختلف سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی بیانجامد، بلکه میتواند با ایجاد هم‌گرایی، فرصت‌های جدیدی را در مواجهه با چالش‌های موجود در منطقه فراهم نماید. بدیهی است که چنین ترتیباتی علیه هیچ کشور یا طرف ثالثی نبوده و باید با رویکرد برد – برد مورد بهره برداری قرار گیرد.
دریای خزر حوزه پیشران همکاری‌های سه کشور و محل هم‌افزایی منافع و هم‌گرایی ملت‌های ما است. این دریا که موجب همبستگی بیشتر ما شده است، دارای ذخایر غنی نفت و گاز و آبزیان و منبع ثروت برای همه ما است. دریای خزر، دریای صلح و همکاری است و این چنین نیز باید بماند. گسترش همکاری زیست محیطی در حوزه دریای خزر، نیاز و وظیفه عمومی همه کشورهای ساحلی است.
معتقدیم ضمن تداوم و گسترش همکاری‌های پیشین میان طرفین و ضرورت اجرای توافقات گذشته به ویژه دستاوردهای نشست نخست در باکو، سه کشور می‌توانند همکاری‌های خود را در حوزه‌هایی مانند حمل و نقل و ترانزیت جاده‌ای، ریلی و دریایی، پیشبرد «کریدور شمال – جنوب»، همکاری گمرکی، همکاری‌ها در استخراج، انتقال و تجارت منابع نفتی و گازی، هماهنگی در بازار جهانی انرژی، همکاری در ایجاد زیرساخت‌ها و همچنین تجارت دیگر منابع انرژی از جمله اتصال شبکه برق سه کشور، همکاری در زمینه استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای، توسعه همکاری‌های علمی و دانشگاهی، همکاری‌های فنی و صنعتی، همکاری‌های زیست محیطی، همکاری در تعاملات بانکی و استفاده از ارزهای ملی، توسعه و تعمیق بخشند. در این راستا، تنظیم و تدوین ساز و کارهای حقوقی و سیاسی برای پیشبرد و اجرایی شدن این همکاری‌ها را ضروری می‌دانیم.
گسترش رایزنی‌های سه جانبه وزرای امور خارجه، بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی پارلمانی و هماهنگی در نشست‌های پارلمانی بینالمللی، همکاری و همفکری در نهادهای بینالمللی و برگزاری نشست‌های سه جانبه مقامات امنیتی ایران، روسیه و آذربایجان به منظور رایزنی درخصوص تهدیدات مشترک از جمله مقدمات ضروری تنظیم و گسترش مناسبات سیاسی میان سه کشور است.
میهمانان عالی‌قدر؛
جامعه جهانی در مواجهه با تحولاتی تئوریک، بویژه در دو حوزه یکجانبه گرایی و ناسیونالیسم افراطی، نگرانی های روزافزونی از رشد این تفکرات و حضور آن در تصمیمگیریهای بین المللی احساس میکند. تفسیر ناسیونالیستی از تفاهمات و توافقات بینالمللی و قدرت محور نمودن تحولات جهانی، آفریننده بزرگترین مخاطرات در عرصه معادلات بین کشورها است. خروج از توافقات و تعهدات چندجانبه و تأکید افراطی بر یک‌جانبه‌گرایی زور محور، آینده تاریکی فراروی ما قرار خواهد داد. اگر قرار باشد این روند بر جهان حکمفرما باشد دیگر نمی‌توان بر تباهی‌های نقض عهد و سود محور ناسیونالیستی غلبه کرد چرا که در شرایط کنونی منطقه و جهان، به دلایلی نظیر پیچیده‌شدن تهدیدات امنیتی و فرامرزی بودن این تهدیدات و همچنین ظرفیت‌های هم‌گرایی منطقه‌ای در گسترش صلح و ارتقاء سطح امنیت، توسعه و رفاه، همکاری دولت‌ها امری اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود و جمهوری اسلامی ایران نیز ضمن اعتقاد به ضرورت تعامل و همکاری دولت‌ها، منافع خود را در همکاری با دیگران به خصوص با کشورهای هم‌جوار و دوست، جست‌وجو میکند.
علاوه بر ضرورت بهره‌برداری از فرصت‌های موجود، برگزاری چنین نشست‌هایی و تعمیق روابط سه کشور میتواند نقش مهمی در مواجهه با تهدیدات مشترک ایفا کند. معتقدیم پیچیدگی و فرامرزی شدن تهدیدات، ضرورت همکاری دولت‌ها برای مواجهه با آن‌ها را ضروری ساخته است و تحولات سالهای اخیر در منطقه و جهان شاهدی بر این ادعا است که با همکاری، تعامل و درک منافع متقابل، می‌توان بر بسیاری از تهدیدات و چالش‌ها فائق آمد.
در دوران کنونی، چالش‌هایی نظیر تروریسم و افراط‌گرایی، مداخله مخرب قدرت‌های فرامنطقه‌ای در امور کشورها، بهره‌گیری سیاسی از ابزار تحریم با هدف پیشبرد اهداف نامشروع سیاسی، معضلات زیست محیطی، قاچاق مواد مخدر و گسترش جرایم فراملی و سایبری از جمله تهدیدات مشترکی هستند که همکاری و همفکری دولت‌ها، تنها راهکار مدیریت و کنترل آن‌ها به شمار می‌رود. جمهوری اسلامی ایران نیز از تعمیق همکاری با فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان در مواجهه با این چالش‌ها استقبال میکند.
برای جمهوری اسلامی ایران تأمین امنیت منطقه در همکاری با سایر شرکا و مبارزه با گروه‌های تروریستی اهمیت زیادی دارد. همچنین تأکید بر راهکارهای سیاسی برای حل بحران‌های مختلف نیز از اصول مد نظر ما می‌باشد. این رویکرد در مواجهه با بحران سوریه در همکاری با دولت روسیه مورد توجه بوده و ما تلاش داشته‌ایم با تداوم روند آستانه به برقراری صلح و تنش‌زدایی در سوریه کمک نماییم.
در موضوع عراق نیز حفظ تمامیت ارضی و وحدت این کشور و همکاری با دولت مرکزی آن در روند مبارزه با تروریسم برای ما موضوعی حیاتی محسوب می‌شود و معتقدیم همراهی و هماهنگی سایر بازیگران در این ارتباط بسیار مهم خواهد بود؛ چرا که عدم همکاری در این حوزه‌ها میتواند پیامدهای زیان‌باری برای تمامی کشورهای منطقه داشته باشد.
در پایان، از حسن توجه رؤسای محترم جمهور و هیأت‌های همراه تشکر می‌نمایم. مطمئنم تشکیل این جلسه نقش مؤثری در پیشبرد همکاری‌های منطقه‌ای و تقویت و تحکیم صلح منطقه‌ای خواهد داشت.