بیت کوین یک پول رمز پایه (cryptocurrency) است و به اعتبار رمزپایگی و نیز برخورداری از امنیت چندلایه و بسیار بالا و نیز به میزان کنترل عرضه آن میتواند در دادوستد بین اشخاص و نیز استفاده برای امر سرمایه گذاری مالی مورداستفاده واقع شود.
توجه به این مطلب ضروری است که این پول رمزپایه، پولی نیست که توسط یک بانک مرکزی یا یک حاکمیت کشوری موردحمایت قرارگرفته باشد و بنابراین ارزش برابری آن نسبت به پولهای ملی و جهانی هرلحظه میتواند سقوط کند و برای بعضی از ساکنان حوزههای حقوقی خاص این افت ارزش میتواند سنگین باشد. ضمن آنکه دامنه و حاشیه تبدیل آن نسبت به پولهای جهانروای دیگر نیز به مقدار عمدهای به میزان گردش آن در حوزه حقوقی آن پول بستگی خواهد داشت.
پول به مفهوم استاندارد امروزی دارای چهار وظیفه عمده واحد ارزشگذاری، واسطهٔ مبادلات، ابزار پرداخت دین و ذخیره ارزش است. قدرت خرید و ارزش پول ملی هر کشوری در ایفای اهداف چهارگانه فوق امری بهشدت درونزا تلقی میشود. یعنی تحت تأثیر قدرت اقتصاد ملی کشور ناشر پول قرار دارد.
اگر اقتصاد کشوری توانمند و پویا باشد، آنگاه پول آن کشور وظایف چهارگانه فوق را نهتنها در حوزه حقوقی-رگولاتوری کشور ناشر که در حوزههای بیرونی آن نیز بهخوبی ایفا میکند. در بدترین وضعیت ممکن است پول ملی کشور خاص به دلیل ضعف اقتصادی کشور مزبور حتی قابلیت ارزشگذاری مالی یا واسطهگری مبادلات را نیز از دست بدهد.
در وضعیتهای بینابینی پول ملی ممکن است ظرفیت و توانمندی ارزشگذاری کالاها و خدمات و نیز توان تسویه مبادلات درون حوزه حقوقی را داشته باشد، اما فعالان حوزه اقتصادی ناشر پول از استفاده از آن بهعنوان ذخیره ارزش یا حتی ایجاد و ایفای تعهدات پولی پرهیز داشته باشند.
برای آنکه مطلب روشنتر شود، اشارهکنم که ارزش هر پولی (موردنظر ارزش پولهای ملی کشورهاست) در هر حوزه حقوقی به اعتماد عمومی یا پشتوانه پول بستگی دارد. چنانچه پول ملی کشوری از اعتماد عمومی مردم و فعالان اقتصادی برخوردار نباشد و توسط بانک مرکزی ناشر آن بر اساس قاعده و رویه مشخص موردحمایت قرار نگیرد، آن پول عمدتاً در حوزه مبادلاتی کشور ناشر پول مورداستفاده واقع میشود و از ایفای نقش در حوزه مبادلاتی خارج از حوزه حقوقی ناشر و ناظر و نیز از ظرفیت تقاضا و نگهداری بهعنوان ذخیره ارزش بیبهره خواهد بود.
بیت کوین بهعنوان یک پول دیجیتال از دو ویژگی عمده امنیت در قالب یک سیستم اینترنتی بهشدت امن و نیز بیتکوین محدود (ظاهراً) برخوردار است و این دو ویژگی در مقابل سیل عظیم خریداران بالقوه در سطح جهان کفایت میکند که ارزش آن را طی مدتکوتاهی در اندازههای غیرقابلباور رشد دهد.
در ارتباط با امنیت بیتکوین باید گفت قرار گرفتن آن در بستر بلوک چین تحت اینترنت، اطلاعات بیت کوین را تحت امنیت کامل قرار میدهد و مخاطرات معمول شبکه اینترنتی نظیر نفوذپذیری، ناامنی محتمل و تغییر و جابجایی اطلاعات را برای آن کاملاً از بین میبرد. تعهد به عرضه محدود (ظاهراً در سطح 21 میلیون قطعه) نیز ممکن است در شرایط فقدان بازارهای آتی و بروز نوسانات شدید ناشی از سیکلهای اقتصادی، در برابری آن به ارزهای جاری جهان روا قابلاعتماد نباشد. اما ویژگی عمده این پول قراردادی خصوصی به میزان تقاضای بینهایتی است که برای آن در نظر گرفتهشده و وجود دارد و رمز افزایش برابری آن نیز در همین نکته است.
بیتکوین ویژگی عمده یک کالا (commodity) را دارد، منتهی کالایی با شباهتهای زیاد به پول مانند طلا. به همین دلیل مقررات گذاری در مورد بیت کوین در آمریکا و حتی در سایر کشورها به کمیسیونهای تجارت آتی کالایی سپردهشده است.
ضرورتی ندارد که ما در مورد چرایی کالا بودن بیت کوین زیاد استدلال کنیم همینقدر که امور کنترل و نظارت بر آن به کمیسیون تجارت کالا (CFTC) سپردهشده برای اثبات این موضوع کفایت میکند. این توصیف علیرغم نظری است که اخیراً دادگاه عالی اتحادیه اروپا صادر کرده و بیت کوین را پول توصیف کرده است. اما همه دلایل و شواهد دال بر آن است که بیت کوین را باید کالا (commodity) ارزیابی کرد و خصوصیات و ویژگیهای کالایی را برای آن قائل بود و مترتب کرد.