بر اساس بررسی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، بیش از ۵۰ درصد از مصرف برق در زمان اوج بار، مربوط به بخش خانگی است که میتوان این بخش را مؤثرترین مؤلفه در شکلگیری افزایش مصرف برق دانست.
طبق نتایج این گزارش، در فهرست مصرفکنندگان برق به ترتیب بخشهای مختلف، بخش خانگی ۵۰.۸ درصد، صنعت ۱۸.۶ درصد، تجاری ۱۲.۵ درصد، کشاورزی ۷.۶ درصد و سایر بخشها ۱۰.۵ درصد را شامل میشوند.
بر اساس آمار ارائهشده از سوی وزارت نیرو، ۲۰ درصد از مشترکین خانگی (دو دهک بالای درآمدی) نزدیک به ۳۰ درصد از مصرف برق را به خود اختصاص دادهاند که ۵۰ درصد بیشتر از میانگین مردم برق مصرف میکنند. بهعبارتدیگر با توجه به مصرف ۵۷ هزار مگاواتی در تابستان امسال و مصرف تقریباً ۵۰ درصدی بخش خانگی، این مشترکین بیش از ۸ هزار مگاوات از مصرف برق را به خود اختصاص دادند.
عامل اصلی که باعث شده مشترکین پرمصرف تمایلی به کنترل مصرف برق خود نداشته باشند، ارزان بودن قیمت برق در پلههای بالای مصرف است، بنابراین اتخاذ سیاست مناسب در قیمتگذاری و اصلاح تعرفه برق، اقدامی است که طبق تجربیات جهانی میتواند در کاهش مصرف بخش خانگی اثرگذار باشد.
این سیاست علاوه بر سوق دادن مصرفکنندگان به کنترل مصرف خود، منجر به کاهش زیانهای تولید برق بیشازحد برای صنعت برق کشور و اقتصادی شدن تولید برق در گام بعدی خواهد شد.
در این راستا، مشترکین پرمصرف خانگی به دلیل سهم بالایی که از مصرف برق در ساعات اوج بار دارند، اصلیترین گزینه برای اصلاح تعرفه برق بوده و در نتیجه لازم نیست قیمت برق برای همه مردم افزایش پیدا کند.
طبق این گزارش، در حال حاضر تولید برق بهطور متوسط حدود ۱۰۵ تومان به ازای هر کیلووات ساعت برای وزارت نیرو هزینه دارد و فروش آن به دلیل اعطای یارانه دولتی به قیمت ۶۵ تومان بهطور متوسط انجام میشود.
این زیان ۴۰ تومانی به ازای هر کیلووات ساعت بهرغم وجود قوانین، در بودجه سالیانه پیشبینی نشده و هر روز صنعت برق کشور را با مشکلاتی مواجه میکند.
از طرف دیگر مصرف برق کشور بیشازحد متعارف است و اعطای یارانه غیرهوشمندانه و ناکارآمد به تمام مشترکین، اعم از کممصرف و پرمصرف به این مسئله دامن زده است که این مصرف باعث شده در اوقاتی از سال بهویژه تابستان، کشور با بحران خاموشی روبرو شود، بحرانی که علاوه بر مردم، تولیدکنندگان و کارگاههای تولیدی را تحت تأثیرات منفی خود قرار میدهد.
در این شرایط، اصلاح تعرفه برق بهمنظور اصلاح الگوی مصرف یک اقدام اجتنابناپذیر است و زمینه را برای حل بحران خاموشی و بهبود وضعیت اقتصاد صنعت برق فراهم میکند.
طبق بررسیهای کارشناسی، مطالعات آماری، اظهارات مسئولان و تجربیات جهانی میتوان بدون افزایش قیمت برق برای همه اقشار و با جلوگیری از وارد آمدن فشار به عموم جامعه و همچنین تولیدکنندگان که متضرر اصلی بحران خاموشی برق هستند، برای اصلاح تعرفه برق اقدام شود.