وضعیت بارندگی کشور در 127 روز سپری شده از سال آبی 98- 97 (از اول مهر تا شامگاه ۷ بهمن) نسبت به مدت مشابه در سالهای اخیر بسیار مساعدتر شده است بهگونهای که ارتفاع کل ریزشهای جوی در این دوره زمانی نسبت به سال قبل 195درصد و نسبت به دورههای مشابه در 50 سال اخیر 18.9 درصد افزایش یافته است.
به دنبال این بهبود بارندگیها، 211میلیارد و 442میلیون مترمکعب آب وارد چرخه آبی کشور شده است که البته به دلیل کاستیهای موجود در حوزه آبخیزداری و آبخوانداری بخش قابلتوجهی از آن از دسترس خارج شده است.
آخرین گزارشهای وزارت نیرو از وضعیت سدهای مهم کشور حاکی از آن است که همچنان 88 سد مهم کشور کمتر از 40 درصد آب ذخیره شده دارند و حتی آب موجود در مخزن سد زایندهرود از 11 درصد فراتر نمیرود. این در حالی است که دریچههای سد زایندهرود ساعت یک بامداد امروز (دوشنبه) برای تأمین آب کشاورزی مناطق غربی و شرقی اصفهان باز شده و تا 20 روز دیگر نیز باز خواهد ماند.
فعلاً وضعیت بارندگیها در مسیر بهبود قرار گرفته اما خشک بودن اراضی و بستر رودخانهها در اثر خشکسالیهای پیاپی موجب شده تا باوجود بارش 128.3 میلیمتر باران از ابتدای سال آبی تاکنون، بخش بسیار کمی از این بارندگیها به روان آب تبدیل شود و در مخازن سدها بماند به همین دلیل باوجود بهبود بارندگیها، ورودی آب به سدهای کشور بهویژه سدهای تأمینکننده آب شرب تغییر چندانی نداشته باشد.
طبق اعلام وزارت نیرو، باوجود بارشهای مناسب فصل پاییز در غرب کشور، توزیع غیریکنواخت نزولات جوی باعث شده است تا همچنان استانهای سیستان و بلوچستان، یزد، خراسان رضوی، هرمزگان، فارس و حتی اردبیل بارندگیهای کمتر از میزان نرمال را تجربه کنند.
ایران از حدود 10 سال پیش بارندگی فراتر از میانگین بلندمدت را تجربه نکرده و همین استمرار خشکسالی، موجب شده است تا بخشی از بارشهای فراتر از میانگین بلندمدت در سال جاری، صرف رطوبت از دست رفته خاک شود. درحالیکه خشکسالیهای 10 سال اخیر باعث شده تا منابع آب برخی سدهای بزرگ کشور در شرایط بحرانی قرار بگیرد و به دلایلی که گفته شد بارندگیهای مساعد امسال نیز نتواند حجم آب مخزن برخی از آنها را نسبت به سال گذشتهترمیم کند.
در این وضعیت که همچنان سایه کمآبی بر سر کشور باقیمانده است، وزارت نیرو بهناچار برای ساماندهی اعتراضات منطقهای به کمآبی و قطع حقابههای کشاورزی، کارگروهی برای موضوع حقابهها تشکیل دهد تا ضمن جمعآوری مبانی قانونی و اطلاعات مستند در این حوزه، راهکارهای جدیدی برای توزیع عادلانه آب و حفظ حقوق حقابهداران، البته با اولویت آب شرب بیابد.
نکته قابل اهمیت این است که بر اساس آمارهای اعلامی وزارت نیرو همچنین طبق نظر کارشناسان حوزه آب، ایران همچنان با کسری شدید آب مواجه است و استفاده بهینه از منابع موجود یکی از راهکارهای کارشناسی برای کنترل وضعیت به شمار میرود بر این اساس اگر طبق پیشنهاد بخش خصوصی و نظر مساعد وزارت نیرو، بازار آب با حضور همه بازیگران این حوزه تشکیل شود، این امکان فراهم میآید که دولت در مناطق دارای تنش آبی سهمیه حقابه داران را خریداری کند و فقط به اولویتهایی مانند آب شرب تخصیص دهد تا کسری منابع آبی در این مناطق به مرز هشدار نرسد.
همزمان صنعتیسازی اشتغال در مناطقی که کشاورزان و حقابهداران آنها با خشکسالی و بیکاری مواجه شدهاند یکی از راهکارهایی است که میتواند تقاضا برای آب کشاورزی را بهطور قابلتوجهی کاهش دهد.