داروی ساخت ایران به کشورهای منطقه صادر می شود. در حال حاضر در کشورهایی مثل آسیای میانه، افغانستان و عراق 200 تا 250 میلیون دلار صادرات دارو و مواد اولیه صورت می گیرد که البته کافی نیست. چرا که تقریبا حوزه دارو یک میلیارد دلار ارزبری دارد و زمانی می تواند قابل قبول باشد که تراز بازرگانی را مثبت کنیم. این هدفی است که در حوزه دارو مدنظر است؛ در برنامه پنجم توسعه به آن اشاره شده بود و در برنامه ششم هم قرار است به طور جد به آن پرداخته شود تا صادرات دارو توسعه پیدا کند.
به هرحال به مقداری بایستی شرایط بهبود پیدا کند تا به این اهداف برسیم. یکی از این شرایط نیروی انسانی است. در بخش نرم افزاری نیروی انسانی که بتواند در بازارهای کشورهای خارجی نفوذ کند و بازاریابی های لازم را انجام دهد، کم داریم. اگر قرار است به فکر توسعه صادرات و بازار برای محصولاتمان باشیم، باید از این نظر اقداماتی انجام شود.
یکسری از صنایع دارویی به غیر از صنایعی که به تازگی ایجاد شده اند با شرایط روز دنیا منطبق نیستند، کارخانجات بزرگی در کشور وجود دارند که این انطباق با شرایط جهانی در آنها وجود ندارد، هم از نظر سخت افزازی و هم نرم افزاری. برای این به روز شدن هم منابع لازم است، باید سرمایه گذاری در ایجاد دارایی های ثابت و نرم افزاز سرمایه گذاری صورت بگیرد.
مساله بعدی این است که مقداری از صنایع دارویی کشور در دست شبه دولتی ها است و آنها با توجه به مشکلاتی اقتصادی که دارند، امکان به روز شدنشان ضعیف است. بالاخره شرکت هایی که وابسته به صندوق بازنشستگی مثل تامین اجتماعی و سازمان بازنشستگی کشوری هستند برای دستیابی به منابع به تولید نیازمندند. اما در واقع منابع جدی برای آنها باقی نمی ماند تا خود را برای رقابت در بازارهای جهانی به روز کنند.
مساله دیگر، به حوزه ارزی و ریالی برمی گردد. باید کمک های تامین منابع ارزی و ریالی با نرخ مناسب انجام شود. باید منابع مناسب تزریق شود تا این صنایع به روز شوند.
نکته دیگری هم که می تواند به توسعه صادرات کمک کند، تکنولوژی های روز و بیوتکنولوژی و تولید فراوده هایی با این روش است. خوشبختانه در این مسیر کشور در 10 سال گذشته حرکت های خوبی داشته است. همچنین بازاریابی های خوبی در سوریه، روسیه و لبنان و کشورهای آفریقایی انجام شده است. البته ایران هم سرعت پیشرفت بالایی در این زمینه داشته است.
به همین دلیل هم به جد می گویم که ما از ترکیه جلوتر هستیم. این فراوده ها ارزش افزوده نیروی کار زیادی دارند و می توانند ارزآروی زیادی هم به همراه داشته باشند.
خوشبختانه این صنعت در کشور خوب شروع شده و جا دارد تا دولت برای توسعه آن کمک کند. همچنین چشم انداز توسعه ای خوبی برای صادرات این داروهای بیوتکنولوژی وجود دارد.
اما یکی از مسایل تخصصی در حوزه صادرات دارو به ماجرای رجیستریشن شدن داروها در بازارهای جهانی برمی گردد که پرهزینه و زمانبر است. این عمل فوق العاده تخصصی است و مقداری هم سیاسی شده است. چرا که کشورهایی که از لحاظ سیاسی با ایران مشکل دارند، واردات دارو از ایران را قبول ندارند. اما شاید رایزن های سیاسی و اقتصادی کشور بتوانند در این مشکل به صادرکنندگان دارو کمک کنند.
به هرحال در این ماجرا، حتی کشور عراق هم که در زمینه های مختلف کمک های زیادی از ایران دریافت می کند، سرناسازگاری دارد. البته این سیاسی کاری ها در محصولاتی مانند لبنیات هم وجود دارد. به طور مثال در مرز مسایلی مانند تغییر وسیله حمل و نقل را پیش می کشند. این درحالی است که جابه جاکردن محصول از وسیله ای به وسیله ای دیگر کیفیت را تحت تاثیر قرار می دهد. در حالی صادرکنندگان ایران با این مشکلات مواجهند که ترک ها با تمام مشکلاتی که در عراق ایجاد کرده اند، با آن رو به رو نیستند.
از طرف دیگر، صادرات تولیدات دارویی مانند صادرات دیگر بخش ها درگیر یکسری مشکلات عمومی است. مشکلاتی از جمله بحث مسایل بانکی، تک نرخی شدن ارز، گمرکات و ... . این مشکلات شامل همه صنایع، از جمله صنایع دستی، صنایع معدنی و تولیدی هم می شود.