مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، طی هفته جاری به اروپا سفر کرده تا با سیاستمداران قاره سبز در مورد ایران به گفتوگو بنشیند. پومپئو از دو کشور مهم و تاثیرگذار اتحادیه اروپا یعنی آلمان و انگلیس دیدار خواهد کرد اما دو کشور متفاوت هم در لیست این سفر قرار گرفتهاند: هلند و سوئیس. بی شک هر دوی این کشورها به دلیل رابطه خوب با ایران و نیز ادامه همکاریهای تجاری با ایران همزمان با دور تازه تحریمهای آمریکا، هدف مهی در سفر وزیر خارجه آمریکا خواهند بود.
انتخاب هلند به عنوان یکی از مقصدهای سفر وزیر خارجه آمریکا این سؤال را بیش از پیش مطرح میسازد که دلیل اهمیت این کشور در سیاستهای کاخ سفید در قبال ایران چیست؟ در سالهای اخیر، هلند همواره رابطه اقتصادی و سیاسی خوبی با جمهوری اسلامی ایران داشته است؛ چه آنکه در سال 97 و با وجود تشدید تحریمها، میزان تجارت رسمی میان ایران و هلند به بیش از یک میلیارد دلار رسید. بر اساس آمار گمرک، صادرات ایران به هلند در سال 97 اندکی بیش از 41 میلیون دلار بوده است. اما در همین مدت، واردات از هلند حدود 1 میلیارد و 160 میلیون دلار بوده که 2.7 درصد از حجم کل واردات کشور است. این نکته مهم را باید در نظر گرفت که رسیدن به این سطح از تجارت، با وجود تحریمهای فزاینده آمریکا و نیز مشکلات متعدد در زمینه مبادلات مالی بینالمللی به دست آمده است.
مأموریت مایک پومپئو برای مذاکره و راضی کردن دولتمردان هلندی به کاهش روابط تجاری با ایران، کمی سخت و تا حدی دور از انتظار به نظر میرسد؛ چرا که وزارت خزانه داری آمریکا «مواد غذایی و دارو» را از لیست تحریمها مستثنی کرده و برای آنها معافیت قائل شدهاند. درست است که در یک سال گذشته و پس از بازگشت تحریمهای آمریکا، شرکتهای نفت و گاز هلندی فعالیتهای خود را در ایران کاهش دادهاند، اما از سوی دیگر، شرکتهای هلندی فعال در زمینه مواد غذایی و کشاورزی سعی داشتهاند مراودات خود با تهران را حفظ کرده و بر مشکلات فائق آیند. اکنون در صورت اجرای فاز عملی سازوکار مالی اروپا و ایران موسوم به اینستکس، شرکتهای هلندی فعال در زمینه مواد غذایی و کشاورزی با استفاده از معافیت قانونی آمریکا حتی میتوانند روانتر و آسودهتر به تجارت با شرکای ایرانی خود ادامه دهند. بر این اساس، پومپئو و وزارتخانه تحت امر او باید راهکاری تازه و پیشنهادهای جدیدی برای طرفهای هلندی خود ارائه کنند.
از سوی دیگر، روابط سیاسی تهران و آمستردام نیز در حال حاضر، در شرایط خوبی است و دو طرف توانستهاند بحرانهای بوجود آمده را کنترل کرده و در مسیر صحیح گام بردارند. پس از ماجرای اخراج دیپلماتهای دو کشور، وزرای امور خارجه دو طرف توانستند شرایط را مدیریت کرده و تنش را به حداقل برسانند. مصداق این ادعا، تعیین سفیر جدید هلند در ایران و پذیرش استوارنامه او از سوی رئیسجمهوری در مهرماه 97 است. نگاه مثبت و رویکرد سفیر جدید هلند به روابط سازنده با ایران نیز در این مدت بر وزارت خارجه و نیز کارشناسان مسجل گشته است. در این شرایط، سفر مایک پمپئو و مذاکراتش با مقامهای سیاسی هلند، آنقدرها ساده نخواهد بود.