قرارگرفتن ایران در مختصات جغرافیایی مرکزی منطقه باعث شده بسیاری از برنامهریزیها برای رفت و آمد یا ترانزیت کالا به نام این کشور گره بخورد. برنامهریزیهایی که پس از لغو تحریمها بار دیگر گسترش یافته و اینبار همسایههای شمالی ایران را با دریای عمان گره میزند.
اختلافات سیاسی میان هند و پاکستان باعث شده این دو کشور در طول تمام سالهای گذشته تلاش کند در جریان برنامهریزیهای کلان اقتصادیشان به جای همکاری دو طرفه، استفاده از دیگر گزینهها را در دستور کار قرار دهد، موضوعی که به اعتقاد کارشناسان ایران میتواند با استفاده از آن بهرهبرداری قابل توجهی از موقعیت خود کند.
پس از آنکه دولت چین با ورود به بندر جنوبی پاکستان طرحی کلان برای توسعه این بندر به کار بست حالا ایران نیز توانسته پس از مذاکراتی طولانیمدت قرارداد توسعه بندر چابهار با هند را نهایی کند. طرحی که برای دو طرف از نظر توسعه ترانزیتی اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت.
ظرفیت بالقوه چابهار که در صورت اتصال این بندر به نقاط شمالی میتواند کوتاهترین راه اتصال کشورهای آسیای میانه به دریای آزاد بهشمار رود، باعث شده دولت ایران برنامهریزیهای کلانی در این زمینه به کار بندد.
در کنار تلاش برای نهایی شدن اتصال چابهار به شبکه ریلی که در صورت تامین منابع مالی میتواند در آینده نزدیک به بهرهبرداری برسد، ایران طرحی کلان را نیز برای اتصال به افغانستان پیگیری کرده که در حال حاضر به مراحل بسیار مثبتی رسیده است.
در صورت اتصال هرات به شبکه ریلی ایران و البته پیوستن افغانستان به خطوط ریلی بینالمللی که میتواند بخشی از آن به چین برسد، یک خط ترانزیتی بسیار مهم تشکیل خواهد شد که میتواند هند را پس از سالها برنامهریزی در ترانزیت منطقه به رتبهای بسیار بالا برساند.
رویای طولانیمدت هندیها که اساس آن دورزدن پاکستان و اتصال در کوتاهترین شکل به آسیای میانه بوده است، حالا و با حضور پرقدرت ایران امیدواری زیادی در عرصه عمل پیدا کرده است.
سفر اخیر وزیر هند به ایران و مذاکره وی با وزیر راه و شهرسازی به خوبی اهمیت این موضوع را نشان میدهد. تعهد هند برای سرمایهگذاری در چابهار، اتصال ریلی این بندر به شبکه راهآهن و فروش ارزانقیمت ریل به ایران به خوبی نشان میدهد که هند روی همکاریهای آینده دو طرف حساب ویژهای باز کرده است، حسابی که میتواند هم ایدهآلهای ترانزیتی ایران برای اتصال چابهار به شبکههای بینالمللی را فراهم کند و هم برای هند فرصتی جدی برای انتقال کالاهایش در کوتاهترین مسیر ممکن به آسیای میانه را به وجود بیاورد، موضوعی که در صورت تداوم همکاریها میتواند در سالهای آینده برای دو طرف به شکلی قابل توجه ارزشآفرینی کند.