مدیر پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب گفت: کسری بزرگی در مخازن آب زیرزمینی کشور شاهدیم و این کسری سال‌به‌سال هم به‌ویژه در مناطق مرکزی، خشک و نیمه‌خشک بیشتر می‌شود.
اشکان فرخ‌نیا درباره وضعیت منابع آب در سال جاری اظهار داشت: بارش‌ها از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر 1400 تاکنون) حدود 20 تا 25 درصد نسبت به متوسط بلندمدت کاهش یافته که منجر به تشدید خشک‌سالی شده است. البته نسبت به سال گذشته وضعیت بارش بهتر است اما خشک‌سالی در درازمدت تأثیر می‌گذارد و تجمع کمبود بارش اثرگذار است.
آب سدهای کشور نصف شد
وی افزود: ما پارسال خشک‌سالی شدیدی داشتیم، امسال هم وضعیت همین است و تجمع این دو سال پشت سر هم باعث می‌شود سال جاری شرایط سخت‌تر از سال قبل باشد، سال گذشته در همین زمان 60 درصد مخازن سدهای کشور پر بود اما اکنون فقط 50 درصد پر هستند، درواقع تأمین آب از منابع سطحی قطعاً نسبت به پارسال کاهش خواهد داشت.
شرایط از پارسال بدتر است
مدیر پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب با بیان اینکه باید برنامه‌هایی داشته باشیم تا با این شرایط تطبیق پیدا کنیم، گفت: به لحاظ بارشی وضعیت بهتری نسبت به پارسال داریم ولی نسبت به شرایط متوسط و معمول کشور بازهم کاهش داریم و اثر تجمعی اینکه ما از پارسال هم کمبود شدید داشتیم باعث می‌شود که شرایط نامناسب‌تری حتی نسبت به سال گذشته داشته باشیم.
برداشت از چاه‌ها افزایش می‌یابد؟
وی در ادامه درباره امکان برداشت بیشتر از منابع آب زیرزمینی در سال جاری خاطرنشان کرد: بخش زیادی از کسری آب‌های زیرزمینی و برداشت اضافه بر ظرفیت فراتر از این است که خشک‌سالی داریم یا خیر، چون اضافه برداشت اصولاً در بسیاری مناطق بیشتر از پتانسیل منابع آب زیرزمینی کشور در شرایط نرمال است و همین باعث شده کسری بزرگی در مخازن آب زیرزمینی کشور داشته باشیم و سال‌به‌سال هم خصوصاً در مناطق مرکزی، خشک و نیمه‌خشک بیشتر می‌شود. درواقع مشکلات بیلان آب زیرزمینی تا حد زیادی مستقل از وضعیت خشک‌سالی سالانه کشور است، اما درعین‌حال خشک‌سالی سالانه هم باعث می‌شود تغذیه آبخوان‌ها کاهش پیدا کند و بیلان منفی را با شدت شاهد باشیم.
افت آب‌های زیرزمینی سرعت گرفت
فرخ‌نیا بیان داشت: افزایش برداشت از آب‌های زیرزمینی قطعاً در مناطقی ممکن است اتفاق بیفتد، اما با توجه به قوانین و مقررات و اینکه بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی نیازمند مجوز است کمتر این اتفاق می‌افتد که به‌واسطه خشک‌سالی برداشت زیادی از آب زیرزمینی داشته باشیم. اما قطعاً در سال‌های خشک‌سالی افت بیشتری را در آب‌های زیرزمینی شاهد خواهیم بود، زیرا به‌هرحال خشک‌سالی باعث می‌شود تغذیه آبخوان کمتر باشد.
روی انتقال آب حساب نکنیم
وی درباره انتقال آب نیز توضیح داد: اکنون در سطح کشور حوضه‌ای نداریم که تنش آبی نداشته و آب مازاد داشته باشد، اثرات آن را هم می‌بینیم، علاوه بر تنش‌های اجتماعی در برخی نقاط، سال‌هاست که با تنش‌های زیست‌محیطی هم مواجهیم، اکنون سطح برخی دریاچه‌ها و تالاب‌ها تحلیل رفته و یا کلاً از بین رفته‌اند. مشخص است که ظرفیت منابع آب مازادی نداریم که بخواهیم روی آن برای انتقال بین حوضه‌ای حساب کنیم.
آب‌شیرین‌کن‌ها راه چاره هستند؟
مدیر پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب تأکید کرد: درهرحال با توجه به چالش‌های اقتصادی و اجتماعی انتقال بین حوضه‌ای و درون سرزمینی توصیه نمی‌شود، سیستم آب‌شیرین‌کن و انتقال آب از دریا هم برای مواردی که توجیه اقتصادی و یا توجیه اجتماعی خیلی قوی داشته باشد، قابلیت اجرا دارد، البته مسائل زیست‌محیطی در پی دارد که باید با دقت دیده شود.
وی یادآور شد: اگر طراحی و مطالعات روی آب‌شیرین‌کن‌ها درست انجام نشده و کار کارشناسی کاملی روی ابعاد مختلف آن انجام نشود، می‌توانند به‌شدت دریا و محیط‌زیست سواحل را متأثر کنند.
فرخ‌نیا با اشاره به راهکارها گفت: شرب اولویت اول تأمین آب است و راهکار اینکه در بعضی مناطق می‌توان تصفیه فاضلاب را داشته باشیم و آب کشاورزی که کیفیت بهتری دارد برای شرب به مصرف برسانیم و پساب و فاضلاب تصفیه‌شده را برای کشاورزی مصرف کنیم. در برخی مناطق با توجیه اقتصادی مناسب از سیستم‌های آب‌شیرین‌کن و انتقال آب استفاده و در کنار همه این‌ها روی بحث بهره‌وری مصرف آب و الگوی مصرف و صرفه‌جویی کار کنیم تا با همین منابع موجود آب نیازهای مختلف را پاسخگو باشیم.