نظام لجستیک، یعنی مدیریت جریان کالا، اطلاعات و یا هر نوع منابع دیگر بین محل تولید یا محل موجودی تا نقطه مصرف یا مورد نیاز برای برآورده کردن نیازهای مصرفی. لجستیک هنر و علم به دست آوردن تولید، توزیع مواد و محصول در مکان مناسب و در مقدار مناسب است.
امید ملک، رئیس کمیسیون حمل و نقل، لجستیک و گمرک در گفتوگو با پایگاه خبری اتاق ایران، مشکل امروز تولید، توزیع، صادرات و تجارت را از جنس مشکلات حمل و نقل میداند. او میگوید: «پیمایش ناوگان در ایران سالی 60 هزار کیلومتر و در ترکیه و اروپا سالی 260 هزار کیلومتر است؛ معنای این مقایسه چنین است که ما از سرمایه خود استفاده نمیکنیم؛ سرمایه ما در خدمت تولید و حمل و نقل نیست و یا ضد سرمایه عمل میکنیم.»
لجستیک شامل یکپارچهسازی اطلاعات، حمل و نقل، موجودی کالا، انبارداری، جابهجایی کالا و بسته بندی است. لجستیک قسمتی از زنجیره تأمین است که ارزش زمان و مکان را به آن میافزاید.
عضو هیئت مدیره انجمن کشتیرانی و خدمات میگوید: «ما علاوه بر بیتوجهی به سیستم حمل و نقل، زیرساختهای مناسب آن را هم نداریم.»
او از وضعیت درهم راهوترابری انتقاد میکند: «قبلاً سر در وزارتخانه به عنوان «ترابری» اشاره میشد و امروز این عنوان هم حذف شده است. نظم حمل و نقل ما متولی ندارد. در این سیستم، همه خود را دخیل میدانند؛ از گمرک گرفته تا راهداری، ستاد مبارزه با قاچاق، استانداردسازی، آزمایشگاه بهداری همه و همه. درحالیکه هیچ جای دنیا سیستم حمل و نقل اینگونه فشل نیست.»
او راهحل را در داشتن نظام لجستیک میداند؛ با نظام لجستیک میتوانیم به اوضاع سروسامان بدهیم. ملک میگوید: «ما مخالف نظارت دولت بر عملکرد خود نیستیم، اما در همه جای دنیا نظارت بر کیفیت کالاف بعد از پایان حمل و نقل انجام میشود. از طرف دیگر، حمل و نقل هم باید یکسری از قوانین را مورد توجه قرار دهد؛ مثلاً طبق قانون ارائه خدمات به قاچاق، حمل و نقل اسلحه مجاز نیست.»
او بار دیگر تاکید میکند: «مشکل ما رعایت قانون یا نظارت بر عملکرد و کیفیت نیست؛ مشکل ما این است که صنعت حمل و نقل ما متولی مشخصی و ناظر معینی ندارد.»
او مهمترین مشکل را به غیر از نبود نظام لجستیک، دخالت بیش از حد دولت میداند. دولت باید دخالت خود را کمتر کند، نظام لجستیک را بپذیرد و اجازه دهد جریان صحیح و منظم حمل و نقل برای جابهجایی کالا برقرار شود. نبود این سیستم به به واردات و صادرات ما هزینه هنگفت وارد میکند.
ملک تصریح میکند: «ما در ایران سالی 500 میلیون دلار هزینه دیرکرد در جابهجایی و حمل و نقل به اقتصاد تحمیل میکنیم؛ یعنی هیچ ارزش افزودهای برای تجارت وجود ندارد و ارزشها کاهنده و مازاد هزینه است نه سود.»
او تاکید میکند که دولت و مجلس باید در قوانین و مقررات تدوین و تصویب شده به اصلاح این موارد توجه داشته باشند.