در شصت و هشتمین گزارش از سلسله گزارشهای «پایش تحولات تجارت جهانی»، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقهای محیط ژئواکونومیک ایران ارائهشده و آخرین روندها و پیشبینیهای اقتصادی تهیهشده توسط بزرگترین نهادهای اقتصادی بینالمللی، در قالب دادههای تازه مورد واکاوی قرار گرفتهاند.
در بخش تحولات جهانی، نفوذ چشمگیر چین در میان کشورهای حاشیه خلیجفارس سبب شده تا منافع ژاپن، به عنوان متحد قدرتمند کشورهای غربی در خطر قرار گیرد؛ از این رو، در مقابله با چین و در رقابت با خریداران نفت و نیز با هدف تأمین امنیت انرژی، اقبال ژاپن به همکاری با کشورهای نفتی و تلاش برای انعقاد توافقنامههای متعدد در حوزه انرژی با ایشان به وضوح افزایش یافته است. پیوستن بریتانیا به توافق ترانس پاسیفیک، که به مقابله با نفوذ پکن در منطقه هند و اقیانوس آرام شهره است، نیز در همین راستا تحلیل میشود.
از سوی دیگر ادامهدار شدن جنگ روسیه و اوکراین، در شرایطی که به دلیل تحریم، امکان استقراض از خارج نیز عملاً وجود ندارد، سبب افزایش میزان بدهیهای داخلی روسیه و به صدا درآمدن زنگ خطر برای چشمانداز اقتصادی این کشور شده است.
در سطح منطقه اما، امارات توانسته رکورد جدیدی را در جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی در سال 2022 ثبت کرده و علیرغم کاهش 12 درصدی حجم سرمایهگذاری مستقیم خارجی در جهان، رتبه دوم را در این حوزه در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا کسب کند. شکی نیست که توفیق امارات در سالهای اخیر، نتیجهٔ سیاستگذاریهای نظاممند اقتصادی است که از جمله آن میتوان به ایجاد وزارتخانه سرمایهگذاری با هدف ارتقای بستر سرمایهگذاری ملی و بهبود رقابتپذیری و تلاش برای عبور از وابستگی به نفت به سمت افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر اشاره کرد. با همین چشمانداز، امارات توسعه استفاده از خودروهای الکتریکی را هم در دستور کار قرار داده که در نتیجه این سیاست، منفعتی هم نصیب چین شده و فروش خودروهای چینی به طور کلی و خودروهای برقی چینی به طور خاص، در امارات روند صعودی به خود گرفته است.
کویت هم در آغاز راه ایجاد یک صندوق ثروت برای جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی و با هدف تقویت اقتصاد و کاهش اتکای آن به نفت است تا بتواند به موازات عملکرد سازمان سرمایهگذاری این کشور، اقتصاد را از بن بستی که به واسطه بیثباتی سیاسی در آن به دام افتاده، رها سازد. از سوی دیگر، انعقاد قرارداد پر سر و صدای اخیر عراق با شرکت توتال فرانسه جلبتوجه میکند که بدون شک دستاوردهای اقتصادی برجستهای برای اقتصاد عراق به ارمغان خواهد آورد.
در بخش پژوهشهای تازه، مروری بر چند گزارش تازه انتشار یافته توسط بانک جهانی و یونیدو انجام شده که موضوعاتی از قبیل تأثیر اقتصاد چرخشی در اقتصادهای در حال توسعه، استفاده از خطوط فرا فقر به جای خط فقر مطلق در سنجش پیشرفتهای حاصل شده در مسیر فقرزدایی، وضعیت و روند قیمتگذاری کربن در سال 2023 و تأثیر آن در توسعه پایدار و نهایتاً، همافزایی شرکتهای دولتی و خصوصی در گسترش استفاده از فناوریهای سبز را در بر دارد. همچنین مطالعهای در بانک توسعه آسیایی انجام شده که تحلیل جامع و روشنگری را از چالشها و فرصتهای پیشروی بنگلادش، به عنوان یکی از نمادهای موفقیت در جهان در حال توسعه، در قالب یک کتاب ارائه میدهد.
مرکز پژوهشهای اتاق ایران در حرکتی منسجم و کارشناسی، تهیه و انتشار سلسله گزارشهای «پایش تحولات تجارت جهانی» را باهدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است و در این گزارشها مسائل مهم روز از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار میگیرند.
متن کامل شصت و هشتمین گزارش از سلسله گزارشهای «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا بخوانید.